Pomiar stężenia glukozy we krwi, czyli krótka instrukcja obsługi glukometru

Aktualizacja: 22 czerwca, 2017

Mnogość różnych glukometrów dostępnych na rynku może przyprawić o zawrót głowy, dlatego pokrótce omówimy najważniejsze zagadnienia z nimi związane – jak działają, do czego służą i czym kierować się przy ich zakupie?

Ciągłe monitorowanie zawartości cukru we krwi jest najskuteczniejszym orężem w walce z cukrzycą. Warto również badać zawartości glukozy we krwi profilaktycznie. Dzięki temu w znaczący sposób możemy obniżyć zagrożenie powikłań cukrzycy takich, jak: na przykład ślepota, niewydolność nerek czy niedokrwistość mięśnia sercowego.

Glukometr

Glukometrem nazywamy mobilne urządzenia służące do odczytu poziomu glukozy we krwi. Przyrządy te mają małe gabaryty, niedużą masę a ich obsługa jest intuicyjna. Wynik wyświetla się na ekranie, a w niektórych urządzeniach jest możliwość dodatkowego, dźwiękowego podania wyniku, co znacznie ułatwia pomiar osobom niedowidzącym.

Urządzenia dostępne na rynku różnią się od siebie znacząco. W zależności od kwoty, którą dysponujemy, możemy dopasować go bezpośrednio do swoich potrzeb. Najtańsze glukometry możemy zakupić już nawet za 30 – 40 złotych, a cena większości nie przekracza 100 złotych. Poza ceną powinniśmy skupić się na rzeczach takich, jak:

• wielkość urządzenia, w przypadku gdy chcemy je nosić w małej damskiej torebce lub kieszeni spodni.
• wielkość wyświetlacza, tak aby wynik był zawsze czytelny. Parametr ten jest wyjątkowo zależny od wielkości urządzenia.
• ilość krwi potrzebnej do badania, jest to szczególne istotne u dzieci i osób wrażliwych.
• dodatkowe funkcje jak: pamięć ostatnich wyników. W zależności od modelu są w stanie zapamiętać 100, 200, 500 lub nawet więcej otrzymanych stężeń cukru we krwi. Wyniki następnie zgrywa się je na komputer, aby lekarz je przeanalizował.

Niektóre urządzenia posiadają również funkcję pomiaru stężenia ciał ketonowych, powstających w wyniku metabolizmu kwasów tłuszczowych, przy niewystarczającej ilości energii z glukozy. Droższe modele posiadają również możliwość głosowego odczytu pomiaru, ułatwiającego badanie dla osób ze słabym wzrokiem.

Urządzenia dostępne na rynku różnią się od siebie znacząco, ważne jest, aby dopasować go do swoich potrzeb.

Stężenie glukozy we krwi

Prawidłowe stężenie glukozy we krwi mieści się w granicach 70 – 110 miligramów na 100 mililitrów krwi. Odpowiada to 3,9 – 6,1 milimolom na litr krwi (mmol/l). Należy mieć na uwadze, że po posiłku jej poziom się podnosi, ale nie powinien przekroczyć 200 mg % (11,1 mmol/l)

Dlatego też pomiar powinien być wykonywany na czczo lub w dłuższej przerwie między posiłkami, gdy organizm „upora się” z nadmiarem cukru we krwi przez wyrzut insuliny. Druga możliwość jest istotna dla osób chorych na cukrzycę typu I, w której należy dokonywać kilku pomiarów w ciągu dnia.

Normoglikemią nazywamy naturalny poziom glukozy we krwi. Z tym pojęciem wiąże się inne, równie istotne: hiperglikemia – jest to stan podwyższonej zawartości glukozy we krwi. W przypadku stwierdzenia u chorego cukrzycy istnieją dwie możliwe przyczyny tej sytuacji:

• w przypadku cukrzycy typu I zbyt duże stężenie cukru we krwi spowodowane jest nieprodukowaniem (lub produkowaniem za mało) insuliny przez trzustkę. Tą odmianę choroby nazywa się potocznie insulinozależną lub cukrzycą typu dziecięcego.
• drugą możliwością jest to, że organizm nie reaguje prawidłowo na insulinę wytwarzaną przez siebie.

Insulina jest najważniejszym transporterem składników odżywczych do komórek. Jednak jest to zagadnienie bardzo obszerne i wymaga poświęcenia miejsca w oddzielnym artykule.

Pomiar cukru glukometrem

Badanie stężenia cukru we krwi powinno odbyć się przed posiłkiem oraz przed podaniem choremu insuliny (w przypadku cukrzycy typu I). Pomiaru dokonujemy najczęściej z krwi pobranej z palca przy użyciu nakłuwacza, a przed nakłuciem skóry należy ręce dokładnie umyć mydłem. Nie stosujemy detergentów czy alkoholu etylenowego, które mogłyby zaniżyć wynik przez rozpuszczenie glukozy. Przed pobraniem próbki krwi należy delikatnie masować miejsce iniekcji tak, aby stało się lekko różowe, co będzie świadczyło o poprawieniu ukrwienia. W przypadku problemów z krążeniem można opuścić na chwilę rękę swobodnie wzdłuż ciała.

Zakłócenia wyniku mogą być spowodowane przyjmowaniem leków doustnych, przyjęciem insuliny przed pomiarem, spożyciem posiłku przed badaniem, użyciem detergentu lub alkoholu do obmycia miejsca pobrania krwi lub zbyt małą objętością próbki.

O ile o poprawność wszystkich wymienionych wyżej przyczyn musimy zadbać sami i być ich świadomi, to ostatnia możliwość z niewystarczającą ilością krwi jest natychmiast zgłaszana przez urządzenie. Nowoczesne glukometry potrzebują bardzo małych objętości krwi do badania, dzięki czemu są one mniej bolesne, co jest szczególnie istotne w przypadku dzieci. W każdym przypadku otrzymania alarmującego stanu glukozy we krwi należy powtórzyć badanie, a gdy oba wyniki okażą się poprawne, zgłosić do lekarza.

Paski do glukometru

Poza samym urządzeniem pamiętajmy, że potrzebne będą również jednorazowe paski, które umieszcza się w glukometrze. Są one wyposażone w elektrodę, która bada zmiany przewodzenia prądu wywołane przez reakcję cukru znajdującego się we krwi z odczynnikami na pasku.

Poszczególne urządzenia wymagają różnych pasków, pamiętajmy o tym przy zakupie! Niektóre paski są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia, a listy są zmieniane co dwa miesiące. Lekarz powinien na recepcie umieścić informację w postaci literki „P” informującej o chorobie przewlekłej, jaką jest cukrzyca. W tym przypadku koszt pasków jest niewielki a większość ceny pokrywa NFZ.

Warto wiedzieć, że pozostaje nam nie tylko mierzenie poziomu cukru we krwi. Poza tym powinniśmy zadbać o dążenie do odpowiedniej dla nas masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej, utrzymanie właściwej diety, którą zaleci nam lekarz i opracuje dietetyk. Przy zakupie glukometru powinniśmy kierować się przede wszystkim jego przeznaczeniem, tym dla kogo będzie przeznaczony i jak używany. Rynek oferuje nam urządzenia z większymi wyświetlaczem oraz przyciskami dla osób starszych, jak również małe i podręczne dla ludzi aktywnych. Najważniejszym kryterium jest oczywiście cena, lecz nowoczesne glukometry czynią badanie poziomu cukru we krwi coraz mniej bolesnym i nieprzyjemnym. Ważna jest także odpowiednia pora badań oraz przestrzeganie zasad znajdujących się w instrukcji urządzenia.