Zespół poposiłkowy. Dieta po resekcji żołądka

Resekcja, czyli usunięcie części lub całego żołądka jest często konsekwencją zaatakowania tego narządu przez nowotwór złośliwy lub przy powikłaniach choroby wrzodowej (perforacji). Zabieg jest skomplikowany i polega na zespoleniu dwunastnicy z pozostałością żołądka lub bezpośrednio z przełykiem. Usunięcie nawet części tego narządu prowadzi do zakłóceń w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego, a także zaburzeń procesów trawienia i wchłaniania, dlatego też dieta odgrywa ważną rolę w całym procesie rekonwalescencji. Często występują również zespoły poresekcyjne, czyli objawy spowodowane wycięciem żołądka, które obejmują m.in. nudności, wymioty, bóle brzucha.

 

Zespół poposiłkowy

Zespół poposiłkowy tzw. „Dumping Syndrome” występuje u około 10% pacjentów po resekcji żołądka. Można go podzielić na: wczesny, występujący około 15 minut po zjedzonym posiłku oraz późny, który ujawnia się dopiero po około 3 godzinach. Oba charakteryzują się przyspieszonym tętnem, osłabieniem i nudnościami.

Zespół poposiłkowy jest wynikiem szybkiego przedostawania się tzw. niezhydrolizowanego pokarmu (zwłaszcza cukru) bezpośrednio do jelit. Szybkie uwalnianie cukru podnosi poziom glukozy we krwi, powodując zwiększone uwalnianie insuliny przez trzustkę, co z kolei prowadzi do szybkiego spadku stężenia glukozy i objawów hipoglikemii.

Wczesny zespół poposiłkowy charakteryzuje się takimi objawami jak:

• zmęczenie po posiłku,
• nudności,
• wymioty,
• skurcze i ból brzucha,
• biegunka,
• wzdęcia,
• zawroty głowy lub uczucie oszołomienia,
• osłabienie,
• rumieńce,
• przyspieszone tętno.

Objawy późnego zespołu poposiłkowego obejmują:

• osłabienie,
• zawroty głowy,
• szybkie lub nieregularne tętno,
• oszołomienie,
• głód,
• agresja,
• drżenie.

Według badania opublikowanego w Obesity Reviews, wśród 129 pacjentów poddanych operacji resekcji żołądka, 12% zgłosiło ciężkie zmęczenie po jedzeniu (połowa była tak zmęczona, że musieli się położyć), 7% zgłosiło poważne nudności, a 6% doznało omdlenia.

Zespół poposiłkowy może również prowadzić do objawów emocjonalnych, które obejmują lęk i obawy dotyczące jedzenia, ponieważ spożywanie pokarmów i płynów staje się trudne z powodu dyskomfortu, który następuje wkrótce po posiłku.

W leczeniu zespołu poposiłkowego ważną rolę odgrywa dieta oraz suplementy.

Zalecenia dietetyczne w zespole poposiłkowym.

• Dieta bogatotłuszczowa, zalecane tłuszcze to: masło, oliwa z oliwek i oleje roślinne.
• Należy zachować szczególną ostrożność przy spożywaniu mleka i produktów mlecznych, ponieważ mogą skutkować pogłębieniem się objawów.
• Należy ograniczyć spożycie węglowodanów prostych na rzecz złożonych, np. warzywa.
• Spożywać posiłki powoli i mało obfite dania.
• Nie należy pić napojów bezpośrednio po posiłku.

Suplementy pomocne w łagodzeniu objawów

Pektyna

Pektyna działa jako środek żelujący i zagęszczający, który działa jako stabilizator w żywności. Zwiększa lepkość żywności, pomagając opóźnić opróżnianie żołądka. Badanie opublikowane w Gastroenterologii wykazało, że dodanie 14,5 g pektyny do 50 g doustnego ładunku glukozy zapobiega objawom hipoglikemii u pacjentów poddanych operacji żołądka i pomogło utrzymać poziomy glukozy we krwi powyżej poziomów kontrolnych o 64% po 90 minutach od jedzenia.  

