Jarmuż, cudowne warzywo o niezwykłych właściwościach i wysokiej wartości odżywczej

Aktualizacja: 20 maja, 2024

Jarmuż ku uciesze dietetyków i żywieniowców staje się coraz bardziej popularny. Niestety jeszcze nie tak łatwo kupić jarmuż, ale powoli zmienia się to wraz z coraz większym zainteresowaniem konsumentów. Dzięki niemu nasze dania będę nie tylko zdrowsze, ale i ciekawsze. Jarmuż ma wyrazisty smak, pikantny, z lekką goryczką.

Jarmuż

Jarmuż jest dwuletnią rośliną należącą do rodziny kapustowatych. Wygląda jak skrzyżowanie kapusty z brokułem. Jego działanie prozdrowotne zostało docenione  m. in. w Skandynawii, natomiast w  Polsce nadal jest traktowany częściej jako roślina ozdoba. Należy jednak wiedzieć, że  liście jarmużu w odcieniach zieleni, fioletowo-zielone i fioletowo-brązowe są cennym źródłem białka, błonnika, wybranych witamin i składników mineralnych.

Sezon na jarmuż trwa od września do początku zimy. Najczęściej zbierany jest dopiero po pierwszych przymrozkach, ponieważ to właśnie ujemna temperatura wpływa na zanik goryczki i  wytworzenie w roślinie cukrów nadających jej słodkiego posmaku. Warto również zakupiony jarmuż poddać takiemu zabiegowi tzn. umyć liście i zamrozić. Jarmuż można przygotować w wielu wariantach: podawać na surowo, wyciskać z niego sok, zmiksować w koktajlach, krótko smażyć, gotować na parze, blanszować, gotować, jak również piec. Do sałatek najlepiej wybierać młode, mniejsze i delikatniejsze liście jarmużu. Duże i twardsze lepiej poddać obróbce termicznej oraz wyciąć łykowate nerwy główne, choć nie jest to konieczne. Aby jarmuż zmiękł można go zalać sosem sałatkowym na kilkanaście minut przed zjedzeniem. Krótkie gotowanie nie powoduje znaczących strat właściwości zdrowotnych, a dzięki temu nie będzie już ciężkostrawny. Niestety oprócz długiej listy zalet posiada wadę… zawiera szczawiany, które mogą wpływać na wystąpienie np. kamieni nerkowych.

Jarmuż – właściwości

Nikt nie zaprzeczy, iż jarmużu ma wiele zalety, oto one:

1. Powinien być nieodłącznym elementem diety w prewencji i leczeniu osteoporozy ze względu na znaczną zawartość wapnia. Zawiera go więcej niż mleko!
2. Dzięki wysokiej zawartości wapnia oraz potasu dieta bogata w jarmuż wspomaga regulacje ciśnienia tętniczego krwi.
3. Jest bogatym źródłem witamin: K, A oraz C. Witamina C zwalcza wolne rodniki powstające zarówno podczas przygotowywania żywości, jak i w wyniku procesów metabolicznych w organizmie. Uczestniczy w hamowaniu rozwoju miażdżycy. Witamina K pomoże w złagodzeniu obfitych menstruacji, dzięki regulacji krzepnięcia krwi oraz według najnowszych badań posiada działanie przeciwnowotworowe.
4. Jarmuż jest bogaty w karetonoidy: beta-karoten, luteinę, zeaksantynę. Są to przeciwutleniacze, które odpowiadają za hamowanie szkodliwych  procesów oksydacyjnych, a dzięki temu mogą zapobiegać rozwojowi chorób nowotworowych oraz układu krążenia. Karotenoidy zmniejszają występowanie nowotworów takich jak: rak jamy ustnej, krtani, przełyku i pęcherza moczowego. Natomiast  luteina i zeaksantyna zapobiegają zwyrodnieniu plamki żółtej.
5. Jest cennym  źródło sulforafanu, związku o działaniu przeciwnowotworowym i przeciwzapalnym. Aby jarmuż wykazał takie działanie powinien być gotowany na parze przez maksimum 3/4 minuty. W przeciwnym razie straci swoje prozdrowotne właściwości.
6. Jarmuż zawiera indole, które hamują wydzielanie aktywnych estrogenów, dzięki czemu chronią przed rakiem piersi.
7. Jest również bogatym źródłem flawonoli o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym.

