Wskaźniki, które warto znać i samemu obliczyć

Aby określić optymalną masę swojego ciała w stosunku do wzrostu oraz wieku możemy zastosować wiele metod i przeliczników. Niektóre z nich są prostsze i mniej precyzyjne, wyniki innych są za to bardziej pracochłonne, ale dokładniejsze.

Wskaźnik BMI

Wskaźnik masy ciała (ang. Body Mass Index, BMI – kalkulator) –  jest to podstawowy współczynnik do wyznaczenia prawidłowej masy ciała. Wynik otrzymujemy przez podzielenie masy naszego ciała (w kilogramach) przez kwadrat wartości wzrostu wyrażony w metrach. Współczynnik ten wykorzystuje się do określenia zagrożenia chorobami związanymi ze zwiększoną masą, takimi jak nadwaga i otyłość oraz ich powikłaniami: cukrzycą, chorobą niedokrwienną serca, miażdżycą. Jeżeli wynik wyniesie powyżej zalecanych norm, jesteśmy w większym stopniu narażeni na wystąpienie podanych chorób.

Dla osoby dorosłej wartość BMI wskazuje:

• poniżej 16,0 – wygłodzenie
• 16,0–17,0 – wychudzenie
• 17–18,5 – niedowaga
• 18,5–25,0 – wartość prawidłowa
• 25,0–30,0 – nadwaga
• 30,0–35,0 – I stopień otyłości
• 35,0–40,0 – II stopień otyłości (otyłość kliniczna)
• Powyżej 40,0 – III stopień otyłości (otyłość skrajna)

BMI nie jest wiarygodnym wskaźnikiem dla osób w ciąży, osób o dużej masie mięśniowej (sportowcy i atleci) oraz dla dzieci i młodzieży.

Wskaźnik WHR

WHR (ang. waist-hip ratio, kalkulator) – współczynnik ten określa stosunek obwodu talii do obwodu bioder. Ten prosty do wykonania test podaje informację o odkładaniu się tkanki tłuszczowej w ciele, dzięki czemu pozwala określić rodzaj sylwetki osoby badanej. Sylwetka „gruszki” (szersze biodra) najczęściej spotykana jest u kobiet, a sylwetka „jabłko” o większym obwodzie talii, częściej występuje u mężczyzn.

Współczynnik ten pozwala również określić typ otyłości: otyłość brzuszna lub pośladkowo-udowa.

Aby wykonać prawidłowo pomiary u kobiety obwód talii należy zmierzyć w połowie odległości między dolnym brzegiem łuku żebrowego a górnym brzegiem kości biodrowej. Biodra natomiast mierzy się  w miejscu najszerszego obwodu miednicy. Mężczyźni powinni mierzyć talię dokładnie na wysokości pępka, a biodra na poziomie górnego końca kości biodrowej.

Otyłość androidalną („jabłko”) dla WHR większe lub równe 0,8 u kobiet lub 1,0 u mężczyzn.

Otyłość gynoidalną („gruszka” ) dla WHR jest niższe niż 0,8 u kobiet lub 1,0 u mężczyzn.

Otyłość brzuszna jest wynikiem odkładania się tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej. Natomiast otyłość pośladkowo-udowa oznacza nagromadzenie tkanki tłuszczowej w dolnych częściach ciała.

Wartości WHR znacznie odbiegające od wskazanych wartości świadczą o ryzyku wystąpienia chorób związanych z nadmiarem tkanki tłuszczowej, takimi jak cukrzyca, choroba wieńcowa i inne.

CPM – całkowita przemiana materii

Całkowita Przemiana Materii (CPM – kalkulator) – (ang. Total Metabolic Rate) określa dzienne zapotrzebowanie energetyczne danej osoby. Współczynnik ten mówi nam, ile energii (w postaci kcal) powinniśmy dostarczać każdego dnia wraz z pożywieniem, aby zachować swoją wagę.

Na wielkość CPM składa się Podstawowa Przemiana Materii (PPM – kalkulator), będąca energią niezbędną do utrzymania wszystkich podstawowych procesów życiowych jak oddychanie, trawienie i inne oraz Ponadpodstawowa Przemiana Materii (PPPM – czyli ilość energii potrzebnej nam do wykonywania wszelkiego rodzaju czynności, każdego ruchu, wysiłku i pracy). PPM jest wartością niezależną od nas, możemy wpłynąć na nią jedynie przez zmianę masy swojego ciała. Natomiast PPPM jest zależna od naszego trybu życia – aktywności w ciągu dnia oraz spożywanych posiłków.  Do wyliczenia zapotrzebowania na energię używamy następujących kalkulatorów:

• AMR

Aby wyliczyć ponadpodstawową przemianę materii możemy wykorzystać kalkulator AMR – określający czynną przemianę materii. Przedstawia on w kaloriach ilość energii wydatkowanej przez człowieka podczas wykonywania różnych czynności fizycznych. Kalkulator ten nie obejmuje podstawowych procesów życiowych, wliczanych do PPM.

• BMR

Kalkulator BMR służy do wyliczenia podstawowej przemiany materii. Określa on ilość energii w kaloriach potrzebną do funkcjonowania naszego organizmu w trakcie całodobowego odpoczynku w celu zapewnienia jego podstawowych czynności życiowych, takich jak trawienie, utrzymania temperatury ciała, oddychanie, akcja serca itp.

Jak widzimy, do określenia składu oraz zapotrzebowania naszego ciała możemy wykorzystać wiele nieinwazyjnych metod, które możemy wykonać we własnym zakresie. Jeżeli chcemy otrzymać dokładniejsze wyniki, możemy udać się do dietetyka w celu dokonania badań na specjalistycznej wadze, określającej takie parametry jak: masa ciała, masa oraz procentowa zawartość tkanki tłuszczowej,  beztłuszczowa masa ciała, masa tkanki mięśniowej,  zawartość wody całkowitej, BMI – indeks masy ciała oraz podstawowa przemiana materii PPM.