Co zrobić z buraków? Buraki na obiad, pieczone, do słoików
Aktualizacja: 11 kwietnia, 2024
Buraki są warzywami powszechnymi i bardzo dobrze znanymi przez mieszkańców naszego kraju. Przetwory z ich udziałem przygotowywane są przez nas, nasze babcie i mamy od wieków. Przeczytaj artykuł i poznaj leczniczą aktywność buraków oraz przepisy na ich ciekawe wykorzystanie!
Buraki czerwone
Burak czerwony to korzeń warzywny w języku łacińskim zwany Beta vulgaris rubra, a znany przez wielu także pod nazwą burak ćwikłowy. Uprawiany jest obecnie na całym świecie i obecny jest na stołach wielu osób jako składnik zwyczajowej diety. Używany bywa również do produkcji naturalnego barwnika spożywczego określanego znakiem E162 – betanina. Pigment ten wykazuje silne właściwości przeciwutleniające oraz przeciwzapalne, co potwierdzone jest wieloma badaniami klinicznymi in vitro oraz in vivo. Jego skład bogaty jest w nieorganiczny azotan oraz związki fitochemiczne o działaniu prozdrowotnym, takie jak: kwas askorbinowy, karotenoidy, kwasy fenolowe czy flawonoidy.
Buraki – właściwości
Rozwój nauki dowiódł, iż dieta bogata w owoce i warzywa przynosi niezwykłe korzyści zdrowotne. Właśnie dlatego równocześnie wzrosło zainteresowanie żywnością funkcjonalną, a więc produktami spożywczymi o udowodnionej wysokiej skuteczności w lecznictwie. W ostatnich latach to właśnie burak zwrócił uwagę naukowców. Już w Starożytnym Rzymie stosowany był jako naturalny lek na wiele dolegliwości. W jego składzie odnotowuje się dość wysokie ilości azotanu (ok. 250 mg/kg świeżej masy), który według badań może mieć niezwykle istotne znaczenie dla funkcjonowania układu krążenia. Jednak na tym dobroczynne oddziaływanie buraka się nie kończy. Pojawiają się przekonujące dowody świadczące, że efekty fizjologiczne powstające w wyniku jego spożycia przekładać się mogą na lepsze wyniki kliniczne w przypadku patologii takich jak: nadciśnienie tętnicze (znacznie zmniejszenie skurczowego oraz rozkurczowego ciśnienia krwi), miażdżyca, cukrzyca t. II oraz otępienia. Bogaty jest on również w wiele innych bioaktywnych związków, które przydatne szczególnie przydatne są w przypadku zaburzeń cechujących się przewlekłym stanem zapalnym.
Jego aktywność przeciwutleniająca sprawia, iż skuteczny jest on także w stanach charakteryzujących się stresem oksydacyjnym, np. choroby wątroby czy zapalenie stawów oraz nowotwory. Dobrze znane są również jego właściwości ochronne na naczynia oraz umożliwiające zachowanie funkcji śródbłonka, a nawet przywracania hemodynamiki naczyń mózgowych. Co więcej ustalono, iż jego spożycie może być skutecznym środkiem poprawy wyników sportowych. Ponadto składniki obecne w burakach pozytywnie wpływają na mózgowy przepływ krwi, w wyniku czego usprawnieniu podlegają funkcje poznawcze czy pamięć robocza.
Co zrobić z buraków?
Buraki to warzywa o szerokim zastosowaniu w kuchni. Do przygotowywania potraw wykorzystać można zarówno same bulwy, jak i młode liście zwane botwinką. Przygotować z nich można zarówno sok, jak i dodatek do obiadu. Z powodzeniem stanowić mogą składnik diety wegańskiej czy wegetariańskiej pod postacią frytek czy dodatku do burgerów. Oczywiście świetnie nadają się do przygotowania przetworów na zimę, dzięki czemu jego właściwościami będziemy mogli się cieszyć nie tylko podczas sezonu, ale również zimą, bardzo często bywa również bazą do przygotowania ciasta czy ciasteczek.
