Prawoskrętna a lewoskrętna witamina C

Aktualizacja: 4 kwietnia, 2024

Na rynku farmaceutycznym jest wiele preparatów zawierających witaminę C. Czy wszystkie działają tak samo? Czy istnieją różne rodzaje tego związku? Jaka jest efektywność działania syntetycznie wyprodukowanej w porównaniu z tą występującą naturalnie w pożywieniu?

Witamina C od wielu lat jest źródłem sporów w środowisku lekarzy i naukowców. Zdania na temat jej suplementacji, właściwości i wpływu na organizm są skrajnie różne. Jedni twierdzą, że jedyne, w czym może pomóc to zapobieganie zimowemu przeziębieniu, podczas gdy inni przypisują jej cudowne właściwości leczące nowotwory. Mówi się także sporo o tym, iż apteczne preparaty zawierają jedynie prawoskrętną formę witaminy, która nie wywiera żadnego wpływu na zdrowie człowieka. Jaka jest prawda?

Witamina C – właściwości

Podstawowe funkcje, jakie witamina C spełnia w organizmie ludzkim to:

• działanie antyoksydacyjne,
• synteza hormonów sterydowych,
• udział w detoksykacji i procesach odpornościowych,
• profilaktyka choroby niedokrwiennej serca,
• przeciwdziałanie utlenianiu lipidów (proces ten prowadzi do utraty aktywności wielu składników błony komórkowej),
• zwiększanie przyswajalności niehemowego żelaza,
• uszczelnianie naczyń krwionośnych,
• stymulacja wytwarzania kolagenu.

Jej najcenniejszym źródłem naturalnym są surowe owoce i warzywa (papryka, nać pietruszki, czarna porzeczka, owoce dzikiej róży, brokuły, brukselka). Obróbka cieplna oraz długie przechowywanie znacznie zmniejszają jej ilość w produktach. Do osób szczególnie narażonych na jej niedobory należą palacze, alkoholicy oraz ludzie żyjący w stresie. Dzienna zalecana dawka dla dorosłego mężczyzny wynosi ok. 90 mg, a dla kobiety ok. 75 mg (w okresie ciąży i laktacji 85–125 mg). Jest wielu zwolenników stosowania jej ogromnych dawek (nawet do 10 g na dobę), jednakże taki nadmiar może obciążyć nerki i wywoływać kamicę nerkową (witamina C usuwana jest z moczem).

Witamina C a kwas askorbinowy

Na wstępie należy nadmienić, iż nazw tych używa się bardzo często zamiennie. Stwierdzenie to po części leży u podstaw sporu o lewo- i prawoskrętność owej witaminy. Kwas L- askorbinowy jest jednym z elementów naturalnej witaminy C, a ona sama jest kompleksem biologicznym, w skład którego wchodzą oprócz wspomnianego kwasu jeszcze m.in. bioflawonoidy, enzymy czy kofaktory. Wszystkie te związki (a nie tylko kwas askorbinowy)  pełnią ważne biologicznie funkcje. Jaka jest więc różnica pomiędzy naturalną a syntetyczną witaminą C? Spośród ww. związków tylko kwas askorbinowy można zsyntetyzować sztucznie, dlatego też pamiętajmy, iż to co w aptekach sprzedaje się pod nazwą „witamina C” tak naprawdę jest tylko jednym z jej składników – kwasem askorbinowym. Czy oznacza to, że taki preparat nie ma żadnego zastosowania? Nie, ale jego działanie nie ma tak szerokiego spektrum jak naturalnej witaminy C.

Lewoskrętna i prawoskrętna witamina C

W internecie można wyczytać wiele informacji na temat tego, że tylko lewoskrętna forma omawianej witaminy daje pozytywne rezultaty stosowania, natomiast koncerny farmaceutyczne w większości przypadków oferują klientom jej prawoskrętną „bliźniaczkę”. O tej zaś pisze się, iż nie ma żadnego wpływu na zdrowie. Podstawowy błąd tkwi w złej interpretacji dwóch pojęć – skręcalności właściwej oraz izomerii optycznej. To pierwsze odnosi się do zdolności danej substancji do skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego. Dlatego mówimy o lewo- lub prawoskrętnej substancji. W odniesieniu do kwasu askorbinowego sytuacja wygląda tak, że występuje tylko jeden rodzaj – prawoskrętna. Izomeria optyczna to zjawisko występowania odmian tego samego związku chemicznego o przeciwnych właściwościach optycznych. W tym przypadku mamy do czynienia z kwasem L-askorbinowym oraz D-askorbinowym. Niestety wielu ludzi myśli, że izomer L (levus – lewy) to lewoskrętna forma, a izomer D (dexter – prawy) prawoskrętna. Z tej niewłaściwej interpretacji bierze się większość kontrowersji. Faktycznie jest tak, iż wchłanialność kwasu D-askorbinowego jest minimalna w porównaniu z L-askorbinowym, jednakże po spojrzeniu na skład leków z witaminą C zauważamy zazwyczaj, że ich składnikiem jest forma „dobra” – kwas L-askorbinowy. Ze względu na to, że suplementy diety nie są sprawdzane pod względem swojego składu, można przypuszczać, iż wiele z nich będzie zawierało mieszaninę obu tych form, co przełoży się na znacząco mniejszą wchłanialność omawianej substancji.

Podsumowując, suplementacja witaminy C przynosi za sobą niewątpliwe korzyści. Najlepiej dostarczać do organizmu naturalną, pochodzącą z surowych warzyw i owoców. Przy wybieraniu preparatów z kwasem askorbinowym najlepiej kierować się w stronę tych, które mają status leku, a nie suplementu diety.