Colostrum – właściwości, skutki uboczne, cena, opinie

Aktualizacja: 29 kwietnia, 2024

Mleko matki stanowi idealny pokarm dla jej potomka, zapewniający wszystkie elementy potrzebne do wzrostu i rozwoju młodego organizmu. Pokarmem o szczególnie unikalnej wartości biologicznej jest colostrum, czyli siara bydlęca. Ponad 250 składników aktywnych zawartych w tej substancji wywiera wielokierunkowe, pozytywne działanie na organizm. Czy colostrum może być stosowane także przez ludzi? Jakie korzyści zdrowotne przynosi i czy suplementacja tą substancją może mieć niepożądane skutki uboczne?

Colostrum

Colostrum, inaczej siara bydlęca lub młodziwo, jest substancją wydzielaną przez gruczoły mleczne ssaków w ostatnim okresie ciąży aż do kilkudziesięciu godzin po porodzie. Posiada charakterystyczną, żółtą barwę, większą gęstość i lekko kwaśny odczyn (pH = 6,4). Skład ilościowy i jakościowy jest inny, niż mleko pozyskiwane w późniejszym okresie po połogu. Różnice te dotyczą szczególnie wartości odżywczych i immunologicznych siary, która zawiera:

• białka serwatkowe i kazeinowe – białka stanowią około 60% suchej masy colostrum. Większość z nich (80%) to serwatkowe, pozostałe zaliczane są do kazein. W białkach siary występuje 19 aminokwasów egzogennych. Wraz z upływem czasu od porodu spada ilość białek na rzecz cukrowców i lipidów, stanowiących materiał energetyczny dla potomka;
• immunoglobuliny – czyli przeciwciała, których zadaniem jest ochrona organizmu przed czynnikami chorobotwórczymi. W colostrum znajdują się wysokie stężenia immunoglobulin, szczególnie klasy IgG;
• laktoferyna – białko z grupy transferyn, posiadające właściwości wiązania żelaza i utrzymywania jego jonów niezależnie od pH i enzymów proteolitycznych;
• polipeptyd bogaty w prolinę (PRP) – inaczej kolostrynina, nie jest właściwie pojedynczym peptydem, a grupą podobnych cząsteczek o dużym spektrum aktywności regulacyjnej wspomagającej rozwój układu odpornościowego;
• lizozym – zawartość tego białka w siarze jest wielokrotnie wyższa niż w mleku ssaków w późniejszym okresie po połogu oraz ilości występującej w płynach ustrojowych i komórkach odpornościowych. Wykazuje przede wszystkim silnie przeciwbakteryjną aktywność;
• laktoalbumina – zarówno jej budowa chemiczna, jak i właściwości są nieco podobne do lizozymu, jednak jej działanie jest głównie przeciwbakteryjne i hipotensyjne;
• laktoza – ilość cukru mlecznego w siarze jest zdecydowanie mniejsza, niż w mleku późniejszym, jednak jest wystarczająca w celu zapewnienia źródła energii dla narządów i tkanek oraz regulacji składu i aktywności mikroflory jelitowej (w wyniku rozkładu laktozy do kwasu mlekowego). Ilość cukru mlecznego w siarze zebranej w ciągu kilku godzin po porodzie jest jednak na tyle mała, że nie powinna powodować dolegliwości trawiennych u osób cierpiących na nietolerancję laktozy;
• czynniki wzrostu, cytokiny i hormony – są one bodźcem dla wzrostu młodego organizmu. Są to m.in. interleukiny Il-1b, Il-6, Il-8, Il-10, TNF- α czy anaboliki takie jak insulina, IGF-1, IGF-2, hormon wzrostu;
• witaminy – w największym stężeniu występują w siarze witaminy B1, 2, B6, C, E i A. Mają one wspomagać procesy indukowane przez wyżej wymienione, zawarte w colostrum składniki biologicznie aktywne;
• składniki mineralne – głównie fosfor, wapń, potas, magnez i sód, pełniące rolę strukturalną i regulacyjną.

