Działanie witaminy E. W czym jest witamina E?

Aktualizacja: 7 marca, 2025

Jako witamina antyoksydacyjna zapobiega starzeniu się komórek i neutralizuje wolne rodniki. Wykazuje korzystne działanie w profilaktyce nowotworów, chorób serca. Warto poznać bliżej jej działanie oraz źródła, w których występuje.

Na początku XX wieku dowiedziono o istnieniu witaminy E, wtedy to wyizolowano ją z oleju kiełków pszenicy, zaś jej nazwa – tokoferol z greckiego oznacza tocos urodzić, pherein – nieść, co miało podkreślić znaczącą rolę związku dla życia młodych szczurów.

Jako witaminę E określa się związki organiczne, które są rozpuszczalne w tłuszczach należące do tokoferoli i tokotrienoli. Łączy je obecność dwupierścieniowego szkieletu 6-hydroksychromanu i łańcucha, który jest zbudowany z 3 jednostek izoprenoidowych [1,2].

Działanie witaminy E

Witamina E jest zaliczana do antyoksydantów. W środowisku hydrofobowym neutralizuje wolne rodniki. Jako antyoksydant wykazuje działanie protekcyjnie w stosunku do nowotworów, choroby wieńcowej czy zmian miażdżycowych, jak również ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie narządów rozrodczych kobiet i mężczyzn [2].

W prewencji nowotworów najważniejszymi funkcjami witaminy E jest hamowanie wzrostu komórek, indukowanie apoptozy oraz nasilenie funkcji immunologicznej. Tokotrienole wykazują silniejszą aktywność niż tokoferole. Co więcej, witamina E ma protekcyjny wpływ na utlenianie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Dodatkowo witamina E uczestniczy w regulacji aktywności kinazy białkowej C. Jest to enzym, który bierze udział w przewodnictwie sygnałów między komórkami. Witamina E może również regulować aktywność biologiczną komórek układu immunologicznego, uczestniczy w hamowaniu agregacji płytek krwi [3,4].

Obecność tokoferoli i tokotrienoli chroni organizm przed starzeniem się. Związki te skutecznie neutralizują wolne rodniki. Zmniejszają ryzyko dusznicy bolesnej i zawału serca. Witamina E wykazuje działanie wzmacniające i uelastyczniające naczynia krwionośne, również obniża krzepliwość krwi. Powyższy związek nie jest syntetyzowany w organizmie, dostarczany wraz z pożywieniem jest gromadzony głównie w tkance tłuszczowej. Wchłanianie witaminy E zależy od ilości tłuszczów w pożywieniu [1–3].

Korzystne działanie witaminy E jest również szeroko znane w kosmetologii, stanowi doskonały przeciwutleniacz, który stabilizuje strukturę tłuszczów nienasyconych. W połączeniu z witaminą A jest wykorzystywana przy leczeniu trądziku pospolitego i egzemy. Jest odporna na działanie wysokich temperatur, jednak co ważne, ulega rozpadowi pod wpływem światła i tlenu. Witamina E wykazuje także działanie łagodzące przy występujących podrażnieniach i poparzeniach skóry, które powstają na skutek działania promieni słonecznych. W literaturze wymieniane jest również działanie przeciwzapalne oraz przeciwobrzękowe. Poprawia elastyczność skóry, dzięki dobremu przenikaniu przez naskórek. Witamina E koi, nawilża, wygładza, również ujędrnia, wspomaga leczenie przebarwień i łagodzi kontaktowe zapalenia skóry [3,4].  

Niedobór witaminy E może być przyczyną występujących problemów z płodnością szczególnie u mężczyzn, pogorszeniem wzroku, a także może być związana ze spadkiem koncentracji. U osób starszych są możliwe niedobory witaminy na skutek zaburzeń wchłaniania tokoferoli w przypadku biegunki tłuszczowej, czy usunięcia części jelita cienkiego [4]. Jej niedobór może mieć wpływ na zaburzenia neurologiczne, które powstają w wyniku peroksydacji błon komórkowych neuronów oraz na skutek procesów neurodegeneracyjnych [1,2].

Źródła witaminy E

Podstawowym źródłem witaminy E są tłuszcze roślinne, m.in. olej z zarodków pszenicy, krokoszowy, oliwa z oliwek, słonecznikowy. Dobrym źródłem witaminy E są również kiełki pszenicy, pełne ziarna zbóż, orzechy (laskowe, włoskie, arachidowe, migdały), nasiona słonecznika, ryby (mintaj, makrela, tuńczyk, łosoś), płatki owsiane, otręby pszenne, warzywa (dynia, pomidorowy, marchew, brokuły, szczypiorek, kapusta biała, jarmuż, szpinak, papryka, pietruszka, brukselka) masło, owoce (porzeczki czarne, awokado, brzoskwinie, morele) [1,4,5].

Tab. 1. Źródła witaminy E w żywności [5].

Podsumowując powyższe dane, witamina E z pewnością pełni bardzo ważne funkcje, które wpływają na zachowanie odpowiedniego zdrowia, również stanowi istotny element profilaktyki wielu chorób, m.in. nowotworów.  Ze względu na występujące kontrowersje związane z suplementacją, najbezpieczniej jest spożywać źródła witaminy wraz z codziennym pożywieniem. Warto wiedzieć, gdzie jest jej odpowiednia zawartość, by włączyć do diety te produkty, mając na uwadze neutralizację wolnych rodników.