Mononukleoza u dzieci – objawy, leczenie, dieta

Aktualizacja: 7 maja, 2024

Mononukleoza, zwana inaczej chorobą pocałunków, to częsta przypadłość dotykająca głównie dzieci. Nierzadko mylona jest z bakteryjnym zapaleniem górnych dróg oddechowych i przez to bywa nieprawidłowo leczona.

Choroba ta jest dosyć szeroko rozpowszechniona na świecie. Określa się, iż 90–95% dorosłych osób zostało dotkniętych w młodych latach swojego życia infekcją wirusa wywołującego tę chorobę, bez względu na miejsce zamieszkania czy status ekonomiczny. Czym jest mononukleoza, dlaczego najczęściej dotyka ona dzieci i jakie są jej objawy?

Mononukleoza u dzieci

Mononukleoza zakaźna (MZ) jest chorobą wywoływaną przez wirus Epsteina-Barr (EBV). Choroba przenoszona jest drogą kropelkową, rzadziej drogą krwiopochodną, płciową czy poprzez przeszczep narządów. Rezerwuarem wirusa i jednocześnie źródłem zakażenia są chorzy, rekonwalescenci i osoby zdrowe, u których dochodzi do reaktywacji EBV z wydzielaniem wirusa ze śliną.

Choroba dotyka najczęściej dwie grupy osób. Pierwsza to dzieci między 2. a 7. rokiem życia, głównie te uczęszczające już do szkoły czy przedszkola, gdzie o zakażenie nietrudno, choćby ze względu na to, iż dzieci biorą do buzi wspólne kredki czy zabawki. Drugą grupą narażoną na zachorowanie są nastolatki i młodzi dorośli, wchodzący w okres pierwszych pocałunków. Rzadko chorują natomiast niemowlęta oraz osoby po 40. roku życia.

Mononukleoza u dzieci – objawy

Okres wylęgania choroby trwa kilka tygodni (30–50 dni). Na początku występują niecharakterystyczne objawy wstępne, takie jak złe samopoczucie, bóle mięśniowo-stawowe, pogorszenie apetytu oraz uczucie dreszczy. Objawy te są charakterystyczne dla grypy, dlatego też często mononukleoza jest źle diagnozowana.

Po okresie wstępnym ujawniają się typowe objawy tej choroby, do których należą: ostre zapalenie gardła, pojawienie się mazistych, żółto-białych nalotów na migdałkach, nierzadko z utrudnionym przełykaniem czy mówieniem. Obecna jest gorączka, sięgająca 40˚C i utrzymująca się nawet do trzech tygodni, oraz powiększenie węzłów chłonnych, głównie szyjnych. Charakterystycznym objawem mononukleozy u dzieci są powiększenie wątroby i śledziony oraz obrzęk twarzy, głównie powiek i nasady nosa. U 5% chorych występuje wysypka różyczko- lub ospopodobna, umiejscowiona głównie na tułowiu. Ryzyko jej wystąpienia występuje u 70% pacjentów w przypadku stosowania penicyliny półsyntetycznej, np. ampicyliny. Zwykle używana jest ona z powodu błędnego zdiagnozowania anginy w początkowym okresie MZ. Wówczas wysypka obejmuje większe rejony ciała, takie jak twarz, kończyny, dłonie, stopy i tułów.

Mononukleoza u dzieci – leczenie

W większości przypadków mononukleoza jest chorobą samoograniczającą się, to znaczy, że nieleczona ustępuje samoistnie po kilku dniach. Najczęściej stosuje się postępowanie objawowe, polegające na unikaniu intensywnego wysiłku fizycznego przez 30 dni, odpowiednim nawodnieniu oraz podawaniu leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych. Niekiedy także stosuje się leki działające przeciwzapalnie i mukolitycznie [4].

Stosowanie leków objawowych, takich jak acyklowir, nie ma istotnego wpływu na replikację wirusa, ale może zmniejszyć nasilenie objawów [4].

W przebiegu z silnymi dolegliwościami bólowymi, ze znacznym powiększeniem i obrzękiem migdałków czy też cechami odczynowego zapalenia wątroby, mononukleoza wymaga monitorowania i leczenia w warunkach szpitalnych [3]. Wymienione dolegliwości, wraz z towarzyszącymi powikłaniami neurologicznymi oraz zapaleniem płuc, mogą stanowić podstawę do włączenia przez lekarza leczenia glikokortykosteroidami [4].

Nie zapominajmy o zachowaniu profilaktyki w okresie chorobowym. Zadbajmy o odpowiednią higienę dziecka, unikajmy bezpośredniego kontaktu, głównie całowania się, jedzenia i picia ze wspólnych naczyń.

Mononukleoza u dzieci – dieta

Podczas mononukleozy u dzieci wskazana jest dieta łatwostrawna, aby nie podrażnić jeszcze bardziej chorego gardła. Szczególnie polecane są potrawy dokładnie rozdrobnione. Mogą to być zupy na wywarach warzywnych lub z dodatkiem mięsa drobiowego, podawane w postaci kremów. Dobrze sprawdzą się również gotowane ziemniaki z chudą cielęciną, indykiem czy kurczakiem i gotowaną marchewką. Jako deser można podać dziecku przetarte jabłko bądź papkę z banana.

Posiłki powinny być smaczne, atrakcyjnie zestawione, tak, aby pobudzały bardzo często upośledzony podczas choroby apetyt.

Maluch, ze względu na wysoką gorączkę, musi pić dużo płynów, najlepiej o umiarkowanej temperaturze. Płyny powinny być podawane często, ale w niewielkiej ilości.

Mononukleoza jest chorobą wirusową, dotykającą najczęściej dzieci w wieku przedszkolnym oraz nastolatków. Klasycznymi objawami mononukleozy u dzieci są powiększenie węzłów chłonnych szyjnych, gorączka i zapalenie gardła. Najczęściej choroba mija samoistnie po kilku dniach, dziecko powinno wówczas leżeć w łóżku i unikać intensywnego wysiłku fizycznego. Rodzice, po konsultacji z lekarzem, powinni podawać leki zbijające wysoką gorączkę i leki przeciwbólowe. Nie należy zapominać o odpowiednim nawadnianiu dziecka i podawaniu lekkostrawnych posiłków.