Kwas liponowy – właściwości, zastosowanie i źródła

Aktualizacja: 4 kwietnia, 2024

Pierwsze badania określały kwas liponowy jako witaminę, która jest ważnym elementem w przemianach tłuszczów i aminokwasów w organizmie człowieka. Obecnie ośmiowęglowy kwas tłuszczowy o nasyconych wiązaniach ceniony jest również jako substancja będąca koenzymem szlaków oksydacyjnych tłuszczów oraz silny przeciwutleniacz, który chroni centra energetyczne komórek somatycznych przed szkodliwym działaniem stresu metabolicznego, chroniąc organizm przed rozwojem chorób dietozależnych, w skrócie określanymi jako choroby cywilizacyjne. Co ciekawe synteza cennego LA zachodzi również w organizmie ludzkim!

Kwas liponowy

Kwas liponowy jest ośmiowęglowym kwasem tłuszczowym o nasyconych wiązaniach. Siódmy i ósmy atom węgla, połączony jest z atomem siarki, dzięki czemu tworzy pierścień ditiolowy. Pierścień ten może ulec rozszczepieniu, tworząc wówczas równie cenny co LA, kwas DHLA (kwas dihydroliponowy). Kwas liponowy (LA) niegdyś uważany był za witaminę, a także, że jest związkiem pochodzenia wyłącznie roślinnego. Obecnie wiadomo, że może być syntetyzowany w organizmie zwierzęcym, w tym również ludzkim.

Kwas liponowy – właściwości

• Silne działanie antyoksydacyjne, które polega na tzw. „zmiataniu” wolnych rodników, które w nadmiarze indukują powstanie stresu oksydacyjnego. Ochrona komórek, a w szczególności organelli o nazwie mitochondrium, które odpowiadają za metabolizm energii w komórce, przed działaniem reaktywnych form tlenu (wolne rodniki, RFT).
• Wspomaganie odnowy i regeneracji przeciwutleniaczy wewnątrzkomórkowych, takich jak witaminy C i E.
• Chelatowanie pierwiastków, które występując na wyższym stopniu utlenienia i nie będąc związanym z białkiem mogą indukować stres oksydacyjny.
• Właściwości immunomodulacyjne – wspomaganie układu odpornościowego i terapia chorób autoimmunologicznych.
• Wpływ na obniżenie glikemii oraz zwiększona odpowiedź organizmu na insulinę – terapia insulinooporności i cukrzycy.
• Wspomaga dotlenienie komórek, niwelując stres oksydacyjny i wpływając na produkcję tlenku azotu, który rozszerza naczynia krwionośne i powoduje szybszy przepływ krwi.
• Korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy oraz zapobieganie nadmiernej masie ciała.

Kwas liponowy – zastosowanie

Kwas liponowy znajduje szereg zastosowań w terapiach licznych chorób przewlekłych oraz dietozależnych. Wykorzystanie kwasu liponowego w konkretnych jednostkach chorobowych jest skorelowane z charakterystycznymi właściwościami, które posiada LA oraz DHLA.

• Właściwości immunomodulacyjne – terapia astmy i stwardnienia rozsianego, schorzeń charakteryzujących się nadmierną reaktywnością układu odpornościowego.
• Właściwości hipoglikemizujące i antyoksydacyjne – terapia cukrzycy typu 2, co przejawia się wzrostem możliwości kontroli glikemii oraz wzrostem reakcji na insulinę u cukrzyków.
• Zapobieganie miażdżycy, chorobom serca i poprawa funkcjonowania śródbłonka naczyń krwionośnych.
• Poprawa wyników lipidogramu: obniżenie cholesterolu ogółem, wzrost frakcji HDL oraz obniżenie LDL.
• Wpływ na terapię otyłości, dzięki zmniejszeniu poziomu wydzielanej leptyny – hormon głodu.
• Ograniczenie negatywnych skutków chemioterapii.
• Spowalnianie procesu starzenia się organizmu.

Kwas liponowy – źródła  

Kwas liponowy jest syntetyzowany de novo w organizmie zwierzęcym w tym ludzkim. Biosynteza zachodzi również w organizmach roślinnych i bakteryjnych (najlepiej szlaki tworzenia poznano u bakterii okrężnicy E. Coli). Przyswajanie kwasu liponowego jest wysokie i wynosi ok. 60–80%.

• Źródła roślinne: brokuły, szpinak
• Źródła zwierzęce: podroby, drożdże, synteza endogenna z kaprylanu i aminokwasu  cysteiny (źródło siarki)
• Preparaty farmaceutyczne: leki oraz suplementy diety

W tym miejscu warto dodać, że źródła roślinne oraz podroby i synteza endogenna nie są w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości kwasu liponowego, aby zaobserwować terapeutyczne działanie w profilaktyce chorób dietozależnych, toteż należy stosować syntetyczne preparaty farmaceutyczne LA, które cechują się dobrą przyswajalnością i skutecznością podczas regularnego stosowania w zalecanych dawkach – nie zbyt niskich i nie za wysokich.

Kwas liponowy jest związkiem o szerokim, korzystnym spektrum działania na organizm człowieka. Warto wzbogacić dietę o suplement kwasu LA lub DHLA, jednak uprzednio należy skontaktować się z lekarzem, farmaceutą bądź dietetykiem, który pomoże wybrać najlepszy preparat i jego dawkę, najkorzystniejszej w danej jednostce chorobowej. Warto również dodać, że wzbogacenie diety dodatkowo o LA lub DHLA nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, jeżeli nasz styl życia i dieta nie będą korzystnie korelowały z aktualnymi zasadami zdrowego odżywiania, a sport będzie gościł w planie tygodniowym, jedynie jako „ stu metrowy bieg do autobusu”.