Podwyższony poziom kreatyniny – produkty zakazane i zalecane

Aktualizacja: 15 kwietnia, 2024

Wyniki badań morfologicznych krwi oraz ogólnych moczu zlecane przez lekarza pierwszego kontaktu bądź specjalistę, dostarczają cennych informacji na temat stanu zdrowia jego pacjenta. Co oznacza podwyższone stężenie kreatyniny? Produkty zakazane i zalecane w diecie – jakie to są? Czy ich wprowadzenie pomoże obniżyć kreatyninę?

Kreatynina

Kreatynina to substancja chemiczna, będąca produktem przemiany materii związanej z białkiem i mięśniami. Znajduje się we krwi krążącej oraz w moczu ostatecznym, a jej ilość w wymienionych płynach jest zależna od pracy nerek. Najczęściej stężenie kreatyniny oznaczane jest w surowicy krwi lub próbce moczu i służy do oceny czynności oraz prawidłowości pracy nerek. Kreatynina jest związkiem zbędnym dla organizmu, zatem powinna być usunięta.

Wysoki poziom kreatyniny

Gdy nerki nie filtrują krwi prawidłowo, poziom kreatyniny w surowicy krwi wzrasta, gdyż substancja nie zostaje przetransportowana do moczu, z którym powinna zostać wydalona z organizmu. Im wyższą wartość stężenia kreatyniny w surowicy krwi ponad przyjętą normę otrzymamy, tym większe uszkodzenie narządu filtrującego. Wysoki poziom kreatyniny jest czynnikiem, który wymaga konsultacji z lekarzem. Na podstawie wyników oznaczeń biochemicznych, lekarz może obliczyć GFR, czyli zdolność nerek do filtracji kłębuszkowej, inaczej mówiąc zdolność nerek do funkcji wydalniczych.

Kreatynina w moczu

Istnieją dwa sposoby na ocenę stężenia kreatyniny w próbce moczu. Pierwszy z nich wymaga od pacjenta dobową zbiórkę moczu do jałowego pojemnika. Kreatynina w moczu może być także oznaczona na przypadkowej próbce moczu. Oba sposoby jest jednak wymagają odstawienia wszelkich leków, które maja wpływ na pracę nerki, a także odpoczynek i rezygnację z dużego wysiłku fizycznego.

Norma kreatyniny

W różnych laboratoriach przyjmuje się inne wartości referencyjne. Zależy to od przyjętej metody badania oraz aparatury. Na wynik ma wpływ także masa mięśniowa, wiek i płeć pacjenta. Ogólnie norma kreatyniny dla poszczególnych grup wynosi:

tab. 1 Norma kreatyniny w przypadku badania na próbce krwi.

tab. 2 Norma kreatyniny w przypadku badania na próbce moczu.

Wskazania do oznaczenia stężenia kreatyniny

Lekarz pierwszego kontaktu bądź nefrolog (specjalista od układu moczowego) zlecają badanie stężenia kreatyniny w moczu, aby zbadać i poznać zdolność filtracyjną pracy nerek. Badanie tej substancji jest bardzo istotne u pacjentów z chorobami nerek oraz z niewydolnością narządu. Do innych wskazań należy szereg badań, które wymagają podania badanej osobie kontrastu: tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, koronografia (badanie polega na podaniu kontrastu celem zbadania tętnic wieńcowych, które mogą być zajęte przez zmiany miażdżycowe).

Badanie kreatyniny – cena

Dzień przed pobraniem krwi należy powstrzymać się od większego wysiłku fizycznego, a także zrezygnować z tłustych posiłków i alkoholu.

Badanie kreatyniny wykonuje się na próbce moczu bądź krwi. Częstszą metodą jest oznaczenie jej stężenia we krwi. Do badania należy się zgłosić na czczo, czyli ostatni posiłek powinien zostać spożyty 8–12 godzin przed badaniem. Także dieta i wysiłek fizyczny mogą wpłynąć na wynik badania. Dzień przed pobraniem krwi należy powstrzymać się od większego wysiłku fizycznego, a także zrezygnować z tłustych posiłków i alkoholu. Czy drogie jest oznaczenie stężenia, w jakim występuje we krwi kreatynina? Cena badania to koszt ok. 7 zł. 

Jak obniżyć kreatyninę?

Zarówno wysoki, jak i niski poziom kreatyniny wymaga konsultacji ze specjalistą. To on na podstawie wyników badań wprowadzi odpowiednie leczenie. Jak obniżyć kreatyninę domowymi sposobami? Na jej stężenie ma również wpływ dieta i odpowiednie nawodnienie. Odpowiednio skomponowane posiłki i zmiana stylu życia mogą być doskonałym uzupełnieniem leczenia. Pamiętaj jednak, aby wszelkie zmiany wprowadzić po konsultacji lekarskiej bądź dietetycznej. 

