Nutrigenetyka i nutrigenomika w leczeniu chorób o podłożu żywieniowym

Aktualizacja: 23 lutego, 2024

Nutrigenomika i nutrigenetyka odpowiadają na coraz większe zapotrzebowanie na wiedzę związanej ze składnikami diety oraz indywidualnym określeniem zależności i różnic genetycznych każdej osoby. Spersonalizowane podejście do żywienia ludzi jest coraz szerzej badane, również pod kątem występowania wielu chorób.

Nutrigenetyka zajmuje się analizą międzyosobniczych oraz międzypopulacyjnych odmienności genetycznych (różnicy w genach), które przekładają się na różnice w reakcji na składniki diety.

Nutrigenomika zajmuje się badaniem zależności pomiędzy żywieniem a odpowiedzią organizmu na poziomie ekspresji genów.

Nutrigenomika

Nutrigenomika bada wpływ bioaktywnych składników diety na ekspresję genów, a przez to stan zdrowia. Bioaktywnymi składnikami diety są m.in. zielona herbata (EGCG), kurkuma (kurkumina), czerwone winogrona (resweratrol) czy soja (genisteina).

Wiele składników pożywienia ma duży wpływ na funkcjonowanie genomu np. magnez, cynk i niacyna są kofaktorami lub substratami w reakcjach enzymatycznych, które mają wielkie znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu.

Nutrigenomika to przede wszystkim nauka interdyscyplinarna, która łączy w sobie wiele dziedzin, jak genetyka, biologia molekularna, farmakologia czy medycyna. Osiągnięciem nutrigenomiki jest zastosowanie się do indywidualnych potrzeb człowieka, wymagań organizmu, opracowanie na tej podstawie indywidualnej diety, która nie tylko wpływa na poprawę stanu zdrowia, ale także może zmniejszać ryzyko zachorowania na choroby o podłożu żywieniowym.

Poszczególne składniki diety mogą wpływać na informację zawartą w genach, a co za tym idzie modulują powstawanie wielu chorób. Obecnie bada się wpływ poszczególnych związków zawartych w żywności na zapobieganie i leczenie chorób o podłożu żywieniowym. Naukowcy twierdzą, że żywność może zmieniać reaktywność genów poprzez zawartość bioaktywnych cząsteczek. Przykładem jest aktywna cząsteczka betainy, zawarta w burakach, która pomaga w walce z chorobą nowotworową.

Nutrigenetyka

Zajmuje się analizą różnic genetycznych, jakie istnieją u poszczególnych osobników i wpływają na ich odpowiedź na poszczególne substancje odżywcze. Różnice w genomie sprawiają, że organizm każdego człowieka inaczej reaguje na składniki zawarte w diecie. Substancje odżywcze posiadają zdolność wpływania na genotyp ludzki oraz potrafią kształtować jego fenotyp (zespół cech organizmu, do których zalicza się morfologię, właściwości fizjologiczne, zachowanie się, cykl życiowy, zmiany biologiczne).

Możliwość występowania wielu wariantów genetycznych, determinuje odmienną odpowiedź metaboliczną na bioaktywne składniki diety. Takie zróżnicowanie odpowiedzi na określone składniki bioaktywne w żywności, wymaga podporządkowania diety i spożywanych produktów. Zmienność genetyczna wpływa bowiem na metabolizm osobniczy.

Osobnicze predyspozycje mają ogromny wpływ na odpowiedź organizmu wywołaną działaniem aktywnych biomolekuł zawartych w pożywieniu. Sposób odżywiania ma ogromny wpływ na leczenie, a także możliwość zapobiegania wielu chorobom.

Nutrigenomika a nutrigenetyka

Nutrigenomika analizuje związki pomiędzy dietą a genetycznymi predyspozycjami do powstawania chorób: nowotworowych, metabolicznych oraz układu krążenia. Określa pewne mechanizmy, jakie wpływają na to, w jaki sposób żywność i żywienie człowieka wpływa na stan zdrowia. Nutrigenetyka natomiast podchodzi do sprawy zmian w genomie i diety w inny sposób. Otóż zajmuje się analizą różnic genetycznych, jakie występują u poszczególnych osób i wpływają na ich odpowiedź na poszczególne substancje żywności. Dieta i sposób w jaki się odżywiamy ma wielkie znaczenie, bowiem składniki diety niosą ze sobą określone informacje dla genów.

Nutrigenetyka i nutrigenomika to stosunkowo młode dziedziny wiedzy, które szybko się rozwijają. Obecnie bada się wpływ wielu składników żywności na organizm człowieka, w tym odpowiedź genetyczną. Nutrigenomika i nutrigenetyka doskonale się uzupełniają, dając całościowy obraz zależności między dietą i sposobem odżywiania, a genomem i ekspresją genów. Dają wiedzę na temat wpływu żywności na stan zdrowia, a dalsze badania mogą wskazać nowe metody sterowania genami za pomocą składników diety, w tym wspomaganie leczenia wielu chorób cywilizacyjnych.