Domowe sposoby na zajady. Od czego robią się zajady i jak je leczyć?

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Zapalenie kącików ust zwane powszechnie zajadami to problem dotykający znacznej ilości ludzi szczególnie w okresie jesienno-zimowym. Owrzodzenie to nie tylko bywa niezwykle bolesne, ale również stanowi mankament estetyczny. Z tego powodu zajady to jedna z najczęstszych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza dermatologa.

Zajady

Zajady to zmiany pojawiające się w obrębie kącików ust przebiegające z licznymi pęknięciami skóry, które mogą doprowadzić do tworzenia się nadżerek i owrzodzeń tej strefy twarzy. Objawy wskazujące na toczące się zapalenie kącików ust są bardzo charakterystyczne. Zazwyczaj okolica ust jest zaczerwieniona, popękana, bolesna, wrażliwa na rozciąganie, często pojawia się krwawienie. Zmiany mogą występować tylko w jednym kąciku ust bądź po obu ich stronach.

Zajady powstają przeważnie wtedy, gdy zaburzona zostaje naturalna bariera między błoną śluzową jamy ustnej, a bytującymi na jej powierzchni drożdżakami Candida albicans. Saprofity mają wtedy możliwość namnażania się i zapoczątkowania stanu zapalnego.

Należy pamiętać, że pojedyncze zapalenie kącików ust nie wymaga konsultacji dermatologicznej, a jedynie zmiany swojego dotychczasowego trybu życia, które mogło sprzyjać powstawaniu nadżerek (np. nieodpowiednia dieta). Jeśli jednak zapalenia będą nawracały należy zgłosić się do specjalisty. Na podstawie wywiadu zdrowotnego i badania fizykalnego jamy ustnej (zaczerwienienie, pęknięcia ust, biały nalot na języku) dokona on diagnozy zmiany i dobierze odpowiednie leczenie [1].

Od czego robią się zajady?

Do czynników sprzyjających tworzeniu się zajadów należą:

• przejściowe obniżenie odporności szczególnie w okresie jesienno-zimowym;
• wrodzone lub nabyte niedobory odporności (np. AIDS);
• infekcje grzybicze i bakteryjne (paciorkowce, gronkowce);
• niedobory witamin głównie witaminy B2. Niedobory takie wynikają z błędów dietetycznych (nieprawidłowa dieta, alkoholizm, wegetarianizm, zaburzenia odżywiania) lub zaburzeń wchłaniania ryboflawiny (celiakia, mukowiscydoza, nowotwór jelita  cienkiego);
• niedobór żelaza. Przyczyny niedoboru żelaza w organizmie podobnie jak w przypadku witaminy B2 wynikają z nieprawidłowej diety lub zaburzeń wchłaniania składników odżywczych;
• zaburzenia metaboliczne tj. cukrzyca. Duże wahania glukozy w organizmie sprzyjają zakażeniom grzybiczym i wydłużają czas gojenia się ran;
• alergie;
• urazy mechaniczne. Nieprawidłowo dobrana proteza stomatologiczna;
• długotrwała antybiotykoterapia.

Wśród dzieci najczęściej podłożem tworzenia się owrzodzenia kącików ust są infekcje bakteryjne, natomiast wśród dorosłych przeważają zmiany grzybicze (Candida albicans) [2].

Jak leczyć zajady?

Zazwyczaj leczenie owrzodzeń kącików ust polega jedynie na odpowiednim nawilżaniu zmiany lub zapobieganiu urazom mechanicznym. Jednak jeśli zajady mają charakter nawracający, należy zmodyfikować dietę pod kątem prawdopodobnych niedoborów witaminy B2 i żelaza. Najlepszym źródłem witaminy B2 jest mięso oraz mleko i produkty mleczne, natomiast żelaza podroby oraz czerwone mięso. Jeśli to konieczne można również rozważyć zastosowanie suplementacji wyżej wymienionych składników. Często stosuje się również maści przeciwgrzybicze takie jak klotrimazol. Niezwykle ważne w leczeniu nawracających zajadów wśród osób z cukrzycą jest również wyrównanie poziomów glukozy [1].

Domowe sposoby na zajady

W leczeniu doraźnym zajadów często wykorzystuje się domowe metody walki ze stanem zapalnym. Nie są one kosztowne, a stanowią naturalną i skuteczną broń w walce z nieestetycznie wyglądającymi nadżerkami. Do domowych sposobów zaliczamy:

• miód – jest on naturalnym antybiotykiem oraz ma działanie przeciwzapalne, dzięki czemu sprzyja gojeniu się rany. Miód należy połączyć z aloesem i przykładać tak powstałą maść do rany przez około 15 minut. Czynność należy powtarzać.
• aloes – działa podobnie jak miód, czyli zapobiega rozwojowi infekcji oraz wspomaga gojenie się rany. Naparem pochodzącym ze sparzenia liści aloesu należy przemywać ranę kilka razy dziennie.
• oliwa z oliwek – oliwa to źródło witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A,D,E,K) łagodzących stan zapalny oraz wspomagających regenerację błony śluzowej jamy ustnej.  
• olej z pestek winogron – źródło witaminy B2, której niedobór sprzyja powstawaniu zajadów.
• czosnek – jeden z najskuteczniejszych sposobów radzenia sobie z nadżerkami kącików ust. Charakteryzuje się właściwościami przeciwgrzybiczymi i antybakteryjnymi. Można stosować go zewnętrznie w postaci kompresu lub wewnętrznie jako składnik codziennej diety [3].

Bez wątpienie zajady to nie tylko problem estetyczny, ale również przyczyna bólu i cierpienia wielu osób w okresie jesienno-zimowym. W celu zapobiegania rozwoju zapalenia kącików jamy ustnej konieczne jest stosowanie zbilansowanej diety, zwracając szczególną uwagę na dostarczenie do organizmu odpowiednich ilości witaminy B2 oraz żelaza, które zapobiegają rozwojowi infekcji.