Podwyższona kreatynina – dieta

Jakie zmiany w posiłkach wymaga podwyższona kreatynina? Dieta osoby z podwyższoną wartością kreatyniny we krwi powinna opierać się na zasadach zdrowego odżywiania i bazować na produktach nieobciążających nerki, przy jednoczesnym zapewnieniu dostarczenia niezbędnej ilości wszystkich składników odżywczych. Energetyczność diety zależy od zapotrzebowania pacjenta i powinna wynosić ok. 30–35 kcal na kg m.c. chorego. Dieta powinna być wysokokaloryczna, wysokowęglowodanowa i wysokotłuszczowa, natomiast z niską podażą białka.

Podwyższone stężenie kreatyniny – produkty zalecane

W jaki sposób należy komponować posiłki, gdy zdiagnozowane zostało podwyższone stężenie kreatyniny? Produkty zalecane to m.in. warzywa oraz owoce, zarówno świeże, jak i mrożone. Zaleca się spożywanie małych porcji wysokogatunkowych mięs zwierzęcych, ryb chudych lub tłustych, mleka, twarogu czy jaj, jednak nie więcej niż 2 porcje na dzień. Węglowodany złożone w postaci kasz, płatków zbożowych, makaronu i ryżu powinny stanowić bazę codziennej diety. Tłuszcze nie powinny być ograniczane, ale należy zwrócić uwagę, aby spożywać głównie te pochodzenia roślinnego: oleje roślinne, sporadycznie orzechy, awokado, oliwki, oliwa z oliwek. Należy spożywać produkty będące dobrym źródłem żelaza, zatem surową natkę z pietruszki, szpinak, zielone warzywa, burak, czerwone mięsa wołowe, cielęce, drób. Żelazo pochodzenia zwierzęcego jest lepiej przyswajalne niż ze źródeł roślinnych. Spożywając jarzyny warto skropić je sokiem z cytryny celem zwiększenia biodostępności pierwiastka.

Produkty zalecane to m.in. warzywa oraz owoce, zarówno świeże, jak i mrożone.

O jakie składniki mineralne należy jeszcze zadbać, gdy istnieje podwyższone stężenie kreatyniny? Produkty zalecane w tym przypadku powinny dostarczać także potasu.

Jest on ważnym pierwiastkiem, który zostaje w nadmiarze wydalony z organizmu wraz z moczem. Odgrywa dużą rolę w transporcie składników odżywczych, pracy mięśni. Zatem spożywać należy świeże i suszone morele, figi,  pomidory oraz ich przetwory, brukselkę, banany.

Podwyższone stężenie kreatyniny – produkty zakazane

Upośledzona praca nerek sprawia, że mogą one być obciążone wydalaniem nadmiernej ilości mocznika, będącego produktem rozkładu białek. Należy zatem ograniczyć spożywanie nadmiernych ilości mięsa, wędlin, kiełbas, produktów mlecznych. Tłuszcze pochodzenia zwierzęcego spożywane w nadmiarze sprzyjają rozwojowi otyłości oraz chorobom układu sercowo-naczyniowego. Co zatem należy wyeliminować, gdy zdiagnozowano podwyższone stężenie kreatyniny? Produkty zakazane to m.in. słonina, tłuste mięsa wieprzowe i wołowe, boczek, łój. Upośledzona praca nerek, sprawia że składniki mineralne takie jak sód oraz fosfor, nie zostają wydalone z organizmu. Sód kumulując się powoduje obrzęki, wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Ograniczyć należy wysokosodowe pieczywo, dosalanie potraw, wędliny, sery dojrzewające, konserwy, produkty marynowane, kiszoną kapustę, kiszone ogórki, przyprawy na bazie soli kuchennej. Nadmiar fosforu obniża stężenie wapnia we krwi, tworzy z wapniem związki, które mogą odkładać się w ścianach naczyń krwionośnych.

Wiele zmian w diecie wymaga podwyższone stężenie kreatyniny. Produkty zakazane i zalecane nie są jedynymi wskazówkami. Umiarkowanie należy spożywać także produkty z pełnego ziarna, podroby, pieczywo razowe, napoje gazowane oraz nasiona roślin strączkowych takich jak groch, fasola, ciecierzyca, soczewica.

Podwyższone stężenie kreatyniny we krwi obwodowej lub moczu może sugerować zaburzenia w pracy i funkcjonowaniu nerek. Profilaktycznie warto zastosować się do zaleceń diety odciążającej nerki. Dieta powinna być wysokowęglowodanowa i wysokotłuszczowa, co zapobiegnie rozkładowi białek ustrojowych, przy jednoczesnym niskim udziale białka. Należy dodatkowo ograniczać dostarczanie sodu oraz fosforu, natomiast wzbogacić dietę w potas, żelazo i wapń.