Właściwości colostrum

Clostrum wykazuje właściwości:

• immunomodulujące – dzięki obecnej w siarze kolostryninie o silnym wpływie na stymulację układu odpornościowego, młodziwo wykazuje działanie modulujące odpowiedź immunologiczną organizmu. Pobudza między innymi odpowiedź odpornościową typu humoralnego i indukuje wydzielanie niektórych cytokin. Aminokwasy zawarte w siarze stanowią również budulec do zintensyfikowanej produkcji białek odpornościowych, tym samym polepszenia odporności organizmu;
• przeciwalergiczne – kolostrynina zmniejsza również objawy alergii dzięki zdolności do obniżania poziomu przeciwciał IgE (odpowiedzialnych za reakcję alergiczną typu natychmiastowego), a także produkcję śluzu w drogach oddechowych. Może więc zmniejszać reakcję alergiczną na pyłki i roztocza domowe;
• przeciwbakteryjne – zawarta w siarze laktoferyna wykazuje w badaniach in vitro i in vivo działanie niszczące zarówno na bakterie Gram-dodatnie, jak i ujemne. Dzięki zdolności wiązania jonów żelaza laktoferyna ogranicza dostępność tego pierwiastka bakteriom – one zaś mają bez niego ograniczony wzrost. Ponadto laktoferyna ma zdolność uszkadzania ścian komórkowych bakterii i w ten sposób je uszkadza. Podobne właściwości wykazuje zawarty w siarze lizozym – jedno z silniejszych białek o działaniu przeciwbakteryjnym;
• przeciwwirusowe – laktoferyna okazuje się być skuteczna w zwalczaniu wirusa opryszczki, zapalenia wątroby typu B i C, cytomegalii a nawet HIV. Działanie przeciwwirusowe oparte jest o kilka mechanizmów, między innymi bezpośrednim wiązaniem białka do cząstek wirusowych czy blokowaniu koreceptorów komórkowych wirusa;
• przeciwgrzybiczne – laktoferyna zawarta w siarze wykazuje działanie przeciwgrzybiczne m.in. przeciw Candida albicans, którego przerost w organizmie daje objawy tzw. kandydozy, czyli grzybicy. Działanie laktoferyny w tym aspekcie polega m.in. na uszkodzeniu błony komórkowej i mitochondrialnej
• przeciwnowotworowe – mimo, iż nie można jednoznacznie powiedzieć, że colostrum jest remedium na nowotwory, zawarta w nim laktoferyna ma udowodnione działanie zmniejszające rozwój komórek rakowych, m.in. poprzez indukowanie ich apoptozy, hamowanie wzrostu i proliferacji oraz podnoszenie poziomu cytokin antynowotworowych (np. IL-18);
• hipotensyjne – zawarta w siarze kazeina ma właściwości obniżania ciśnienia krwi, a jej mechanizm podobny jest do stosowanych w medycynie inhibitorów enzymu konwertazy angiotensyny;
• przyspiesza gojenie ran – laktoferryna zwiększa endogenną produkcję kwasu hialuronowego oraz syntezę kolagenu. Zawarte w siarze VEGF (czynnik wzrostu śródbłonka naczyniowego) i EGF (naskórkowy czynnik wzrostu) wpływają bezpośrednio na regenerację tkanek;
• wzmacnia kości – najprawdopodobniej dzięki obecnej w siarze kazeinie, która ma zdolność do regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz poprawę mineralizacji kości (w modelu zwierzęcym);
• polepsza stan bariery jelitowej – jelito jest nie tylko narządem układu pokarmowego, ale i ważnym miejscem dla przebiegu procesów odpornościowych, m.in. dzięki funkcjonowaniu takich składowych jak mikroflora i bariera jelitowa. Suplementacja colostrum przyczynia się do bezpośredniej poprawy stanu jelita, odbudowy ścisłych połączeń bariery jelitowej, zmniejszania stanu dysbiozy i odżywieniu mikrokosmków odpowiedzialnych za wchłanianie substancji odżywczych;
• wspiera organizm podczas wzmożonego wysiłku fizycznego – colostrum jest suplementem polecanym dla sportowców, m.in. ze względu na jego zdolność do zmniejszania procesów zapalnych (wynikających z powstałych podczas treningu mikrouszkodzeń włókien mięśniowych), działanie anaboliczne (przekładające się na rozbudowę i wzmocnienie masy mięśniowej), regulację i wzmocnienie odporności (zmniejszającym podatność na infekcje, które wymuszają przerwy w treningach);

