Brak apetytu u dziecka – przyczyny. Co na apetyt dla dziecka?

Aktualizacja: 9 kwietnia, 2024

Choroby układu pokarmowego często pojawiają się w wieku niemowlęcym oraz dziecięcym. Kiedy powinny budzić nasz niepokój? Do czego może doprowadzić niechęć malucha do jedzenia? Jak radzić sobie z niejadkiem i w którym momencie powinno nas to zaniepokoić?

Niejednokrotnie brak łaknienia u dziecka jest objawem innej choroby, która powinna być leczona m.in. ostra infekcja, alergie pokarmowe i inne. Przyczyną mogą być także zaburzenia w relacji matka-dziecko. Czasem brak apetytu może wynikać również z podjadania między posiłkami, wtedy wystarczy ograniczyć przekąski, by apetyt wrócił do normy. Problem pojawia się, gdy brak apetytu utrzymuje się przez dłuższy czas.

Brak apetytu u dziecka

Ważne jest by zadbać o właściwe żywienie we wczesnym okresie życia (podczas ciąży, karmienia piersią, pierwsze lata życia). Dbałość o żywienie zapewnia prawidłowy wzrost i rozwój, ale również wpływa na długofalowe efekty zdrowotne tzw. programowanie zdrowia na kolejne lata życia [1].

Niechęć do jedzenia może nasilać się między 2. a 5. rokiem życia i wiąże się z wprowadzaniem nowych produktów do menu dziecka. Znaczenie ma tutaj odpowiednie rozszerzanie diety. Często dziecko może odmawiać spożycia posiłków, których nie zna. Mogą występować negatywne emocje związane z próbą nakarmienia niechcianym produktem [2,3].

Brak apetytu – przyczyny

Podstawowymi przyczynami braku apetytu jest podjadanie, ograniczony ruch (szczególnie na świeżym powietrzu), występujące alergie (w przypadku występujących niepokojących oznak, należy jak najszybciej zgłosić się do specjalisty) oraz infekcje. U dzieci, w zależności od etapu rozwoju, może występować mniejsza potrzeba jedzenia np. w momencie, kiedy dziecko zaczyna się buntować, chce przejąć kontrolę lub jest całkowicie pochłonięty poznawaniem świata.

Utrzymujący się brak apetytu może prowadzić do niedożywienia u dzieci, dlatego ważna jest dokładna obserwacja i rozpoznanie przyczyny tego stanu [4].

Jednym z najczęstszych objawów klinicznych niedożywienia u dzieci jest brak łaknienia. W przeprowadzonym przez pediatrów badaniu u 2/3 badanych dzieci niedożywienie wynikało z braku łaknienia. W wywiadach stwierdzano wiele błędów żywieniowych. Jak wynika z danych dzieci były przekarmiane między posiłkami słodyczami, produktami mlecznymi.

Zauważono, że dzieci w drugim roku życia często nie potrafiły jeść produktów stałych (głównie długotrwale karmionych piersią). Wydłużające karmienie powodowało negatywne emocje u rodziców, co z kolei przekładało się na dziecko i utrwalającą się niechęć do jedzenia [4].

Z niedożywieniem wiąże się szereg niekorzystnych zmian dla rozwijającego się organizmu. Występuje zmniejszenie masy ciała, obniżenie sprawności fizycznej, siły mięśniowej i umysłowej. Może dochodzić do zaburzeń gospodarki białkowo-węglowodanowo-tłuszczowej oraz wodno-elektrolitowej, niedokrwistości wynikającej z niedoboru żelaza, kwasu foliowego czy witaminy B12, upośledzonej odporności, czy zaburzenia wydzielania hormonów [4].

Co na apetyt u dziecka?

Przy braku apetytu wydaje się być pomocna przede wszystkim konsultacja z pediatrą, jeśli istnieje potrzeba zmiany nawyków żywieniowych – porada dietetyczna, a niekiedy kluczowa w rozwiązaniu problemu może być konsultacja psychologiczna [4].

Gdy występują problemy w karmieniu dziecka i niezliczone trudności w rozszerzaniu diety, należy pamiętać o urozmaicaniu jadłospisu. Porcje powinny być małe, nie należy próbować karmić dziecka na siłę i okazywać niezadowolenia z zaistniałej sytuacji. Nuda w życiu dziecka może mieć duże znaczenie, dlatego dziecko, które aktywnie się bawi, przebywa na świeżym powietrzu i jest zadowolone, ma więcej energii, rozwija się dobrze, ma również większy apetyt i chęć do jedzenia [1].

Warto również dodać, że nieodpowiednią metodą jest stosowanie kar i nagród za jedzenie pokarmów. Może to zaburzać mechanizm samokontroli łaknienia. Niemniej jednak dobrze jest malucha pochwalić, gdy spróbuje nowych warzyw lub gdy będzie chciał zjeść przygotowany posiłek [1].

Jedzenie nie powinno być dla dziecka źródłem stresu. Posiłek nie powinien kojarzyć się z nieprzyjemną sytuacją. Istotne jest to, co dziecko zjada między posiłkami, eliminacja przekąsek może pomóc nauczyć malucha rozpoznawać uczucie głodu i sytości. Podawanie dodatkowych produktów tj. słodyczy, cukierków, chipsów, paluszków, napojów gazowanych, chwilowo zaspokaja apetyt, jednakże nie wnosi odpowiedniej wartości odżywczej [2,3].

Nie należy się zniechęcać. Cierpliwe podawanie niechcianych potraw/produktów nawet do 10–15 razy może w końcu przynieść pożądany rezultat. Zdaniem ekspertów, rodzice zbyt szybko się zniechęcają, uznając, że dziecko nie lubi danego produktu. Higiena snu oraz regularność podawania posiłków są niezwykle ważne. Pomocne może być również wspólne przygotowywanie posiłków. Zaangażowany maluch chętniej spróbuje tego, co sam przygotował [1-4].

Zatem pamiętajmy, by zachować zdrowy rozsądek i rozróżnić, kiedy brak apetytu dziecka  nie wynika z nieodpowiedniego żywienia i wówczas udać się do specjalisty w celu zdiagnozowania przyczyny. Warto pamiętać, że to rodzice decydują o tym, kiedy i co zje dziecko. Dieta powinna być urozmaicona, uregulowana, porcje powinny być dostosowane do potrzeb dziecka, dodatkowo należy unikać nadmiaru cukru, soli i substancji dodatkowych, m.in. barwników, konserwantów. Pamiętajmy, że cierpliwość i konsekwentność mogą zaowocować sukcesem.