Biotyna (witamina B7) – działanie, niedobór, występowanie. Biotyna na włosy

Łuszcząca się skóra, osłabione włosy i paznokcie wprawiają w zakłopotanie niejedną kobietę na świecie. Niejednokrotnie przyczyną takiego stanu rzeczy jest niedostateczna podaż witamin i składników mineralnych w codziennej diecie. „Witamina piękna” może okazać się skutecznym środkiem w walce z problemami skórnymi. Efekt terapii może być już widoczny po kilku dniach. Choć niedobory witaminy B7 u osób odżywiających się prawidłowo należą do rzadkości, głównym winowajcą odpowiedzialnym za występowanie objawów awitaminozy jest awidyna. Białko to tworząc kompleks z biotyną uniemożliwia jej wchłanianie.

Biotyna (witamina B7)

Powszechnie uznawana za witaminę piękna – biotyna zaliczana jest do witamin z grupy B. Nie bez znaczenia została nazwana również witaminą H, bowiem z języka niemieckiego „Haut” oznacza skórę. Z chemicznego punktu widzenia „zbudowana jest z dwóch połączonych ze sobą pierścieni: tiofenowego i imidazolowego oraz dołączonego do nich bocznego łańcucha kwasu walerianowego” [1]. Dzięki obecności cząsteczek siarki wspomaga proces powstawania keratyny – białka budującego włosy i paznokcie. Pewna jej ilość jest wytwarzana w przewodzie pokarmowym człowieka przez obecną tam mikroflorę bakteryjną, dlatego też bardzo rzadko obserwuje się awitaminozę B7. Choć niedobory biotyny u osób zdrowych i prawidłowo odżywionych należą do rzadkości, za winowajcę ich powstawania w organizmie uważa się występujące w surowym jajku białko nazywane awidyną.

Działanie biotyny

Jako składnik biotynozależnych karboksylaz witamina ta pełni rolę przenośnika dwutlenku węgla, uczestnicząc w różnych przemianach metabolicznych. Bierze udział m. in. w syntezie kwasów tłuszczowych, glukoneogenezie, metabolizmie propionianu, przemianach rozgałęzionych aminokwasów oraz właściwym wchłanianiu witaminy C. Witamina H stabilizuje również poziom glukozy we krwi, i z tej uwagi stanowi niewątpliwie ważny element diety osób zmagających się z cukrzycą. Wraz z witaminą K bierze udział w syntezie protrombiny – białka odpowiedzialnego za prawidłowy proces krzepnięcia krwi. Ponadto biotyna warunkuje prawidłowy stan skóry, włosów (zapobiega siwieniu oraz łysieniu) i paznokci oraz odpowiada za właściwy wzrost i rozwój organizmu.

Niedobór biotyny

Niedobory biotyny u osób odżywiających się prawidłowo należą do rzadkości, co wynika z jej niskiego dziennego zapotrzebowania, które w większości przypadków jest pokrywane wraz ze spożywanym posiłkiem. Jednakże awitominozy B7 mogą wystąpić u osób przewlekle leczonych antybiotykami o szerokim spektrum działania, często niedożywionych; pacjentów żywionych pozajelitowo z wykorzystaniem preparatów i roztworów ubogich w biotynę oraz osób z zaburzeniami trawienia i wchłaniania. W wyniku niedostatecznej podaży witaminy B7 mogą rozwinąć się objawy awitaminozy: stany depresyjne i lękowe, senność, halucynacje, bóle mięśniowe, dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (brak apetytu, nudności, wymioty), łuszczenie się skóry, przebarwienia, wypadanie włosów, niedokrwistość, a także podwyższenie poziomu cholesterolu i barwników żółciowych we krwi [3, 6].

Występowanie biotyny

Biotynę można znaleźć zarówno w żywności pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego, gdzie występuje w postaci wolnej (mleko i jego przetwory, warzywa) lub w połączeniu z białkiem (mięso, jaja, drożdże). Powszechnie uważa się, iż większą przyswajalność wykazuje biotyna niezwiązana, aczkolwiek w świetle obecnego stanu wiedzy nie zostało to do końca wyjaśnione [6].  Wśród produktów zasobnych w witaminę B7 wyróżnia się: podroby, soję, drożdże, orzechy włoskie i ziemne, żółtko jaj oraz czekoladę. Przyjmuje się, iż wystarczające spożycie (AI) na tę witaminę  dla osoby dorosłej wynosi 30 μg/ dzień.

Tabela 1. Zawartość biotyny w wybranych produktach spożywczych

Biotyna na włosy

Słabe, łamliwe włosy są zmorą milionów osób na świecie. Niejednokrotnie przyczyną osłabionych cebulek i zwiększonej łamliwości włosów jest niedostateczna podaż witamin i składników mineralnych w codziennej diecie. Brak witaminy B7  powoduje osłabienie struktury włosa, nierzadko z towarzyszącym mu odbarwieniem. Wyniki badań potwierdzają dobroczynny wpływ biotyny na strukturę włosa. Wielu pacjentów zaobserwowało bowiem poprawę jakości włosów oraz zmniejszenie ich wypadania. Dzięki przyjmowaniu “witaminy piękna” w dawce 2,5 mg, włosy stawały się mocniejsze i bardziej lśniące. Warto jednak wiedzieć, iż okres terapii B7 winien wynosić minimum 6 miesięcy, celem zaobserwowania widocznych gołym okiem zmian (CIEKAWOSTKA: Tempo wzrostu włosa wynosi 1,2–2,5 cm/miesiąc). W świetle obecnego stanu wiedzy, przyjmowanie biotyny w dawkach leczniczych (2,5 mg/dzień i 5 mg/dzień) uznawane jest za bezpieczne i dobrze tolerowane [4]. Należałoby wspomnieć również, iż obecne na rynku rozmaite preparaty z biotyną zawierają niewielkie jej dawki, bowiem mają charakter wyłącznie suplementacyjny, a zadowalający efekt w przypadku awitaminozy można uzyskać stosując dawki lecznicze.

Nie podlega dyskusji fakt, iż „witamina piękna” jest niezbędna dla zachowania pięknych, lśniących włosów, mocnych paznokci oraz właściwego stanu skóry. Choć prawidłowo zbilansowane i urozmaicone żywienie powinno pokryć dzienne zapotrzebowanie na tę witaminę, w przypadku zaobserwowania możliwych objawów niedoboru zaleca się konsultację lekarską i żywieniową, celem doboru odpowiedniej diety i/lub właściwego preparatu. W przypadku suplementacji, warto zwrócić uwagę na obecność pozostałych witamin z grupy B, a także składników mineralnych: magnezu i manganu, które poprawiają wchłanianie biotyny [5].