Niedobór witaminy D – objawy, skutki

Aktualizacja: 10 marca, 2025

Witamina D, przechowywana w wątrobie oraz tkance tłuszczowej, wpływa na strukturę szkieletu, ciśnienie krwi, a także funkcje mózgu. Jej niedobór wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zachorowania m.in. na nowotwór, nadciśnienie i cukrzycę. Według National Health and Nutrition Examination Survey, u ponad 90% osób z ciemnym pigmentem skóry mieszkających w Stanach Zjednoczonych oraz u 75% białej populacji stwierdzono jej niewystarczającą ilość.

Niedobór witaminy D 

Właściwy poziom witaminy D mieści się w przedziale od 30–50 ng/ml.

Wiele osób przyjmuje, że najlepszym sposobem na dostarczanie jej prawidłowej ilości jest picie mleka, jedzenie ryb oraz przyjmowanie suplementów, takich jak olej z wątroby dorsza. W rzeczywistości jednak najlepszym sposobem wchłaniania witaminy D jest bezpośrednia ekspozycja na słońce. Przez przebywanie na słońcu, bez ochrony przeciwsłonecznej przez około 10 minut można wchłonąć nawet około 10 000 jednostek naturalnej witaminy D, należy jednak pamiętać, że jej ilość różni się w zależności od koloru skóry (im ciemniejszy kolor, tym mniejsze wchłanianie).

Niedawno przeprowadzone badanie z 2017 roku wykazało, że zawód może odgrywać dużą rolę w poziomach witaminy D. Naukowcy odkryli, że pracownicy zmianowi, pracownicy służby zdrowia i pracownicy wewnętrzni są narażeni na wysokie ryzyko rozwoju niedoboru witaminy D ze względu na skrócenie czasu przebywania na wolnym powietrzu i nasłonecznienie.

Objawy niedoboru witaminy D 

Do objawów niedoboru witaminy D należą:

• bóle kostno-mięśniowe,
• u niemowląt nadmiernie płaska główka z tyłu oraz tzw. „żabi” brzuszek,
• utrata apetytu,
• biegunka,
• zaburzenia widzenia,
• osłabienie mięśni,
• zmiany nastroju,
• bezsenność,
• wysokie ciśnienie krwi,
• spadek odporności.

Skutki niedoboru witaminy D 

Objawy niedoboru witaminy D były skorelowane ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka, szczególnie raka piersi, jajników, okrężnicy i prostaty, prawdopodobnie przez jej rolę w cyklu życia komórki lub jej zdolność do blokowania nadmiaru estrogenu. Rosnąca liczba badań wskazuje również na to, że jej niedobór wiąże się ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, ponieważ bierze udział w regulacji ciśnienia krwi, poziomu cholesterolu i stanu zapalnego.

Witamina D pomaga w zdrowej replikacji komórek i może odgrywać ważną rolę w ochronie przed rozwojem chorób autoimmunologicznych, zapobiegając nadmiernym reakcjom zapalnym, które są ich częstym powodem, dlatego też jej niedobór zwiększa ryzyko zachorowania na takie choroby jak: stwardnienie rozsiane, reumatoidalne zapalenie stawów, zespół jelita drażliwego i innych zaburzeń trawiennych.

Witamina D działa jak hormon wewnątrz naszego organizmu i wpływa na funkcjonowanie mózgu, dlatego jej niedobór wiąże się ze zwiększonym ryzykiem zaburzeń nastroju, w tym depresji, sezonowej depresji, może również powodować bezsenność.

Badania wykazują też, że witamina D wpływa na zdolność do podejmowania decyzji, koncentracji i zapamiętywania informacji. Niektóre badania wykazały, że osoby z niższym poziomem witaminy D słabo radzą sobie ze standardowymi egzaminami, mogą mieć słabe umiejętności podejmowania decyzji i mają problemy z zadaniami, które wymagają skupienia i uwagi.

Według badań witamina D może zwiększyć wrażliwość na insulinę i zmniejsza stan zapalny, tak, więc jej niedobór może zwiększyć ryzyko zachorowania na cukrzycę, która wynika z braku insuliny lub jej niedostatecznego wydzielania.

Niewystarczająca ilość witaminy D przyczynia się również do rozwoju krzywicy u małych dzieci, a u dorosłych do osteoporozy i tzw. osteomalacji – rozmiękaniem kości.

Niedobór witaminy D w czasie życia płodowego może doprowadzić do zaburzenia rozwoju mózgu dziecka i być przyczyną trwałego uszkodzenia funkcji mózgowych, co zwiększa ryzyko wystąpienia schizofrenii czy autyzmu.

Witamina D odgrywa ważną rolę w organizmie człowieka, a jej niewystarczająca ilość może mieć poważne konsekwencje zdrowotne, szczególnie u małych dzieci i kobiet w ciąży, dlatego też nie należy dopuszczać do jej niedoboru. Wchłania się zarówno ze światła słonecznego, jak i z pokarmów. Aby zwiększyć jej absorpcje najlepiej połączyć ją z dodatkowym tłuszczem, np. olejem, orzechami czy rybami.