Nieprzyjemny zapach z ust – przyczyny i domowe sposoby na jego usunięcie.

Nieprzyjemny zapach z ust, zwany halitozą, to dolegliwość, która często prowadzi do problemów w życiu osobistym i zawodowym. Przykra woń z jamy ustnej zazwyczaj kojarzona jest z brakiem higieny jamy ustnej, jednak nie zawsze jest to jego główna przyczyna. Często może on bowiem świadczyć o nieprawidłowym stanie naszego zdrowia lub złych nawykach żywieniowych. Poznaj przyczyny halitozy i domowe sposoby na jej zniwelowanie.

Nieprzyjemny zapach z ust

Nieprzyjemny zapach z ust to wyraźny, uporczywy, często utrzymujący się przez długie lata, nieakceptowalny zapach z ust. Przypadłość ta dotyka nawet 25–50% populacji. Często w wydychanym powietrzu wyczuwalne są lotne związki siarki. Wyróżnia się następujące typy halitozy:

1. halitozę prawdziwą – odczuwalny jest wyraźny nieprzyjemny zapach z ust o intensywności nie do zaakceptowania przez otoczenie. Może ona mieć postać fizjologiczną (wynik procesów gnilnych zachodzących w jamie ustnej w czasie snu) lub patologiczną (zmiany patologiczne lub choroby w obrębie jamy ustnej);
2. pseudohalitozę – nieprzyjemny zapach z ust nie jest wyczuwalny przez otoczenie, ale pacjent uparcie skarży się na jego występowanie;
3. halitofobię – po zakończeniu leczenia halitozy lub pseudohalitozy pacjent jest nadal przekonany, że cierpi na to schorzenie. Nie stwierdza się natomiast objawów halitozy w wywiadzie i badaniu przedmiotowym.

O skuteczności leczenia świadczy przede wszystkim prawidłowe określenie źródła nieprzyjemnego zapachu. Halitoza fizjologiczna ustępuje zwykle po jedzeniu, piciu i porannych zabiegach higienicznych. Pacjenci chorujący na patologiczną halitozę pochodzenia wewnątrzustnego powinni stosować higieniczne zabiegi profilaktyczne oraz profesjonalne oczyszczanie jamy ustnej w gabinecie stomatologicznym łącznie z leczeniem chorób, takich jak próchnica pierwotna i wtórna, choroby przyzębia, a także choroby błony śluzowej jamy ustnej. Natomiast patologiczna halitoza z przyczyną zewnątrzustną wymaga interwencji lekarzy innych specjalności. Halitofobia wymaga leczenia przez psychologa, a nawet psychiatrę.

Nieprzyjemny zapach z ust można rozpoznać za pomocą kilku metod:

• samooceny – uzyskanie informacji o swoim oddechu od osób z otoczenia,
• oceny organoleptycznej – za pomocą zmysłu węchu,
• oceny lotnych związków siarki – przy pomocy specjalistycznych aparatów,
• wykrywania bakterii i ich produktów w próbkach uzyskanych z płytki nazębnej lub nalotu z języka.

Przy pomocy tych metod można szybko zdiagnozować nieprzyjemny zapach z ust, już na etapie wizyty w gabinecie stomatologicznym.

Nieprzyjemny zapach z ust – przyczyny

Przyczyny nieprzyjemnego zapachu z ust możemy podzielić na dwie grupy. Pierwszą tworzą przyczyny miejscowe, czyli te pochodzące z jamy ustnej. Obecnie uważa się, że większość przyczyn halitozy, aż w 80–90% przypadków, dotyczy jamy ustnej, a w 5–8% okolic gardła, ucha i nosa. Do najczęstszych przyczyn miejscowych należą m.in.:

• zła higiena jamy ustnej i protez oraz rzadkie wizyty u stomatologa,
• występowanie płytki kamienia nazębnego,
• ropnie przyzębia,
• próchnica zębów,
• bakteryjny osad na języku,
• grzybica jamy ustnej,
• infekcje bakteryjne/wirusowe/grzybicze,
• martwiczo-wrzodziejące zapalenie dziąseł,
• zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych,
• przetoki ustno-zatokowe,
• ropne zapalenie migdałków,
• skrzywienie przegrody nosa,
• ciała obce w nosie,
• zmiany nowotworowe okolic nosa, gardła i krtani.

