Leczenie zespołu policystycznych jajników. Po pierwsze dieta!
🕣 4 min czytania
Aktualizacja: 27 czerwca, 2017
Coraz częściej słyszymy o zespole policystycznych jajników (PCOS – ang. polycystic ovarian syndrome), objawiającym się zwiększonym poziomem androgenów, czyli męskich hormonów płciowych. Według danych zaburzenia gospodarki hormonalnej tego typu dotykają do 10% dziewcząt w okresie dojrzewania i kobiet w wieku rozrodczym. Czym dokładnie objawia się PCOS, jak go zdiagnozować, czy mamy wpływ na jego przebieg?
PCOS mający w swojej nazwie słowo „zespół”,wskazuje od razu, że mamy do czynienia z czymś więcej niż typową jednostką chorobową. Nie sposób jasno określić jego symptomów i charakterystyki. Diagnoza jest złożonym procesem opierającym się na dokładnym wywiadzie chorobowym ze szczególnym uwzględnieniem charakterystyki cyklu menstruacyjnego, wykonaniem rutynowego badania ginekologicznego. Jeśli istnieje uzasadnione podejrzenie PCOS, lekarz zazwyczaj przeprowadza ultrasonograficzne badanie jajników i zleca oznaczenia poziomu hormonów we krwi. Najbardziej kompleksową diagnozę możemy otrzymać po kilkudniowym pobycie na oddziale endokrynologiczno-ginekologicznym.
Zespół policystycznych jajników – leczenie
Zanim przejdziemy do leczenia, dobrze jest poznać najczęstsze objawy, a raczej konsekwencje zespołu policystycznych jajników. Pierwsze z nich mogą pojawiać się już u nastoletnich dziewcząt po pierwszej miesiączce, natomiast w przypadku dojrzałych kobiet objawy mogą być różnorakie:
- rzadsze miesiączki (o bolesnym przebiegu) lub ich brak;
- rzadsza owulacja (uwalnianie komórki jajowej) lub jej brak
(trudność z zajściem w ciąże ́ lub bezpłodność); - nadmierne owłosienie;
- trądzik lub przetłuszczanie się skóry;
- skłonność do tycia lub otyłość;
- rzednięcie włosów lub łysienie typu męskiego;
- zły profil lipidowy (wysoki cholesterol całkowity i niski poziom „dobrego” cholesterolu (we frakcji HDL);
- wysokie ciśnienie krwi (ponad 140/90 mmHg);
- insulinooporność, cukrzyca.
Lekarze w celu postawienia diagnozy kierują się ogólnie uznanymi kryteriami rozpoznania zespołu PCOS. Na dzień dzisiejszy aby postawić pozytywną diagnozę, dwa z poniższych kryteriów muszą być spełnione (wg standardów z Rotterdamu 2003):
- brak lub oligoowulacje;
- kliniczne lub biochemiczne oznaki androgenizacji;
- torbielowate jajniki (> 12 pęcherzyków w jajniku lub objętość jajników > 10 ml);
- inne etiologie, które mogłyby spowodować hiperandrogenizm lub brak okresu/nieregularny okres są wykluczone.
Gdy zostaną one potwierdzone, lekarz ostatecznie stwierdza PCOS u danej pacjentki. Następnie w zależności od przyczyny i konkretnych objawów ustawia zindywidualizowane leczenie farmakologiczne, które najskuteczniej działa z wdrożeniem modyfikacji dietetycznych oraz włączeniem systematycznej aktywności fizycznej.
WażneW leczeniu farmakologicznym kobiet z PCOS, najczęściej podawanym lekiem u większości chorych z otyłością, bądź wg indywidualnych wskazań u innych pacjentek, jest metformina (lek przeciwcukrzycowy). Okazało się, iż podawanie go nie tylko może unormować gospodarkę cukrową u osób z jej zaburzeniami, przyczynić się do spadku masy ciała, ale również zmniejszyć objawy hiperandrogenizmu, przywrócić cykle owulacyjne i umożliwić zajście w ciążę.
