Niedobór i nadmiar jodu w organizmie. Jod w ciąży i dla dzieci

Aktualizacja: 10 marca, 2025

Jod to pierwiastek obecny w morskich rybach, kapuście czy szparagach, ale przede wszystkim w nadmorskim powietrzu, z którego wchłaniany jest przez błony śluzowe układu oddechowego, a także przez skórę. Jodowana jest także powszechnie stosowana sól kuchenna. Czym grozi niedobór, a czym nadmiar jodu, jakie są powikłania związane z tymi stanami w okresie ciąży czy dzieciństwa?

Niedobór jodu

Niedobór jodu powoduje zaburzenia, które zależnie od jego stopnia mogą mieć różne nasilenie. Wiąże się z występowaniem zaburzeń tarczycy u dorosłych, a także występowaniem woli prostych. Sytuacja ta wywołuje niedoczynność wpływającą na osłabienie funkcji metabolicznych oraz rozrodczych. U dzieci ma miejsce kretynizm, a więc choroba dzieci, których matki, szczególnie w pierwszych tygodniach ciąży, cierpią na niedoczynność tarczycy i jednocześnie niedobór tegoż pierwiastka. Schorzenie to charakteryzuje się niedorozwojem umysłowym dziecka. Bardzo często obserwowany jest w okolicach górskich i podgórskich.

Nadmiar jodu

Sytuacja taka ma bardzo rzadko miejsce, właściwie jest niespotykana. Zwykle pojawia się jedynie zahamowanie syntezy hormonów tarczycy czy odczyny alergiczne, jednak zwykle związane są one z chorobami czy stosowaniem leków. Nadmiar jodu w organizmie wywołuje nadczynność tarczycy oraz pojawienie się woli. Niestety w związku ze wzmożoną czynnością gruczołów śluzowych mogą być odczuwane nudności. Niekiedy współistnieją wymioty, biegunka, a także kataralne objawy w nosie i oskrzelach.

Jod w ciąży

Odpowiednie stężenie jodu w ciąży jest niezwykle istotne, szczególnie w pierwszych tygodniach ciąży. Niedobór tegoż pierwiastka i wiążąca się z tym niedoczynność tarczycy prowadzi do zmniejszonej produkcji hormonów przez ten gruczoł. W efekcie płód, który jeszcze nie ma wykształconej tarczycy, cierpi z powodu braku hormonów T3 oraz T4 od matki, niezbędnych do kształtowania ośrodkowego układu nerwowego. W związku z tym dziecko narażone jest na wystąpienie nieodwracalnych wad umysłowych. W początkowych tygodniach ciąży może dojść do rozwinięcia choroby zwanej kretynizmem, która charakteryzuje się niedorozwojem umysłowym. Dziecko takie cechuje się dużą głową i wraz z upływem czasu pojawiającym się tępym wyrazem twarzy i niskim wzrostem. Dodatkowo towarzyszy temu powolność ruchów, senność, a nawet bełkotliwa mowa. Właśnie z tego powodu odpowiednie stężenie jodu jest tak niezbędne dla prawidłowego rozwoju płodu w organizmie matki. Warto wspomnieć, że zaburzenia w stężeniu tegoż mikroelementu zwiększają znacząco ryzyko poronienia, a także śmiertelności dzieci.

Jod dla dzieci

Jod jest niezwykle potrzebnym pierwiastkiem warunkującym prawidłowy rozwój dzieci. Pierwiastek ten odpowiada między innymi za regulację przemian energetycznych. Dodatkowo konieczny jest on do prawidłowego wzrostu oraz osiągnięcia dojrzałości płciowej. Odnotowano, że niedobór tegoż mikroelementu może powodować upośledzenie zarówno psychiczne, jak i fizyczne.

Podsumowując jod jest pierwiastkiem, którego zarówno nadmiar, jak i niedobór powoduje niekiedy nieodwracalne i opłakane skutki. Jest to niezwykle istotne również ze względu na statystyki, które mówią, że w Polsce ok. 10 mln ludzi mieszka na terenach, w których nie ma dostatecznej ilości tegoż pierwiastka. Niebezpieczeństwo szczególnie dla kobiet w ciąży i ich dzieci dodatkowo potęguje tragiczne skutki opisywanych schorzeń. Właśnie dlatego niezwykle istotne jest stosowanie zrównoważonej diety dostarczające niezbędnych ilości wszelkich składników odżywczych. Pozwala to na zachowanie zdrowego i długiego życia.