Colostrum – skutki uboczne

Na podstawie zdobytych do tej pory badań naukowych i obserwacji możemy powiedzieć, że colostrum, jako 100% naturalna substancja, umożliwiająca przeżycie i rozwój potomka, jest wysoce bezpieczna w stosowaniu i powinna przynieść liczne korzyści zdrowotne. Wielokierunkowość działania colostrum sprawia, iż może okazać się potężnym narzędziem wspierającym odporność i regenerację organizmu. Niestety często działanie siary rozpatrywane jest na podstawie poszczególnych związków w niej zawartych, nie zaś wpływu, jaki wywierają wszystkie składniki zawarte w pierwszym mleku, a które może być o wiele bardziej złożone niż dotąd poznano. Jak zawsze, stosując jakikolwiek suplement, powinniśmy zachować ostrożność. Głównym przeciwwskazaniem do stosowania siary jest alergia na białka mleka, które występują w colostrum w dużej ilości. Nie powinno się również stosować młodziwa u dzieci poniżej 3 r.ż. Możliwe skutki uboczne wynikające ze stosowania siary to nudności i wzdęcia.

Należy również pamiętać, że siara bydlęca dostępna w sprzedaży nie jest produktem standaryzowanym i poszczególne preparaty mogą różnić się pod względem zawartości składników aktywnych. Wpływ na skład ilościowy i jakościowy colostrum mają takie czynniki jak stan zdrowia bydła, rodzaj spożywanego przez nie pokarmu i czas pozyskiwania siary od porodu. Musimy się upewnić, że kupowany przez nas produkt jest organiczny i wolny od pestycydów, syntetycznych hormonów i antybiotyków, które mogły przedostać się do mleka z organizmu matki, której zostały zaaplikowane. Zakup colostrum z pewnego źródła uchroni nas przed niespodziewanymi skutkami ubocznymi wynikającymi bardziej z obecności substancji obcych w zanieczyszczonej siarze, nie zaś jej naturalnemu działaniu na organizm.

Colostrum – opinie

Wiele osób deklaruje istotnie odczuwalną poprawę samopoczucia i energii po zastosowaniu colostrum. Ci, mający problem z układem pokarmowym również obserwują istotną poprawę funkcjonowania na różnych jego odcinkach. Zauważyć można wzmocnienie odporności i wytrzymałości fizycznej. Większość opinii jest pozytywna, sceptycy wskazują jednak, że colostrum – mimo, że posiada wysoką wartość biologiczną – jest w naturze spożywane przez cielęta i człowiek, jako ssak innego gatunku nie powinien go stosować. Podobne obiekcje spotyka się w stosunku do zwykłego mleka krowiego, które na co dzień spożywa większość populacji.

Colostrum – cena

Rynek obfituje w suplementy zawierające colostrum – niestety, część z nich jest bardzo słabej jakości. Mimo, iż forma kapsułek jest najbardziej wygodna w stosowaniu, należy pamiętać, iż młodziwo w takiej postaci musiało zostać wysoce przetworzone, tym samym mogło stracić istotną część składników bioaktywnych. Najlepszą formą suplementu wydaje się być colostrum w płynie. Jest to jednak koszt około 100–120 zł za 125 ml, co przy zalecanym spożyciu (20 ml dziennie) jest dość wysoką ceną. Z pewnością idzie ona jednak w parze z jakością i skutecznością produktu.

Colostrum jest unikatowym produktem leczniczym. Trudno znaleźć drugi, w pełni naturalny produkt, o tak dużym stężeniu substancji bioaktywnych wysokiej jakości. Najważniejsze z nich wpływają na regenerację, anabolizm, odporność i inne funkcje układu immunologicznego, które to procesy poprawiają funkcjonowanie organizmu w niezwykle szerokim zakresie. Skutki uboczne stosowania siary zdarzają się stosunkowo rzadko, a sama substancja powszechnie określana jest jako bezpieczna. Jeśli nie ma przeciwwskazań, (szczególnie w postaci nadwrażliwości na białko mleka krowiego) z pewnością można spróbować suplementacji młodziwem.