Agawa – właściwości. Włókno, kwiat, syrop z agawy

Aktualizacja: 29 kwietnia, 2024

Agawa jest znaną rośliną ozdobną. Najbardziej rozpowszechniona jest w rejonach obu Ameryk. Produkuje się z niej włókno, papier, znane alkohole oraz popularny ostatnio syrop z agawy. Warto zapoznać się z jej właściwościami i wykorzystać ją także we własnej kuchni.

Agawa

Agawa jest rośliną znaną w Europie od XVI wieku. Początkowo stanowiła egzotyczną roślinę hodowaną głównie w celu ozdoby dworskich oranżerii. Pochodzi z południowej części Stanów Zjednoczonych Ameryki i północnych terenów Ameryki Południowej. Rodzina agawowatych obejmuje ponad 100 gatunków. Najbardziej rozpowszechnionym jest Agawa amerykańska (Agave americana L.), z której pozyskuje się cenne substancje lecznicze oraz materiały do szycia.

Agawa – właściwości

Rośliny agawy hodowane są w celach ozdobnych i leczniczych. Jej poszczególne gatunki dzielimy ze względu na przeznaczenie.

• Przemysł włókienniczy, tekstylny i papierniczy
• Budownictwo – włókna mineralne i roślinne zyskały popularność z powodu rosnącego zainteresowania materiałami ekologicznymi i przyjaznymi dla środowiska.
• Środek leczniczy
  • Agawa amerykańska. Zawiera witaminy, minerały, olejki eteryczne i saponiny nasercowe.
  • Okłady z liści agawy stosuje się bólach reumatycznych.
  • Sok stanowi odtrutkę w przypadku zatruć pokarmowych.
  • Napar pobudza łaknienie, poprawia funkcjonowanie wątroby i płuc oraz łagodzi przeziębienia i grypę.
  • Nalewka z agawy pomocniczo wspomaga leczenie dolegliwości żołądkowo-jelitowych.
  • Agawa chisońska
  • Agawa kantalowa
  • Agawa parryi
  • Agawa sizalowa zawiera hekogeninę, surowiec do produkcji kortyzonu, leku z rodzaju glikokortykosteroidów, stosowany do leczenia stanów zapalnych, uczuleń, świądu i astmy oskrzelowej. Przemysł farmakologiczny wykorzystuje ją również do produkcji diosgeniny, jako związek biologicznie aktywny. Charakteryzuje się on działaniem: przeciwdrobnoustrojowym, antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym i immunomodulującym (czyli kształtującym i wspierającym układ odpornościowy). Trwają badania nad wykorzystaniem jej w  medycynie prewencyjnej.
• Składnik napojów alkoholowych
• • Agawa ciemnozielona. Z jej soku zwanego aguamiel, czyli wody miodowe,j w procesie fermentacji otrzymuje się słaby (od 4 do 7 % objętości alkoholu) napój alkoholowy o nazwie pulque. Jest on lekko gazowany i wyprodukowany z kilku gatunków agaw:  agawy amerykańskiej, agawy ciemnozielonej, Agave lehmanii, Agave complicata, Agave gracilispina, Agave crassispina, Agave quiotifera. Początkowo wydrąża się liście, a następnie odciśnięty sok poddaje się fermentacji dzikiej lub wymuszonej. Ze względu na zawartość witamin z grupy B oraz żelaza pelque polecane było w kulturze meksykańskiej osobom starszym i kobietom karmiącym.
  • Agave tequillana zwana niebieską agawą jest wykorzystywana do słynnej meksykańskiej wódki o nazwie Tequila produkowaną poprzez destylację sfermentowanego soku z agawy – pelque.
  • Mezcal jest kolejnym trunkiem narodowym Meksykan. Jednak do jego produkcji wykorzystuje się cały rdzeń i łodygę agawy mieszając jej różne zielono liściaste gatunki.  

Włókno z agawy

Agawa jest trzecią po bawełnie i jucie rośliną uprawianą w celach włókienniczych. Sizal pozyskuje się z gatunku agawy sizalowej (Agave sisalana Perrine) metodą ręczną lub ręczno-półmechniczną. Wykorzystuje się do tego celu liście zaraz po zbiorze, gdyż wtedy najłatwiej jest pozyskać włókno przeznaczone do produkcji lin, mat, plecionek, worków i innych produktów, gdzie liczy się wytrzymałość włókna.

• Agawa amerykańska
  • Agawa sizalowa – sizal
  • Agawa heneken – sizal meksykański lub jukatański służy do wyrobu linek do snopowiązałek
  • Agawa kantalowa – włókno maguey lub cantala używa się do wyrobu sieci, hamaków z uwagi na dobrą jego wytrzymałość.

Kwiat agawy

Agawa jest rośliną, która zakwita raz w ciągu całego cyklu wzrostu, po czym zamiera. Na jej kwiat trzeba czekać od 6 do 15 lat. Długość pędu kwiatowego tego hapaksantyna, bo taką nazwę noszą rośliny jednorazowo kwitnące, sięga 12 metrów wysokości. Charakteryzuje się złożonym kwiatostanem, który wyrasta z rozety liściowej, kwitnąc tysiącami żółtych, wielokrotnie rurkowatych kwiatów o długości ok. 10 cm. Po okresie przekwitania z torebek nasiennych następuje rozsiew nasion.

Syrop z agawy

Syrop z agawy pozyskuje się głównie z gatunków Agave tequilana i Agave salmiana. Wykazuje wiele cennych właściwości.

• Dobrze rozpuszcza się w wodzie.
• Jest bogatym źródłem fruktozy, która wchłania się wolniej od glukozy i sacharozy, średnio 56 do 92 % fruktozy i 8 do 20% glukozy.  
• Zawiera inulinę, czyli błonnik rozpuszczalny, który korzystnie wpływa na profil lipidowy oraz rozwój prawidłowej flory jelitowej.
• Ma o 4 do 5 razy niższy indeks glikemiczny w porównaniu do miodu.
• Jest 3 razy słodszy od cukru.
• Niewskazany jest dla pacjentów z nietolerancją glukozy i fruktozy.