Co to jest anoreksja? Przyczyny, objawy i skutki śmiertelnej diety

Aktualizacja: 20 marca, 2019

Zaburzenia odżywiania stają się zjawiskiem coraz bardziej powszechnym, zarówno w Polsce jak i na świecie. Występują one przede wszystkim u kobiet młodych, nastolatek – a ostatnimi czasy również u mężczyzn. Presja społeczna i rodzinna narzuca młodym ludziom konieczność zachowania szczupłej sylwetki, jako warunku osiągnięcia sukcesu w życiu.

Wszechobecny wśród młodych ludzi jest pogląd, że dobry wygląd, bycie szczupłym i zadbanym ułatwia w znacznym stopniu relacje międzyludzkie, a także te zawodowe – pomaga zdobyć upragnioną posadę, wymarzonego partnera, zarobić łatwe pieniądze. Te i podobne obciążenia otoczenia determinują wzrost zachorowań na jadłowstręt psychiczny oraz bulimię.

Co to jest anoreksja?

Anoreksja to popularne zaburzenie odżywiania, inaczej nazywane jadłowstrętem psychicznym (łac. anorexia nervosa). Charakteryzuje się znaczną redukcją masy ciała w wyniku ograniczenia spożywanych pokarmów. Osoby chore są nieustannie niezadowolone z własnego ciała i z czasem rezygnują z życia towarzyskiego.

Anoreksja – historia

Samo słowo anoreksja jest pochodzenia greckiego. W tym przypadku składa się ono z dwóch członów – an – to przedrostek o znaczeniu ujemnym a – orexis – oznacza apetyt. Wspólnie oznacza to zatem brak apetytu.

Anoreksja jako jednostka chorobowa została po raz pierwszy przedstawiona i opisana w 1689 roku przez Richarda Mortona – był to lekarz angielskiego pochodzenia. Badał on ludzi, którzy nie mieli apetytu i doprowadzali przez to swoje ciała do stanu krytycznego wychudzenia. Lekarz próbował im pomóc, jednakże leczenie było bardzo ciężkie i praktycznie nieskuteczne. Od tamtych czasów minęło już kilkaset lat, jednak choroba nadal jest obiektem badań i prawdziwym problemem zdrowotnym setek tysięcy ludzi na całym świecie.

Anoreksja – statystyki

Jadłowstręt psychiczny to choroba dość powszechna, występuje już u ponad 1% dziewcząt poniżej 16 roku życia, a także u ok.10% kobiet między 16 – 25 rokiem życia. To skomplikowane zaburzenia, dotykające najczęściej dziewczyny, które przez swój styl życia, tryb nauczania oraz zawód muszą utrzymywać określony rygor żywieniowy. Mowa tu o dietach, ograniczeniach i zaleceniach, które muszą przestrzegać, aby zachować odpowiednio szczupły wygląd. Wśród uczennic szkół baletowych, modelek, aktorek oraz dziewcząt zawodowo zajmujących się gimnastyką odsetek anorektyczek jest znacznie większy niż w normalnej populacji.

Anoreksja jest powodowana w głównym stopniu przez zbyt wysokie ambicje, dążenie do perfekcji „za wszelką cenę”. Jeśli chodzi o światowe statystyki występowanie anoreksji w populacji przedstawiaja się w następujący sposób: kraje zachodnie szacowane są na 0,2 -0,9%, populacja kobiet to od 0,1 – 7%. W Ameryce liczba chorych na anoreksję wynosi w sumie około 8 mln ludzi – 90% z nich to kobiety i dziewczęta. W krajach azjatyckich wskaźnik zachorowań jest coraz wyższy, mowa tu przede wszystkim o Japonii, Hongkongu oraz wyspach Fidżi. W ostatnich latach badacze obserwują wzrost częstości występowania anoreksji w populacjach Azji i Afryki, a liczba chorych rośnie wraz ze wzrostem dobrobytu oraz przejmowania zachodniego stylu życia i odżywiania się.

Anoreksja – przyczyny i objawy

Anoreksja to choroba bardzo złożona, ma szeroki wachlarz objawów, zarówno fizycznych jak i psychicznych. W początkowej fazie choroby ciężko jest ją zdefiniować, a przede wszystkim zauważyć. Chora osoba często ukrywa swoje lęki oraz dziwne zachowania przed całym otoczeniem, a w szczególności przed rodziną i najbliższymi. Jeśli jednak ktoś z nich zauważy powtarzające się często, któreś z poniższych zachowań u osoby, u której podejrzewa chorobę, warto przyjrzeć się jej dokładniej. Pierwszymi zauważalnymi symptomami anoreksji są:

• stosowanie bardzo restrykcyjnych diet, spożywanie bardzo ograniczonej ilości pokarmu (wręcz do minimum)
• fiksacja na czynnościach związanych ze spożywaniem posiłków (liczenie kęsów, krojenie kawałków na mniejsze, ważenie produktów)
• strach przed otyłością, otwarte mówienie o wstręcie do osób grubszych
• niechęć do jedzenia każdego z posiłków
• forsowne ćwiczenia na siłowni, przemęczanie się, w celu wywołania dodatkowej utraty masy ciała
• zmiana stylu ubierania na bardziej luźny, w celu ukrycia własnej sylwetki i wystających kości.

Objawem klasyfikującym anoreksję u kobiet jest zatrzymanie miesiączkowania.

