Czy kawa jest zdrowa? Kawa na pusty żołądek

Kawa jest jednym z najczęściej spożywanych napojów niealkoholowych na świecie, jedną z najpopularniejszych używek oraz jednym z głównych źródeł energetyzującej kofeiny. Poza świetnym smakiem, trafiającym w gusta wielu ludzi na całym świecie, kawa oferuje również szerokie spektrum działań fizjologicznych, m.in. orzeźwiające pobudzenie, poprawę pamięci czy wydolności organizmu podczas aktywności fizycznej.

Czy kawa jest zdrowa?

Opinie na temat kawy można usłyszeć skrajnie różne: niektórzy twierdzą, że należy ograniczyć  jej spożycie, a nawet unikać, inni z kolei nie widzą problemu w ilości. Biorąc pod uwagę ogólny stan zdrowia i współczynniki umieralności wśród osób spożywających kawę na co dzień, można stwierdzić, iż kawa jest trunkiem nie tylko smacznym, ale z pewnością również zdrowym. Zależność taką zaobserwowano wśród badanych na całym świecie zarówno kobiet, jak i mężczyzn, u osób, które spożywały 1–2 filiżanki kawy dziennie, jak i tych, którzy sięgali po nią nawet 5–9 razy dziennie [1]. Warto podkreślić, iż dane te zostały uzyskane na podstawie ponad 100 tysięcy zarejestrowanych przypadków, zarówno z Europy, jak i Azji, czy Stanów Zjednoczonych Ameryki. Podobne efekty obserwowano w przypadku kawy bezkofeinowej, jednak dowody nie są tak jednoznaczne. Dane takie przemawiają za pozytywnym wpływem kawy na zdrowie.

Kawa a wątroba

Wśród negatywnych opinii na temat tego popularnego napoju pojawiały się głosy, iż może szkodzić zdrowiu układu pokarmowego – szczególnie wątroby. Aktualne badania jednak wskazują, że już nawet 2 filiżanki kawy dziennie są w stanie zmniejszyć ryzyko wystąpienia marskości wątroby, co ważne – również tej wywołanej nadmiernym spożyciem napojów alkoholowych [2]. Ponadto napój ten w zależności od dawek obniża aktywność enzymów wątrobowych, ogranicza jej stłuszczenie, a nawet zwłóknienie [3]. Wśród osób nie stroniących od kawy zaobserwowano również niższe ryzyko wystąpienia nowotworu wątroby [4]. Kawa bez wątpienia sprzyja pracy tego niezwykle ważnego dla zdrowia narządu. Korzyści obserwowane były również od strony bezpośrednio połączonego z wątrobą pęcherzyka żółciowego – zwiększenie ilości wypijanej kawy w ciągu dnia z 2 do 4 filiżanek może obniżyć ryzyko wystąpienia kamicy żółciowej [5]. Kawa bez wątpienia może stanowić element działań prewencyjnych przeciwko chorobom wątroby.

Kawa na pusty żołądek

A jaki wpływ spożywanie kawy może mieć na żołądek – zwłaszcza, gdy spożywana jest na czczo? Niestety nie zawsze ten rozgrzewający i pobudzający napój może być spożywany bez występowania efektów ubocznych. Wypicie kawy skutkuje wzmożonym wydzielaniem kwasu żołądkowego, co może wywoływać wyjątkowy dyskomfort. Dzieje się tak, ponieważ wrażliwe na działanie kawy komórki okładzinowe żołądka stymulowane są do aktywacji pompy protonów. Krótko mówiąc – produkowany jest kwas, którego przeznaczeniem jest oddziaływanie na pokarm, a gdy żołądek jest pusty – zaczyna drażnić tkanki układu pokarmowego [6]. Szczególnie efekt ten może występować w przypadku tanich mieszanek kaw dostępnych powszechnie w supermarketach, natomiast ograniczyć go można poprzez spożywanie kaw delikatnych dla żołądka oraz bezkafeinowych [7]. Należy jednak pamiętać, że osoby wyjątkowo wrażliwe na zmiany pH żołądka dalej mogą odczuwać dyskomfort, mimo stosowania specjalnego rodzaju kawy.

Czy kawa podnosi ciśnienie?

Sporo kontrowersji budzi również wpływ spożywania kawy na zdrowie układu sercowo-naczyniowego. Jest to niezwykle ważne dla zdrowia publicznego, ponieważ choroby układu krwionośnego stanowią jedną z głównych przyczyn śmierci w krajach rozwiniętych gospodarczo. Spożycie kawy nie jest powiązane ze znacznym wzrostem ciśnienia, jednak tyczy się to głównie osób zdrowych, których higiena stylu życia nie budzi zastrzeżeń (np. u palaczy wyrobów tytoniowych efekt może być zupełnie inny)[8]. Niestety nie ma obecnie konkretnych zaleceń co do ilości spożywanej kawy, która jest bezpieczna. Co ciekawe, mówi się, że nie ma większych przeciwwskazań nawet dla osób z wysokim ciśnieniem – najważniejszy jest umiar i nie popadanie w skrajności [9]. Można tutaj odnieść się do stwierdzenia Paracelsusa, przyrodnika zwanego ojcem nowożytnej medycyny, mówiącego, że działanie lecznicze lub toksyczne danej substancji zależy zwykle od stosowanej dawki. To, co powszechnie uznawane jest za szkodliwe, w niewielkiej dawce może nawet stanowić czynnik wpływający na poprawę zdrowia.

W kawie wykryto ponad 1000 związków chemicznych, zatem oczywistym jest, że wyżej wymienione efekty mogą być zaledwie ułamkiem sumy możliwych oddziaływań tego napoju na organizm człowieka zarówno tych pozytywnych, jak i negatywnych. Nie każdy może sobie pozwolić na spożywanie kawy i nie zawsze będzie ona wpływała korzystnie na samopoczucie i ogólny stan zdrowia. Potrzebna jest aktualna wiedza naukowa oraz znajomość własnego organizmu, aby dowiedzieć się, czy w ogóle można ją włączyć do swojej listy zakupów. Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy – kawa wspiera zdrowie wątroby i „wydłuża życie” bez większego wpływu na ciśnienie, jednak u osób wrażliwych może drażnić żołądek i wywoływać przy tym nieprzyjemne skutki uboczne.