Ogromne znaczenie ma redukcja masy ciała u otyłych pacjentek poprzez typowe metody tj. ograniczenia dietetyczne, sport, wsparcie psychologiczne. Udowodniono, że 5–10% spadek masy ciała korzystnie wpływa na:
- zwiększenie ilości owulacji, ilości ciąż,
- zmniejszenie ilości poronień,
- wzrost insulinowrażliwości,
- wzrost stężenia SHBG,
- zmniejszenie stężeń testosteronu,
- zmniejszenie wpływu androgenów na skórę.
Leczenie polega głównie na próbie zwalczenia wcześniej przytoczonych konsekwencji PCOS:
- Hyperandrogenizmu lekami antykoncepcyjnymi, ewentualnie skojarzonymi z lekami antyandrogennymi;
- Przy problemach z zajściem w ciążę, cyklach bezowulacyjnych, stosujemy lek indukujący owulację bądź też syntetyczny hormon przysadkowy FSH;
- Kobiety decydują się nie kiedy na leczenie operacyjne – tzw. drillingu jajnika lub też na zapłodnienie in vitro
Zespół policystycznych jajników – dieta
Podstawowym celem dietetycznym jest obniżenie masy ciała pacjentki o 5–10% wyjściowej masy ciała w ciągu 3 miesięcy. Redukcja tkani tłuszczowej, pomoże zmniejszyć wydzielanie estrogenów i stan zapalny w organizmie. Aby to osiągnąć należy:
| Zmniejszyć podaż energii | Zmniejszenie kaloryczności o 500–1000kcal pozwoli na redukcje masy ciała o 0,5 do 1kg na tydzień. |
| Zmniejszyć znacznie podaż węglowodanów prostych. | Należy wykluczyć wszelkiego rodzaju słodycze, słone przekąski (chipsy, paluszki itp.), miód mimo swoich dobroczynnych właściwości ograniczyć ze względu na występujący w nim cukier prosty – fruktozę. |
| Zmniejszyć podaż tłuszczu, głównie nasyconych kwasów tłuszczowych | Należy wybierać chude gatunki mięsa, chude wędliny, włączyć do diety mleko 1,5–2% tłuszczu, zamiast śmietany wybierać jogurt naturalny, kefir, maślankę. Zamiast margaryny, masła stosować oleje roślinne np. oliwę z oliwek, olej rzepakowy – źródła NNKT( niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych). Tłuste ryby morskie są drogocennym źródłem kwasów omega-3. |
| Zmniejszyć porcje posiłków, ale za to jeść częściej | Regularnie spożywać 5 małych posiłków w równych odstępach czasu, ostatni posiłek na 2–3 godziny przed snem. |
| Zwiększyć podaż produktów bogatych w błonnik | Dieta powinna obfitować w warzywa, owoce (4–5 razy na dzień) i pełnoziarniste produkty zbożowe (pieczywo razowe, ciemne makarony, ryż brązowy itp.), nasiona roślin strączkowych, orzechy i pestki. Błonnik pokarmowy w nich występujący obniża poziom cholesterolu, spowalnia wchłanianie glukozy we krwi, zapobiega zaparciom, a także powoduje dłuższe uczucie sytości po posiłku. Podaż błonnika należy zwiększać powoli w celu uniknięcia dolegliwości żołądkowo-jelitowych. |
| Odpowiednio zbilansować posiłki pod względem zawartości makroskładników, czyli: białka, tłuszczu i węglowodanów | Należy pamiętać, aby na naszym talerzu proporcjonalnie, tak jak zalecają normy żywienia człowieka, objętościowo największą część stanowiły węglowodany, następnie białko i tłuszcz (najlepiej w formie dodatku do gotowej potrawy). |
| Wykluczyć z diety produkty wysoko przetworzone i żywność typu Fast food | Unikamy wszelkiej żywności gotowej, półproduktów, starając się przygotowywać dania od podstaw z sezonowych składników. |
| Pić odpowiednią ilość płynów | 1,5 l wody, herbaty ziołowe, zielona, miętowa, ograniczona ilość kawy (ok. 2 filiżanki) |
Dieta w kierunku PCOS ma na celu również poprawę wrażliwości insulinowej, którą dobrze wspomaga aktywność fizyczna. Kolejnym elementem jest redukcja poziomu testosteronu, co wraz z poprawą gospodarki węglowodanowej ma pomóc w przywróceniu owulacji. Kobiety z PCOS są bardzo podatne na egzogenne (obce) hormony, czyli np. z mleka, mięsa, gdy zwierzętom podawane były hormony, posiłki przygotowane z takich produktów będą negatywnie wpływać na kobiecy organizm. Zwłaszcza dziewczyny w okresie dojrzewania powinny wybierać produkty mleczne, naturalne o średniej zawartości tłuszczu, gdyż zawierają one najlepszy stosunek hormonów męskich i żeńskich w przeciwieństwie do produktów 0 % tłuszczu.
