Przedawkowanie witaminy C – objawy. Dzienna dawka witaminy C

Z uwagi na brak enzymu oksydazy L-gulonolaktonowej, a tym samym możliwości syntezy witaminy C w organizmie człowieka, innych naczelnych i świnek morskich, istnieje konieczność dostarczania jej wraz z produktami żywnościowymi. Wraz z okresem jesienno-zimowych zachorowań, pod wpływem reklam telewizyjnych i innych mass-mediów, rośnie zainteresowanie rozmaitymi preparatami witaminowymi, w tym kwasem L-askorbinowym, dostępnymi  w aptekach i nie tylko.

Dzienna dawka witaminy C

„Zalecane dzienne spożycie witaminy C zostało ustalone w oparciu o taką dawkę, która zapobiega szkorbutowi, ponieważ jest to najbardziej znaczący skutek niedoboru tej witaminy”[1].

Kwas L-askorbinowy jest substancją szeroko rozpowszechnioną, a jego znaczna ilość znajduje się w owocach i warzywach (owoce dzikiej róży, czarne porzeczki, natka pietruszki, czerwona papryka, warzywa kapustne, truskawki, kiwi, owoce cytrusowe). Powszechnie uważa się, iż istotnym źródłem witaminy C w diecie niejednego Polaka są ziemniaki, co wynika z ich stosunkowo dużego spożycia, jak i niskich kosztów tego surowca. W gruncie rzeczy kwas L-askorbinowy jest witaminą nietrwałą, wrażliwą na działanie czynników zewnętrznych, co w konsekwencji może przyczyniać się do znacznych jej strat sięgających nawet 75 %.

Z uwagi na brak enzymu oksydazy L-gulonolaktonowej, a tym samym możliwości syntezy witaminy C w organizmie człowieka, innych naczelnych i świnek morskich, istnieje konieczność otrzymywania jej z produktów żywnościowych. Wedle aktualnych zaleceń dzienne zapotrzebowanie na witaminę C, w zależności od wieku, płci, stanu fizjologicznego, mieści się w przedziale 40–120 mg/dobę (tab.1). Wykorzystanie tej witaminy wzrasta u kobiet ciężarnych i karmiących (1,5 mg/kg masy ciała), osób starszych, jak również u ludzi cierpiących na nadciśnienie tętnicze czy zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, przyjmujących przewlekle niektóre leki (aspiryna), diabetyków, palaczy, alkoholików oraz  osób będących pod wpływem silnego stresu.  

CIEKAWOSTKA: Dzienne zapotrzebowanie na witaminę C u osób palących papierosy jest o 40 mg większe w porównaniu do niepalących.

Tabela 1. Zróżnicowanie zapotrzebowania na witaminę C w różnych grupach wiekowych na poziomie RDA [3].

Przedawkowanie witaminy C

Przyjmuje się, iż średnio wraz z pożywieniem dostarczamy 70–80 mg witaminy C, co dość dobrze pokrywa się z zalecanym dziennym spożyciem [1]. Problem może pojawić się wówczas, gdy sięgamy po rozmaite preparaty witaminowe, dostępne w każdej aptece, bez recepty. Jakkolwiek nigdy nie odnotowano objawów przedawkowania witaminy C w wyniku spożywania warzyw i owoców, bądź picia soków owocowo-warzywnych, tak duża ilość syntetycznej, przyjmowanej w postaci rozmaitych preparatów witaminy C (powyżej 2000 mg/dobę) mogą powodować powstawanie kamieni nerkowych oraz zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Warto wiedzieć, iż tylko niewielka ilość tj. 1,5% przyjętej dawki witaminy C są przekształcane w szczawiany, które następnie zostają wydalone  z moczem w ciągu 24 godzin [3, 4].

Objawy przedawkowania witaminy C

Organizm człowieka potrafi bronić się przed nadmiarem witaminy C, ograniczając zdolność absorpcyjną jelit oraz wydalając jej nadmiar z moczem [2]. Z naukowego punktu widzenia witamina C nie jest substancją toksyczną z uwagi na brak przeciwwskazań, co do jej nadmiernego spożycia. Nie do końca jednak wiadomo jaka dawka kwasu L-askorbinowego może okazać się zbyt duża. Reakcja organizmu na tę substancję jest bowiem cechą indywidualną. W związku z powyższym zaleca się zachowanie szczególnej ostrożności podczas wprowadzania suplementacji dużymi dawkami witaminy C. Wedle piśmiennictwa istnieje kilka badań świadczących o niekorzystnym wpływie na organizm człowieka dużych dawek witaminy C, przyjmowanych zwłaszcza w postaci preparatów witaminowych. Oprócz zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego (biegunka, nudności), nadmierna podaż może sprzyjać tworzeniu się kamieni nerkowych, przyczyniać się do częstego oddawania moczu oraz potęgować toksyczność niektórych leków. Uważa się, iż spożywanie witaminy C w większych dawkach aniżeli 1 g powoduje hiperurykozurię (zwiększone wydalanie kwasu moczowego) i oksalurię również u osób zdrowych [5].

Choć w dzisiejszych czasach kwas L-askorbinowy uchodzi za dość istotny produkt zarówno dla przemysłu spożywczego, jak i farmaceutycznego, a jego rola w organizmie człowieka niezaprzeczalnie jest bardzo ważna, warto pamiętać iż nie tylko niedobór, ale i nadmiar składników odżywczych może być niekorzystny dla organizmu [5]. Sięgając po dodatkowy preparat warto przeanalizować swój jadłospis i skonsultować się z lekarzem i/lub dietetykiem, który pomoże ocenić zasadność jego stosowania. Niewątpliwie dostarczenie kwasu L-askorbinowego wraz z pożywieniem jest najkorzystniejsze dla naszego organizmu, a zrównoważona, bogata w warzywa i owoce dieta z pewnością pozwoli nam uniknąć niedoborów tej witaminy, jednocześnie dostarczając wielu innych związków o właściwościach prozdrowotnych. Na koniec wypadałoby zaznaczyć, iż witaminą C jest tylko i wyłącznie kwas L-askorbinowy, zaś bardzo rzadka w przyrodzie forma D nie posiada aktywności biologicznej, ani właściwości witaminy C.