Błonnik witalny – skład i właściwości. Jak stosować błonnik witalny?

Wysoko przetworzona żywność charakteryzuje się niską zawartością błonnika pokarmowego oraz wysoką zawartością cukrów dodanych i kwasów tłuszczowych nasyconych. Dieta oparta na gotowych do spożycia produktach i daniach jest w wielu przypadkach dietą niedoborową w niezbędne składniki odżywcze, przyczyniając się m.in. do konsumowania niedostatecznej ilości błonnika każdego dnia.

Błonnik witalny

Zgodnie z zaleceniami WHO/FAO, spożycie minimum 25 g błonnika dziennie przyczynia się do prawidłowego funkcjonowania organizmu [1]. Ten składnik pokarmowy z powodzeniem można dostarczyć w codziennej zbilansowanej diecie spożywając produkty zbożowe pełnoziarniste takie jak kasze, płatki, makarony, pieczywo oraz ryż, konsumując warzywa, owoce oraz niesolone orzechy. Błonnik witalny to sypki produkt zaliczany do grupy suplementów diety, które w ramach obowiązującego prawa żywnościowego zaliczane są do produktów spożywczych. Błonnik witalny stanowi skumulowane źródło błonnika pokarmowego, dlatego może być zalecany osobom w celu wzbogacenia diety we włókno pokarmowe, którego nie są w stanie dostarczyć w odpowiedniej ilości wraz z codziennymi posiłkami.

Błonnik pełni w organizmie szereg funkcji, dlatego jego korzystne działanie jest wykorzystywane w celach terapeutycznych oraz zapobiegających licznym chorobom nie tylko dotykającym przewód pokarmowy. Mimo wszystko, niedostateczna podaż błonnika najczęściej spotykana jest w grupie osób zmagających się z zaparciami oraz hemoroidami. Włókno wpływa na tempo opróżniania żołądka, perystaltykę jelita cienkiego i grubego oraz w zależności od jego zawartości w spożywanych posiłkach determinuje, w jakim stopniu i na jak długo odczuwa się sytość. Ponadto „pochłania” sole kwasów żółciowych w obrębie jelita, przyczyniając się tym samym do poprawy profilu lipidowego.

Dietę wysokobłonnikową zaleca się m.in. osobom odchudzającym się, z hipercholesterolemią, nadciśnieniem tętniczym, cukrzycą typu 2 oraz insulinoopornością. Korzystne działanie błonnika pokarmowego bada się również w kontekście diety zapobiegającej rozwojowi nowotworów oraz profilaktyce chorób układu sercowo-naczyniowego. Zbyt niskie spożycie błonnika to najczęstsza przyczyna zaparć. Ponadto niedobór tego składnika w codziennym żywieniu przyczynia się do zwiększenia ryzyka rozwoju miażdżycy, kamicy żółciowej, uchyłkowatości jelita, nowotworu jelita grubego oraz raka sutka u kobiet.

Błonnik witalny – skład

Nazwa „błonnik witalny” brzmi zagadkowo, a jest to określenie stosowane w kontekście połączenia w jednym bogato błonnikowym preparacie, dwóch konkretnych substancji dostarczających dużej ilości włókna pokarmowego. W 100 g błonnika witalnego znajduje się ok. 60 g błonnika pokarmowego, podczas gdy w płatkach owsianych znajduje się go ok. 7 g. W skład błonnika witalnego wchodzą nasiona babki płesznik, czyli psyllium, które stanowią ok. 80% składu mieszanki, natomiast pozostałą część dopełniają łuski babki jajowatej w ilości ok. 20%.

Błonnik witalny – właściwości

Błonnik witalny nie podlega w przewodzie pokarmowym procesom trawienia. Zaliczany jest do frakcji nierozpuszczalnej w wodzie, dlatego jego cenną właściwością jest jego tendencja do wchłaniania wody z przewodu pokarmowego, co w konsekwencji zwiększa masę i objętość stolca, który przebywając w jelitach drażni śluzówkę jelita, przyczyniając się do defekacji. W badaniu Greg’a i wsp. stwierdzono, że odpowiedni dodatek błonnika pokarmowego (tu: 6 łyżek babki płesznik) w połączeniu z odpowiednią ilością wypijanych płynów, regularnością w oddawaniu stolca w czasie magicznych trzech minut, pozwala uniknąć operacji pacjentom z zaawansowanymi hemoroidami i krwawieniami z odbytu [2].  

W badaniu Ogata i wsp. na grupie szczurów, którym indukowano zapalenie okrężnicy, a następnie podawano włókno psyllium zaobserwowano złagodzenie lub ustąpienie objawów zapalenia oraz wzmocnienie bariery śluzówkowej okrężnicy [3]. Stanowi  to dobry dowód potwierdzający, że suplementacja psyllium u osób z zapaleniem jelit może okazać się pomocna w łagodzeniu objawów schorzenia.

Stosowanie błonnika witalnego jest korzystne dla osób z cukrzycą. W grupie osób z cukrzycą typu 2 i stwierdzoną nadwagą (BMI 25–30 kg/m2) konsumujących dietę niskoenergetyczną, o umiarkowanej ilości węglowodanów i dodatkowo zażywających 7g psyllium każdego dnia, po 2-tygodniach charakteryzowały się lepszą wrażliwością na insulinę oraz miały niższe stężenie insuliny na czczo, niż osoby na diecie o niższej zawartości węglowodanów i nie suplementujące dodatkowo babki płesznik [4]. W grupach nie zaobserwowano natomiast wpływu na stężenie glukozy na czczo.

Jak stosować błonnik witalny?

W celach wzbogacenia diety o błonnik pokarmowy zaleca się stosowane ok. 12 g błonnika witalnego na dobę, co odpowiada ok. 2 czubatym łyżeczkom proszku. Zalecaną ilość należy przyjmować w dwóch jednakowych porcjach po 6 g (czubata łyżeczka), pierwszą na 30 minut przed śniadaniem, drugą połowę godziny przed kolacją. Łyżeczkę błonnika należy zalać szklanką ciepłej wody lub soku i pozostawić na ok. 10 minut, celem napęcznienia, a następnie wypić. Aby suplementacja przyniosła oczekiwane korzyści należy dodatkowo w ciągu dnia wypić 2 litry wody.

Należy pamiętać, że zbilansowana dieta nie wymaga dodatkowej suplementacji. Warto podkreślić, że spożywając każdego dnia pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce oraz orzechy, nasiona i pestki, jesteśmy w stanie z naturalnych produktów dostarczyć zalecaną ilość błonnika pokarmowego każdego dnia.