Ważną rolę w przebiegu PCOS odgrywa stres, gdyż zmniejsza zdolności trawienne i absorpcję składników odżywczych, jak również nasila konwersję testosteronu w estrogen i wpływa na zwiększone wydzielanie androgenów przez nadnercza. Nie możemy tym samym zapomnieć o odpowiedniej dawce snu, który ma kluczowe znaczenie dla wrażliwości insulinowej. Badania sugerują, że nawet jednorazowy brak snu uruchamia mechanizmy związane z insulinoopornością.
Przy zdiagnozowaniu i leczeniu PCOS ogromne znaczenie mają czynniki indywidualne. Dobrą wiadomością jest, iż mamy wpływ na przebieg PCOS poprzez zmianę sposobu żywienia i wprowadzenie aktywności fizycznej. Patrząc z drugiej strony, często „nieodpowiedni” styl życia może być przyczyną ujawnienia się objawów tj. insulinooporność, nadwaga, otyłość itp. Dieta zalecana przy leczeniu zespołu policystycznych jajników jest jak najbardziej zdrowa i racjonalna, w związku z czym równie dobrze cała rodzina może żywić się według wyżej wymienionych zasad.
Autor artykułu:
Już od kilkunastu lat walczę z pcos. Wszystko zaczęło się od braku miesiączek.Potem po maturalnym stresie i pojawiła się hiperprolaktemia i mikrogruczolak przysadki muzgowej. Po 2 latach leczenia bromergonem po wysokim poziomie prolaktyny nie było juz śladu. Niestety miesiączki nieregularne,owłosienie typu męskiego i duży brzuch pozostał.Ciągle muszę walczyć z dietą bo jak trochę przytyje to miesiączki znikają nawet na 4mc. Jednak dla pocieszenia wszystkich torbiele i pęcherzyki na jajnikach nie przeszkodziły mi w posiadaniu 2 super zdrowych dzieciaków 🙂
Również zmagam się z tym zespołem, jestem szczupła i mam 2dzieci bez problemów z zajściem w ciążę. Problem to nadmierne owłosienie i trądzik… Czy wystarczy stosować jedynie dietę czy niezbędne będą medykamenty?
Powiem wam tak że mam polistycznosc jajników i miała nadrzerke a pod nadrzerke bakterie usłyszałam że to rąk szyjki macicy miałam zrobiony zabieg ale i tak jestem pod ryzykiem chce schudnąć i przy tym wszystkim mam dni takie że hormony moje dawaja mi w kość nerwowa płaczę i też czasami nie śpię. Co mam z takim czymś zrobić chciałabym dobra dietę mieć mi to onergie dało a tak bez życia jestem zna ktoś super dietę
Czy możecie polecić dobrego lekarza w Warszawie? Pół roku temu po 12 latach odstawiłam pigułki, bo miałam migreny. Miesiączkuję w miarę regularnie, wyniki badań są ok, usg- są pęcherzyki, ale tez ślady owulacji. Na razie nie planuję ciąży, ale nie wiem czy powinnam wrócić do antykoncepcji-tak zaleca lekarz (mimo dobrych wyników) czy kontynuuować terapię dietą i suplementami…Skutkiem ubocznym odstawienia pigułek był trądzik i wypadające włosy- mam wrażenie, że teraz jest duża poprawa…Co robić? Polecicie jakiegos dobrego lekarza, który nie przypisuje ślepo pigułek?
Dieta jest bardzo wazna. Uświadomił mi to lekarz pod którego okiem wreszcie doszedł mój organizm do normy i zaszłam w ciaże. Poza tym radze wam sporo o diecie i chorobie czytac, w necie jest tego naprawde dużo. Ale czytajcie rzeczy mądre, pisane przez specjalistów, artykuły medyczne itd.