Guma guar

Guma guar jest sproszkowanym produktem, który stabilizuje, emulguje i pogrubia teksturę żywności. Badania wykazały, że przyjmowanie gumy guar z posiłkami może zwiększyć tolerancję na pokarmy, które wcześniej nie były tolerowane przez pacjentów z zespołem poposiłkowym. W badaniu z udziałem 11 pacjentów poddanych operacji resekcji żołądka, guma guar dodana do normalnych posiłków, szczególnie tych bogatych w cukry proste, była pomocna w łagodzeniu objawów syndromu dumpingu.

Glukomannan

Glukomannan ma najwyższą lepkość i masę cząsteczkową w porównaniu z innymi włóknami pokarmowymi. Po umieszczeniu suchego proszku glukomananowego w wodzie pęcznieje i zamienia się w żel, opóźnia proces opróżniania żołądka. Prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi po posiłkach. Badanie opublikowane w Gut wykazało, że niewielka ilość glukomannanu może być korzystna dla pacjentów z objawami późnego zespołu poposiłkowego.

Kiedy zmiany w diecie lub suplementy nie łagodzą objawów zespołu poposiłkowego, lekarze mogą przepisać leki takie jak oktreotyd i akarboza. Oktreotyd jest lekiem przeciwbiegunkowym, który spowalnia opróżnianie pokarmu do jelita cienkiego, jego działania niepożądane to: m.in. biegunka, gazy, zawroty głowy, senność, ból głowy, zaburzenia widzenia.

Akarboza natomiast kontroluje wysoki poziom cukru we krwi. Lekarze często przepisują go osobom z cukrzycą typu 2. Działa poprzez spowolnienie rozkładu węglowodanów z żywności obniżając tym samym poziom cukru po jedzeniu. Efekty uboczne leku obejmują: biegunkę, gazy, ból brzucha i zaparcia.

 

Dieta po resekcji żołądka

Dieta po resekcji żołądka powinna być łatwostrawna, wysokobiałkowa i zbilansowana pod względem składników pokarmowych, w celu zapobiegania niedoborom żywieniowym.

Pierwszym posiłkiem po resekcji żołądka powinien być kleik z ryżu lub kaszy mannej, na wodzie z dodatkiem soli. W czwartym dniu po zabiegu dietę można poszerzyć o starte owoce, następnie starte warzywa, zupy i białe pieczywo. Po tygodniu dodaje się gotowane mięso i jaja na miękko.

Do posiłków zalecane są jedynie łagodne przyprawy np. koper, natka pietruszki, kminek. Zabronione są natomiast: pieprz, papryka, chili.

Zalecenia

• Posiłki powinny być spożywane często (5–6 posiłków), w małej ilości.
• Zalecane techniki kulinarne to gotowanie w wodzie lub na parze oraz pieczenie w folii.
• Podaż tłuszczu w diecie należy ograniczyć 50g–70g/dobę.
• Białko spożywać w ilości 1,5g–2g/kg masy ciała. Białko dostarczać z takich produktów jak: mleko, kefiry, jogurty i sery twarogowe, jaja, chude gatunki mięs (cielęcina, kurczaki, indyki, króliki) i wędlin (wędliny drobiowe, polędwica, szynka). Najlepszym źródłem białka są również chude gatunki ryb, np. dorsz, sandacz, szczupak.
• Zabronione są potrawy ciężkostrawne.

Żywność, której należy unikać to przede wszystkim:

• słodycze,
• cukier,
• słodkie pieczywo,
• produkty wysoko przetworzone,
• kawa i herbata,
• alkohol,
• słodkie napoje.

Naukowcy sugerują, że wraz ze wzrostem liczby pacjentów poddawanych zabiegowi bariatrycznemu wzrasta liczba pacjentów z powikłaniami żołądkowo-jelitowymi. Z tego powodu ważne jest, aby osoby rozważające każdy rodzaj operacji bariatrycznej były informowane o możliwych komplikacjach.