Buraki na obiad
Znaleźć można szeroką gamę przepisów wykorzystujących buraki jaki dodatek do obiadu. Poniżej podam kilka przykładowych sposobów przygotowania.
Składniki:
- 1/2 kg buraków,
- Cebula,
- Łyżka oleju,
- Łyżka octu 10%,
- Łyżeczka cukru,
- Sól.
Sposób przygotowania: buraki oczyścić i ugotować na miękko. Następnie pozostawić je do ostudzenia. Po tym czasie obrać warzywa i zetrzeć na tarce o grubych oczkach, następnie dodać cebulę pokrojoną w kosteczkę i resztę składników. Całość wymieszać i odstawić na ok. 30 minut.
Składniki
- 1kg buraków,
- 2 jabłka,
- 2 łyżki mąki,
- 100g masła,
- 2 łyżki śmietany,
- Łyżeczka soli,
- Łyżeczka cukru,
- Sok z połowy cytryny.
Sposób przygotowania: buraki oczyścić i ugotować, następnie ostudzić i obrać. Kolejnym krokiem jest starcie warzyw na tarce o grubych oczkach, podobnie postąpić należy z jabłkami. Podgrzać w rondlu masło, dodać mąkę i mieszać całość ok. minutę, aż do zarumienienia. Po tym czasie dodać buraczki, jabłka i przyprawy oraz sok z cytryny. Dusić wszystko ok. 10 minut mieszając ciągle. Na koniec dodać śmietanę i gotować ok. 2 minuty.
Buraki pieczone
Buraki pieczone pozwalają na uzyskanie niesamowitego smaku i zatrzymanie wartości odżywczych przy minimalnym nakładzie pracy. Poniżej podam przykładowy przepis na ich przygotowanie.
Składniki:
- 1kg buraków,
- 3 ząbki czosnku,
- Łyżeczka octu malinowego,
- Łyżeczka oleju rzepakowego,
- Sól,
- Cukier.
Sposób przygotowania: buraki oczyścić, obrać i pokroić na połówki lub ćwiartki (w zależności od wielkości). Następnie polać olejem oraz octem i dodać posiekany czosnek oraz przyprawy. Wymieszać całość i przełożyć do naczynia żaroodpornego lub na blaszkę pokrytą papierem do pieczenia. Przykryć całość szczelnie folią aluminiową i piec ok. 30 minut, do godziny (im starsze warzywo, tym czas oczekiwania jest dłuższy) w piekarniku nagrzanym do 180 stopni.
Buraki do słoików
Istnieje kilka przepisów służących do przygotowania buraczków w słoiku. Jest to sposób na zachowanie ich smaku oraz wartości także zimą. Poniżej podam kilka przykładów.
Składniki:
- Buraki,
- Marchew,
- Cebula,
- Ogórek konserwowy,
- Łyżka oliwy,
- Łyżeczka octu z czerwonego wina,
- Cukier, sól i pieprz.
Sposób przygotowania: buraczki oczyścić, obrać, ugotować, następnie ostudzić i pokroić w kostkę. Marchew obrać i zetrzeć na tarce o drobnych oczkach, a cebulę pokroić w piórka. Ogórka pokroić w plastry. Wszystkie składniki wymieszać ze sobą i umieścić w słoiczku. Serwować jako sałatkę lub dodatek do kanapek czy wrapów.
Składniki:
- 5 kg buraków,
- 1,5 szklanki cukru,
- Szklanka octu,
- ¼ szklanki soli,
- 2 ząbki czosnku,
- 2 cebule,
- ½ łyżeczki pieprzu,
- 3 łyżeczki chrzanu,
- 5 ziarenek ziela angielskiego,
- 3 liście laurowe.
Sposób przygotowania: buraczki ugotować, przestudzić, obrać i przetrzeć. Cebulę pokroić w kosteczkę. Pozostałe składniki wymieszać ze sobą i pozostawić na ok. 2 h. następnie masę przełożyć do wyparzonych słoików i całość pasteryzować ok. 15 minut.
Buraki – przepisy
Oprócz wyżej wymienionych przykładów świetnie przydają się do przygotowania zupełnie innych potraw, których przepisy znajdziecie poniżej.
