Szczeć – właściwości, nalewka. Szczeć pospolita na boreliozę

Aktualizacja: 27 maja, 2024

W średniowieczu rozpowszechniona przez św. Hildegardę z Bingen. Kiedyś stosowana głównie w dnie moczanowej, artretyzmie i reumatyzmie, natomiast współcześnie kojarzona z boreliozą. Czy korzeń szczeci może być alternatywą dla leków stosowanych w jej leczeniu?

Rodzina szczeciowatych (Dipsacaceae Juss.) obejmuje około 270 gatunków w Europie, Azji oraz w Afryce. W Polsce znanych jest 5 gatunków. Szerzej o szczeci pospolitej (Dipsacus silvestris) pisano w XVI-wiecznych zielnikach. Głównie o jej działaniu przeciwbólowym, w leczeniu reumatyzmu czy dny moczanowej.

Szczeć

Należy do rośliny z rodziny Dipsacaceae. Szczeć pospolita (Dipsacus silvester) występuje dziko w Polsce, pospolicie w południowej części kraju. Surowcem leczniczym jest korzeń (Radix Dipsaci) i liść (Folium Dipsaci). Korzenie, wykopane wiosną lub jesienią wykorzystuje się do nalewek, odwarów i intraktów. Swoją popularność zyskała w średniowieczu, dzięki Hildegardzie z Bingen [1,2].

Korzeń szczeci – właściwości

W szczeci zidentyfikowano związki polifenolowe z przewagą flawonoidów, w tym: luteoliny, apigeniny, kwercetyny, kemferolu. Dodatkowo fenolokwasy, m.in.: kwas chlorogenowy, protokatechowy, p-kumarowy, p-hydroksybenzoesowy. Co więcej, bisirydoidy, swerozyd, tetrairydoidy, saponozydy triterpenowe w postaci wolnego kwasu oleanowego i ursylowego. Zawarte składniki wykazują działanie przeciwzapalne oraz bakteriobójcze, zmniejszają stany zapalne występujące na skórze [2].

Według dostępnej literatury szczeć wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe względem 3 grzybów, tj. Candida albicans, Rhodotorula rubra, Aspergillus fumigatus. Autorzy wskazują, że zawarte w wyciągu kwasy fenolowe i flawonoidy wpływają istotnie na działanie przeciwdrobnoustrojowe. Wyciąg ze szczeci wykazywał silne działanie w stosunku do Aspergillus fumigatus, porównywalne do działania nystatyny [3].

Kwas fenolowy i kwas ursolowy posiadają właściwości hepatoprotekcyjne, co więcej irydoidy zawarte w wyciągu mają działanie przeciwbólowe [1,2].

Szczeć pospolita na boreliozę

Wyciągi ze świeżych korzeni szczeci pospolitej badano pod kątem aktywności przeciwko Borrelia burgdorferi w warunkach in vitro. Standardem w leczeniu boreliozy jest amoksycylina, która stanowiła próbę odniesienia do wyciągu ze szczeci. Jak wskazują dane wyciąg ze szczeci, który otrzymano za pomocą octanu etylu i dichlorometanu miał zbliżoną aktywność do amoksycyliny. Obserwowano efekt bakteriobójczy (wyciąg w octanie etylu, 4 dnia o 99.7 ± 1.0%) [4].

Nalewka ze szczeci

Nalewkę wykonuje się z wcześniej odpowiednio przygotowanego korzenia lub liści. Należy 100 g suchego korzenia lub rozdrobnionych liści zalać 300 g 40% alkoholu. Następnie macerować przez 2 tygodnie, przefiltrować. Doustnie stosować w 3 dawkach dziennie, po 10 ml, dodatkowo można nalewkę stosować zewnętrznie do przemywania ran [1].

Szczeć może być przydatna u osób z przewlekłą boreliozą, stanowiąc uzupełnienie terapii, jednak zagadnienie to wymaga dalszych badań, aby precyzyjnie określić jej korzystne działanie oraz rodzaj wyciągu, który będzie działał odpowiednio na aktywność Borrelia burgdorferi. Warto pamiętać o korzystnym zastosowaniu wyciągu ze szczeci w innych schorzeniach, m.in. w reumatyzmie, dnie moczanowej.