Antyoksydanty – występują w żywności i kosmetykach, ale jaką pełnią rolę?

Aktualizacja: 4 czerwca, 2024

Antyoksydanty często znane pod nazwą przeciwutleniaczy, kryją się w wielu produktach spożywczych, ale także w kosmetykach, które opóźniają procesy starzenia. W naturalny sposób chronią organizm człowieka i bronią przed skutkami czynników środowiskowych.

Antyoksydanty stanowią składnik wielu suplementów diety, wzbogacane są nimi liczne produkty spożywcze. Zapobiegają utlenieniu korzystnych substancji i składników oraz przyczyniają się do poprawy zdrowia.

Antyoksydanty – co to jest?

Antyoksydanty, przeciwutleniacze lub też antyutleniacze to związki chemiczne hamujące proces utleniania substancji, które mają korzystny wpływ na zdrowie człowieka, a same są niestabilne pod wpływem różnych czynników, jak na przykład wysoka temperatura czy dostępność tlenu. Spełniają bardzo ważną rolę w przemyśle spożywczym, zapobiegając utracie lub zmianie barwy produktów (zwłaszcza świeżych), zapewniają odpowiedni smak i przedłużają przydatność do spożycia. Szczególne zastosowanie przeciwutleniaczy obserwuje się w produktach zawierających tłuszcz i podlegających jełczeniu.

Większość przeciwutleniaczy w formie naturalnej produkowane są przez rośliny w małych stężeniach. Mogą być także pozyskiwane na drodze syntezy chemicznej, pełniąc rolę sztucznych antyutleniaczy. Dodawane są do wielu produktów, które naturalnie ich nie posiadają.

Antyoksydanty w żywności

Głównym zastosowaniem antyoksydantów jest przemysł spożywczy, gdzie zarówno spotykamy przeciwutleniacze pochodzenia naturalnego jak i te sztucznie wyprodukowane. W żywności zapobiegają utlenianiu istotnych z punktu widzenia zdrowia człowieka składników, przez co zachowują pełną wartość żywności, zabezpieczają przed niepożądanymi skutkami procesów chemicznych, jak zmiana barwy, smaku czy skrócenie czasu trwałości produktu.

Przykładem antyoksydantu jest kwas askorbinowy (popularna witamina C), która zapobiega ciemnieniu wielu świeżych owoców (np. skropione cytryną jabłko, nie ciemnieje).

Regulacje prawne podają listę dozwolonych antyoksydantów w żywności. Najczęściej wystepujące to:

• E270 – kwas mlekowy (regulator kwasowości)
• E330 – kwas cytrynowy (regulator kwasowości i stabilizator)
• E300 – kwas askorbinowy (witamina C; substancja klarująca, regulator kwasowości i stabilizator)
• E301 – askorbinian sodu (regulator kwasowości i stabilizator)
• E302 – askorbinian wapnia (regulator kwasowości i stabilizator)
• E304 – estry kwasów tłuszczowych i kwasu askorbinowego (stabilizatory)
• E315 – kwas izoaskorbinowy
• E316 – izoaskorbinian sodu
• E320 – butylohydroksyanizol (BHA) dodawany do tłuszczów, suszu ziemniaczanego, gum do żucia

Antyoksydanty w kosmetyce

Działanie przeciwutleniaczy stosowanych w kosmetykach jest wykorzystywane w przeciwdziałaniu starzeniu się skóry. Naturalnie produkowane przez organizm wolne rodniki są nieszkodliwe, a zapewniają prawidłowe funkcjonowanie ustroju człowieka. Natomiast, gdy w sytuacjach stresowych, pod wpływem czynników środowiskowych, pojawia się ich duża liczba, wtedy naturalnie występujące przeciwutleniacze, mogą być niewystarczające.

Najczęściej wykorzystywanymi antyoksydantami w przemyśle kosmetycznym są: witamina C, E oraz A, kwas liponowy, koenzym Q10, kwas ferulowy oraz florentyna. Mają one silne właściwości odmładzające, a niektóre badania wykazują ich działanie antynowotworowe.

Najsilniejsze antyoksydanty

Barwnik znajdujący się w czerwonych pomidorach – likopen – to jeden z najsilniejszych antyoksydantów. Znajdziemy go również w arbuzie i czerwonych grejpfrutach. Równie cenna jest witamina C oraz witamina E (zwana witaminą młodości). Zawarty w marchwi, czerwonej papryce, pomidorach β-karoten, cechuje się silnym działaniem przeciwutleniającym. Koenzym Q10, który powszechnie stosowany jest w przemyśle kosmetycznym oraz pierwiastki, jak: cynk, selen, miedź i mangan to jedne z najsilniejszych antyoksydantów, które wspólnie działają w ochronie naszego zdrowia.

Przeciwutleniacze obecne są w naszym codziennym życiu. Zdając sobie sprawę, jak cenne to substancje, świadomie wybierajmy produkty spożywcze oraz kosmetyki, w które zawierają. Ich silne działanie antyutleniające pozytywnie wpływa na zdrowie i wygląd naszej skóry, dbając o całe ciało od środka.