Składniki:
- 200g pełnoziarnistego makaronu,
- 3 buraki,
- 200g sera feta,
- Garść liści bazylii,
- 50g pestek dyni,
- 4 łyżki octu balsamicznego,
- 4 łyżki oliwy z oliwek,
- Sól oraz pieprz do smaku.
Sposób przygotowania: buraczki należy ponakłuwać widelcem i umieścić na blaszce wyłożonej folią aluminiową w piekarniku nagrzanym do 200 stopni na 40 minut. Makaron ugotować wedle wskazówek na opakowaniu. W międzyczasie pokroić ser w kostkę, a bazylię i pestki posiekać. W słoiczku wymieszać oliwę, ocet oraz sól i pieprz. Gotowe buraki pozostawić do ostudzenia, a następnie obrać ze skórki i pokroić w cienkie plasterki. Wszystkie składniki wymieszać ze sobą i polać sosem.
Składniki:
- 3 buraki,
- Mąka pełnoziarnista,
- Pieprz,
- 2 jajka,
- 2 łyżki mleka 1,5%,
- 1,5 szklanki drobno posiekanych włoskich orzechów,
Sposób przygotowania: buraki oczyścić, a następnie ugotować, po czym pozostawić do ostudzenia. Po tym czasie pokroić je w cienkie plasterki, które panierować należy początkowo w mące wymieszanej z pieprzem, następnie w jajkach roztrzepanych z mlekiem, a na końcu posiekanych orzechach. Smażyć je na dobrze rozgrzanym oleju lub patelni beztłuszczowej.
Składniki:
- Burak ugotowany lub upieczony,
- 1/3 szklanki kaszy kuskus,
- 3 ząbki czosnku, posiekane,
- 3 łyżki sezamu,
- Jajko,
- Łyżeczka tymianku,
- 4 gałązki tymianku,
- Sól, pieprz,
- Olej.
Sposób przygotowania: kaszę ugotować wedle wskazówek na opakowaniu. Buraka obrać i zetrzeć na tarce o grubych oczkach, następnie wymieszać z kaszą, sezamem, czosnkiem i jajkiem. Doprawić przyprawami. Z masy uformować 4 burgery i umieścić je na wyłożonej papierem do pieczenia blaszce. Całość obłożyć gałązkami tymianku i lekko polać olejem. Kotleciki piec ok. 20 minut w 190 stopniach.
Podsumowując buraki to warzywa pełne drogocennych składników, które odpowiedzialne są za jego lecznicze właściwości. Ze względu na szerokie możliwości ich wykorzystania w kuchni można spożywać je zarówno na zimno, jak i na gorąco, jako dodatek lub danie główne. Bez wątpienia warto włączyć je do swojej zwyczajowej diety i cieszyć się ich działaniem.
Literatura:
- Clifford T., Howatson G., West DJ., Stevenson EJ.: “The potential benefits of red beetroot supplementation in health and disease.”, Nutrients., 2015.
- Coles LT., Clifton PM.: “Effect of beetroot juice on lowering blood pressure in free-living, disease-free adults: a randomized, placebo-controlled trial.”, Nutr J., 2012.
- Guldiken B., Toydemir G., Nur Memis K., Okur S., et al.: “Home-Processed Red Beetroot (Beta vulgaris L.) Products: Changes in Antioxidant Properties and Bioaccessibility.”, Int J Mol Sci., 2016.
- Rienks JN., Vanderwoude AA., Maas E., Blea ZM., Subudhi AW.: “Effect of Beetroot Juice on Moderate-Intensity Exercise at a Constant Rating of Perceived Exertion.”, Int J Exerc Sci., 2015.
- Shakib MC., Gabrial SG., Gabrial GN.: “Beetroot-Carrot Juice Intake either Alone or in Combination with Antileukemic Drug 'Chlorambucil’ As A Potential Treatment for Chronic Lymphocytic Leukemia.”, Open Access Maced J Med Sci., 2015.
- Vanpraag L.: “Warfarin and beetroot.”, Aust Prescr., 2015.
