Dieta VLCD – efekty, jadłospis, przepisy, opinie

Aktualizacja: 30 grudnia, 2024

Wciąż rosnąca otyłość wśród populacji ludzkiej zmusza do działań. W celu ograniczenia odsetka osób otyłych cały czas prowadzone są różne badania i obserwacje. Testowane są różne strategie żywieniowe, różne produkty spożywcze, a także różne związki chemiczne, które mają sprzyjać walce z nadmierną masą ciała i jej skutkami. Jednym ze znanych od lat sposobów na szybką utratę masy ciała jest dieta VLCD.

Dieta VLCD

Diety mające na celu redukcję masy ciała – diety niskokaloryczne – zazwyczaj zakładają deficyt kaloryczny wielkości 500–800 kcal. Diety bardzo niskokaloryczne natomiast zakładają całkowitą podaż kalorii w ciągu dnia w ilości 500–800 kcal. Jest to całkiem duża różnica. Dla osoby o zapotrzebowaniu energetycznym wynoszącym 2400 kcal dieta niskokaloryczna poskutkuje maksymalnie dziennym deficytem 800–1000 kcal, natomiast w przypadku VLCD będzie to nawet 1600–1900 kcal, czyli prawie dwukrotnie więcej.  

Dieta bardzo niskokaloryczna opiera się na posiłkach płynnych i półpłynnych. Ogromną popularność zdobyła dzięki reklamie jednej z najbogatszych i najbardziej rozpoznawalnej kobiety na świecie. Oprah Winfrey – bo o niej mowa – w jednym z programów ogłosiła, że zgubiła 67 funtów, czyli około 30 kg, stosując właśnie posiłki o rzadkiej konsystencji. Ceniła sobie taką postać dań, bo jak stwierdziła „nie czuła się jakby była na diecie”.

VLCD zakłada wysoką podaż białka – 0,8–1,5 g/kg m.c./dzień. Tłuszcze i węglowodany natomiast spożywane są w ilości odpowiednio około 15 i 80 g. Są to wartości skrajnie niskie, co czyni ten typ diety nie dla każdego bezpiecznym. Idea powstania tak niskokalorycznej diety o tak specyficznej konsystencji posłużyła również do sprzedaży suplementów diety i specjalnych produktów spożywczych dedykowanych tej diecie. Oszacowano, że w 2004 roku w Stanach Zjednoczonych Ameryki ponad 200 tysięcy osób na VLCD stosowało tego typu produkty. Żywienie tak niskokaloryczną dietą wymusza suplementację witaminami i składnikami mineralnymi, zatem łatwo wyobrazić sobie, jak ogromny zysk wygenerowała tak uboga, a tak dobrze rozreklamowana dieta [1].

VLCD zyskała popularność w latach siedemdziesiątych XX wieku i stosowana jest również aktualnie [2]. Najczęściej wykorzystuje się ją w terapii otyłości, jednak są grupy osób, dla których jest przeciwwskazana. Z pewnością stosować jej nie powinny rozwijające się dzieci oraz osłabione osoby starsze, a także kobiety w ciąży i karmiące. Ponadto nie zaleca się ich przy występujących zaburzeniach rytmu serca, dużym „rozchwianiu” gospodarki glukozowo-insulinowej, a także w dysregulacji pracy tarczycy czy nadnerczy.

Dieta VLCD – efekty

Łatwo się domyśleć, że efektem znacznej redukcji spożywanych dziennie kalorii będzie utrata masy ciała. Zakładając deficyt kaloryczny wielkości 1800 kcal i stosując obliczenia całkowicie uproszczone do metabolizmu kwasów tłuszczowych pochodzących z adipocytów liczyć można na redukcję około 200 g tkanki tłuszczowej dziennie. Pamiętać jednak należy, że wyliczenia takie nigdy nie będą dokładne i mogą dawać fałszywy obraz spektakularnych efektów. Wyniki obserwacji jednak mogą ostudzić entuzjazm – VLCD okazuje się być lepsza od zwykłej diety niskokalorycznej jedynie krótkoterminowo [3]. W dłuższej perspektywie czasu oba rodzaje diety mające na celu redukcję masy ciała wykazują podobne efekty.

U osób z dużą nadwagą, które nie borykają się jeszcze z patofizjologicznami zmianami ustrojowymi powszechnie obserwuje się redukcję około 20–25 kg na przestrzeni 12–16 tygodni [4]. Jest to wynik niezły, jednak warto by się zastanowić, czy nie lepiej byłoby zrobić to w sposób, który zapewni organizmowi lepszy stan odżywienia bez przepłacania za przetworzone produkty dedykowane VLCD.

Dieta VLCD – jadłospis

Przykładowy jadłospis na zasadach VLCD pokrywa w pewnym stopniu zapotrzebowanie na białko, sód, potas, magnez i fosfor, ale niestety niewiele więcej. Poniższy jadłospis diety o bardzo niskiej wartości energetycznej stanowi tylko przykład – nie jest idealnym odwzorowaniem VLCD oraz nie jest zalecany bez konsultacji z dietetykiem:

Śniadanie – zmodyfikowana „kawa kuloodporna”, czyli zmiksowana zaparzona kawa z olejem kokosowym, masłem

• 10g Kawa
• 10g Olej kokosowy
• 10g Masło
• 15g Izolat białka serwatki

Drugie śniadanie – 120g Jabłko

Obiad – dowolna zupa warzywna na bulionie warzywnym i piersi z kurczaka, do tego dodatkowa porcja marchewki.

• 250g Zupa warzywna
• 200g Mięso z piersi kurczaka
• 100g Marchew

Podwieczorek – 150g Brokuły – ugotowane

Kolacja – jogurt naturalny zmiksowany z wiśniami i olejem lnianym

• 150g Jogurt naturalny 0% tłuszczu
• 10g Olej lniany
• 150g Wiśnie

Dieta VLCD – przepisy

Trudno w przypadku tak ubogiej diety mówić o przepisach. Zastosowanie większej, niż 3–4 ilości produktów w jednym daniu powoduje, że łatwo przekroczyć zakładaną podaż kalorii w ciągu dnia. Zalecane są wszelkie potrawy, które mają płynną i półpłynną konsystencję, zatem w pierwszej kolejności będą to zupy, kremy i koktajle.

Dieta VLCD – opinie

VLCD może zasługiwać na różne opinie – w zależności od potrzeb klienta lub pacjenta. W niektórych przypadkach wprowadzenie bardzo niskokalorycznej diety może przynieść bardzo dobre efekty w postaci poprawy stosunku masy tkanki tłuszczowej do reszty masy ciała i w celu poprawy nawyków żywieniowych na rzecz żywienia mniej kalorycznego.

Osoby, które są wrażliwe na drastyczne obniżenie podaży węglowodanów w diecie z pewnością dobrze nie wspominają okresów na VLCD. Celowo użyto słowa „okresów”, ponieważ nie jest to sposób żywienia, który można stosować w dłuższej perspektywie czasu. Czasami organizm nie jest w stanie płynnie zaadaptować się do warunków bliskich głodówce i skutki uboczne są bardzo uciążliwe, a nawet niebezpieczne.

VLCD jest bardzo restrykcyjną dietą, której towarzyszyć może szereg nieprzyjemnych skutków ubocznych. Skutki te mogą obejmować zarówno złe samopoczucie w danej chwili stosowania, ale również negatywne efekty niedoborów w dłuższej perspektywie czasu. Należy pamiętać, że VLCD to duży stres dla organizmu i zawsze powinien być stosowany w konsultacji z dietetykiem i lekarzem.