Potencjalne właściwości antynowotworowe warzyw z rodziny krzyżowych, w tym jarmużu skłoniły parę naukowców Kim oraz Parka do przeprowadzenia badań epidemiologicznych dotyczących tradycyjnej diety azjatyckiej. Teza została potwierdzona! Ich zdaniem warzywa te odgrywają ważną rolę w przypadku zachorowalności na niektóre nowotwory, takie jak: rak żołądka, jelita grubego, płuc, prostaty, pęcherza moczowego, piersi, a także błony śluzowej macicy.

Jarmuż – wartości odżywcze /na 100 g

Źródło :  National Nutrient Database

1. Jarmuż jest niskokalorycznym warzywem o znikomej zawartości tłuszczu, dzięki czemu będzie idealnym elementem np. diety redukcyjnej.
2. Zawartość witaminy C jest znacznie wyższa niż dzienna norma.
3. Jarmuż jest bogatym źródłem witaminy A. Sałatka ze świeżych warzyw na bazie jarmużu pozwoli dostarczyć całodzienną dawkę dla naszego organizmu. Nie zapominajmy jednak o oliwie, bez której organizm jej nie przyswoi.
4. Ilość witaminy K w 100g  znacznie przekracza nasze dzienne zapotrzebowanie
5. W 100 gramach jarmużu jest 157 mg wapnia. To więcej niż w 100 ml mleka!
6. Dieta bogata w jarmuż jest źródłem potasu, miedzi i manganu.

Jarmuż zawiera więcej wapnia niż mleko!

Jarmuż, tak samo jak warzywa krzyżowe, zawiera dwa składniki niekoniecznie korzystne żywieniowo i zdrowotnie, na które musimy również zwrócić uwagę. Są to:

Geitrogeny – związki wpływające  na metabolizm jodu, przez co obniżają jego stężenie w organizmie. Prowadzi to do zaburzenia syntezy hormonów tarczycy oraz przerostu gruczołu. W celu zmniejszenia niekorzystnego działania, możemy gotować jarmuż bez przykrycia – geitrogeny ulatniają się pod wpływem wysokiej temperatury. Powoduje to jednak straty innych składników. Osoby mające problem z tarczycą powinny unikać wszystkich warzyw z rodziny krzyżowych.

Szczawiany – kwas szczawiowy. Jego negatywne działanie polega na tworzeniu z wapniem nierozpuszczalnych i nieprzyswajalnych kompleksów, przez to zmniejsza jego wchłanianie. Dochodzi do zmniejszenia gromadzenia się wapnia w kościach. Szczawiany mogą też odkładać się w drogach moczowych oraz nerkach, powodując kamicę nerkową. Ich nadmiar  może prowadzić do obniżenia żywotności plemników. Jego nadwyżki mogą także spowodować zapalenie stawów, a nawet zaburzeń pracy serca. Zawartość kwasu szczawiowego w produktach można również obniżyć poprzez odpowiednie przygotowywanie posiłków np. gotowanie.

Jarmuż posiada wiele pozytywnych właściwości, jego działanie antynowotworowe wydaje się być najcenniejsze. Należy jednak pamiętać o jego elementach negatywnych, które w przypadku występowania niektórych chorób, mogą spowodować jej pogłębienie. Musimy świadomie wybierać produkty do naszej codziennej diety, nie ulegać modzie na jedzenie, ale wybierać składniki najbardziej korzystne. Dlatego warto wiedzieć czy są to produkty odpowiednie dla nas.