Osoby chore na anoreksję są umiejętnymi manipulantami, są świadome swoich umiejętności i często manipulują i szantażują swoich najbliższych. Odmawianie przyjmowania posiłków nabiera cech symbolicznych, które prowadzą do destabilizacji więzów rodzinnych. Kiedy dieta zamienia się w głodówkę, osoba chora na anoreksję stara się odizolować od reszty osób. Pierwsza faza choroby jest okresem, w którym osoba chora bardzo cieszy się z uzyskiwanych przez siebie rezultatów. Dumę przynosi choremu poczucie, że może kontrolować jakąś ze sfer swojego życia i cielesności, dostrzega władzę jaką ma nad swoim ciałem. Ta faza choroby nie trwa długo, im dłużej chory powstrzymuje się od normalnego spożywania posiłków, tym prędzej pojawia się okres zwany abulią, często idący w parze z depresją. To moment niezwykle ciężki, choroba zostaje dostrzeżona wśród bliskich, a chudość sylwetki zaczyna stać się bardzo widoczna. To moment w chorobie przełomowy dla życia codziennego całej rodziny chorego. Narastają liczne wewnętrzne konflikty między członkami rodziny. Chory zaprzecza, że coś mu dolega, zaczyna się wykręcać, manipulować, kłamać. Zaczyna inaczej ubierać się, aby ukryć wystające kości i chudość, często tłumaczy, że to ze względu na wygodę lub zmianę stylu. Najbardziej niebezpiecznym etapem choroby jest właśnie ten, o którym teraz wspomniałam. Chodzi nie tylko o przekonywanie otoczenia, że jest w porządku. Choroba zaczyna opanowywać całą psychikę, chory zaczyna okłamywać sam siebie – ma to najbardziej tragiczny wymiar – gdyż:

• chory przekonuje siebie samego, że ciągle jest zbyt gruby
• chory przekonuje siebie samego, ze osłabienie i choroba to nieistotna sprawa
• chory przekonuje siebie samego, że wszystko jest z nim w porządku, a nawet że pomimo znacznego osłabienia i utraty masy stan jego zdrowia jest nadzwyczaj dobry.

Rzeczywistość jednak wygląda zupełnie inaczej niż stan umysłu osoby chorej na jadłowstręt psychiczny. Brak spożywania odpowiedniej ilości pokarmów, dieta wielce niedoborowa, forsowanie się licznymi ćwiczeniami fizycznymi, doprowadzają do znacznego zaburzenia równowagi fizjologicznej i osmotycznej organizmu.

Typowa dieta – o ile można nazwać to dietą – anorektyka to minimalne dawki jedzenia: pół kromki chleba na śniadanie, obiad bez zupy, kawałek mięsa i najczęściej na tym się kończy, na kolację też mała porcja chleba. Mimo próśb i namawiania chorego do zjedzenia czegoś – nie przynosi to efektów. W moim najbliższym otoczeniu jest koleżanka chorująca od kilku lat na anoreksję, w szczytowym momencie choroby ważyła 36 kg przy wzroście 182 cm. Nakłonienie jej na zjedzenie kawałka jabłka, truskawki czy malin było praktycznie nie do wykonania.

Anoreksja – powikłania

Powolne wykańczanie swojego organizmu prowadzi do następujących schorzeń wewnątrz organizmu. Objawem klasyfikującym anoreksję u kobiet jest zatrzymanie miesiączkowania. Ponadto do innych objawów somatycznych organizmu należą: zaparcia – stolec oddawany jest raz na 1 – 2 tygodnie, objawy dermatologiczne takie jak: suchość skóry, plecy porośnięte są meszkiem długości 5 – 10mm (meszek głodowy). Tkanka tłuszczowa chorej osoby jest w stanie całkowitego zaniku, twarz staje się pociągła, kości zaczynają się wyraźnie zaznaczać na powierzchni skóry. Temperatura ciała jest nieprawidłowo obniżona. Występują także liczne zaburzenia hormonalne.

Choroba powoduje także znaczące niedobory składników mineralnych w organizmie, przede wszystkim: Ca, Mg, P, Na, K, Cl oraz albumim. Na dłuższą metę choroba ta doprowadza do niewydolności nerek, zaburzeń czynności serca, osteoporozy.

Anoreksja – leczenie

Jeśli chodzi o leczenie anoreksji sprawa nie jest łatwa, wręcz przeciwnie wyleczenie jej jest bardzo trudne. Już kiedy niedożywienie chorego staje się poważne, konieczna jest hospitalizacja. Niestety statystyki odnośnie tej choroby nie są najlepsze, 10% chorych umiera na wskutek tej choroby. W leczeniu konieczna jest porada lekarza klinicysty, psychoterapeuty, czasem nawet psychiatry i dietetyka, ważne jest to, ponieważ problemy natury psychicznej idą w parze z problemami czysto fizjologicznymi. Tylko dzięki fachowemu leczeniu, kuracji psychoterapeutycznej i dietetycznej stosowanej przez długi czas możliwe jest wyleczenie tej choroby. Zalecana jest dieta wysokoenergetyczna, która zarówno będzie dietą ubogo – resztkową. W leczeniu hospitalizacyjnym przy znacznym wyniszczeniu organizmu zaczyna się od podawaniu chorej osobie dożylnego 10% roztworu glukozy, a także od karmienia przez sondę. Ciało z biegiem czasu dochodzi do zdrowia, jednak bardziej żmudnym procesem jest wyleczenie umysłu osoby chorej.

O anoreksji mówi się dużo, niestety mało kto orientuje się jaką jest poważną chorobą. Siła zniszczenia jaką niesie jest potworna, rujnuje życie młodych dziewczyn. Najbardziej przykry jest jednak fakt, że pomijają one przez chorobę realistyczny stan swojego zdrowia. Bardzo wychudzone, na śmiertelnej diecie, zmierzają ku nieuchronnemu końcowi. Statystyki są przerażające, osobiście uważam, że ten niewyrównany pościg jest jednym z bardziej bezsensowych „trendów” młodego społeczeństwa.