Przy pcos ważne są dwie rzeczy – odpowiednia dieta i dobry lekarz specjalista. mój mnie nakierował i na dietę i na suplementacje i powiem wam, że w ciąże jeszcze nie zaszłam ale i cera i włosy sie poprawiły, samopoczucie lepsze ( miałam stany depresyjne już ) Więc jedno jest pewne – da się z tym wygrać i da się z tym walczyć. Walczcie Dziewczyny, warto!
Zdarzaja mi sie średnio co dwa tygodnie
A czy przy pcos zdarzaja sie czeste miesiaczki ?
Dieta przy PCOS zaklsda dokladnie te same zalozenia co dieta soutch beach w 3 fazie. W internecie jest mnóstwo jadłospisow do tej diety.
Ja od zawsze byłam szczupła, aż nagle, zupełnie niespodziewanie przytyłam z dnia na dzień niemal 15 kg. Wcale wtedy nie prowadziłam innego trybu życia niż dotychczas ani nie objadałam się większą i mniej zdrową żywnością. Więc niekoniecznie dotyka to osoby otyłe, wręcz często „łapie” szczupłe, które przez chorobę niestety mogą przytyć….. :/
Ja mialam tak samo. Bylam szczupla i z dnia na dzien przytylam az o 20 kilo. Udalo mi sie zrzucic 10 ale reszta zostala i co bym nie robila waga nie rusza. A jak to u ciebie teraz wyglada?pozdrawiam
Nie da się przytyć z dnia na dzień.ja mam pcos, już przed I ciążą miałam praktycznie nieleczona. ostatnio przed pół roku przytyłam 6 kg, teraz chcę je zrzucić więc rozpoczynam systematyczne treningi. 1,5 roku staramy się o drugie dziecko, pierwsze udało się przy stosowaniu leku na owulację. Teraz w końcu trafiłam na sensownego lekarza który zlecił mi szeger badań hormonalnych. dodam że nie mam nadwagi, waga w normie z tym że mam tendencję do tycia, i jeśli nie przestrzegam zdrowego żywienia jem słodycze to waga momentalnie wzrasta, ale nie żeby przez miesiąc 20 kg, to się dzieje w czasie więc niestety my kobietki z pcos musimy bardziej uważam na to co jemy, musimy regularnie się ruszać i będzie dobrze. pcos to nie jest wymówka że po co trzymać dietę i ćwiczyć skoro i ta nie będziemy mogły schudnąć. wszystko kochane siedzi w naszych głowach, więc do dzieła 🙂
Macie jakas gotowa diete przy PCOS?
Po gotową dietę przy PCOS najlepiej zgłosić się do dietetyka. On indywidualnie skomponuje prawidłowy jadłospis. Wszelkie gotowe diety mogą być nieodpowiednie do Twojego organizmu.
Czy jest możliwe PCOS u osoby bardzo szczupłej, a wręcz chudej bez skłonności do tycia? Bo artykuł sugeruje, że choroba ta dotyka tylko ludzi otyłych. Większosc pozostałych objawów się zgadza.
Ja rónież jestem szczupła i boje sie ze bardziej schudne przez taką diete, mam 25 lat 157cm wzrostu i waże 42kg
Ja mam PCOS, a moją wagą wyjściową było 48kg przy wzroście 169cm – geny rodzinne, wszyscy bardzo szczupli. Przy PCOS przytyłam 10kg, dlatego według lekarzy wyglądam „normalnie”, a nie „otyło”, bo dopiero teraz moje BMI jest prawidłowe. Także to możliwe, ale dla lekarza może być to trudniejsze do stwierdzenia.
Tak, PCOS jest możliwe u osoby szczupłej.
Ja mam 176cm wzrostu i wazylam jakies 4 lata temu 70kg; czulam sie sexy. Niestety od Jakis 2 lat spadlam 10kg i jestem chuda 🙁 nie moge przytyc,wali mi do glowy:raz placze , raz nie widze w zyciu zadnego sensu a czasami nawet robie sie tak agresywna ze moj facet ma mnie dosc… 🙁 jak sobie z tymi wachaniami radzic? 🙁 albo jak przytyc? nie chce Cale zycie wygladac jak szkieletor… a w dodatku przezedzily mi sie strasznie wlosy i nadal wypadaja… koszt przeszczepu jest mega wielki,nie stac mnie… sa jakie srefundowane zabiegi??