Drugą grupę stanowią przyczyny ogólne, wynikające z chorób spoza jamy ustnej. Należą do nich:

• choroby ogólnoustrojowe lub zaburzenia metaboliczne, m.in. mocznica, cukrzyca, zespół odoru rybnego,
• choroby płuc i dolnych dróg oddechowych, głównie zapalenie lub rozstrzenie oskrzeli, choroby nowotworowe lub ropnie płuc,
• schorzenia przewodu pokarmowego, głównie uchyłki przełyku, przetoki, nasilony refluks,
• zapalenie błony śluzowej żołądka w przebiegu zakażenia Helicobacter pylori,
• choroby wątroby i uszkodzenia polekowe wątroby,
• stosowanie niektórych leków – odwadniających i na nadciśnienie, gdyż hamują ode wydzielanie śliny, wysuszają usta i gardło,
• zaburzenia hormonalne przy miesiączce i menopauzie,
• niektóre pokarmy – słodyczy, słodzone gazowane napoje, tłuste pokarmy, m.in. wieprzowina, żółty ser, żywność wysokoprzetworzona,
• zbyt restrykcyjne diety, które powodują odwodnienie organizmu,
• używki – palenie papierosów, nadużywanie alkoholu.

Nieprzyjemny zapach z ust – domowe sposoby

Podstawowym sposobem niwelowania nieprzyjemnego zapachu z ust jest dbanie o zęby poprzez prawidłowe ich szczotkowanie, minimum 2 razy w ciągu dnia (rano i wieczorem), czyszczenia przede wszystkim języka oraz przestrzeni międzyzębowych. Dodatkowo można zastosować płyn do płukania ust, ale uwaga: lepiej wybierać wybierać te niezawierające alkoholu. Płyny, w skład których wchodzi alkohol, powodują usunięcie zarówno tych złych, jak i dobrych bakterii, co w konsekwencji może nasilać gromadzenie się złych bakterii, potęgując halitozę. Przy stanach zapalnych jamy ustnej pomocne mogą być płukanki z szałwii, rumianku lub mięty.

Poza dbaniem o higienę jamy ustnej, duży wpływ na zapach z ust może mieć to, co pije się w ciągu dnia. Zawsze miej przy sobie wodę i popijaj ją małymi łyczkami co jakiś czas, najlepiej wybierając niegazowaną, bogatą w jony wodorowęglanowe, które zobojętniają kwaśne środowisko jamy ustnej, utrudniając tym samym rozwój mikroorganizmów. Warto również pić zieloną herbatę, ponieważ zawarte w niej polifenole ograniczają odkładanie się płytki nazębnej. Zielona herbata bogata jest w galusan epigalokatechiny (EGCG), który wykazuje właściwości usuwania brzydkich zapachów poprzez modyfikację lotnych związków siarki. Regularne picie zielonej herbaty wzmocni nasze zęby oraz uchroni przed rozwojem próchnicy.

Dobre rezultaty daje również picie na czczo szklanki wody lub spożywanie łyżki błonnika (np. babko jajowatej lub płesznika) rozpuszczonego w szklance wody. Zabiegi te działają oczyszczająco na jelita. Gdy zapach z ust jest spowodowany dolegliwościami żołądkowymi, warto przygotować wywar z lukrecji i mniszka lekarskiego, gdyż łagodzi on stan zapalny błony śluzowej żołądka. Pomocne mogą być również probiotyki (np. kefir, jogurt naturalny), które odbudowują naturalną florę bakteryjną przewodu pokarmowego. Natomiast picie 2 razy dziennie wywaru z kminku hamuje rozwój niekorzystnych bakterii układu pokarmowego.

Działania przeciwzapalnego i przeciwbakteryjnego możemy się spodziewać w wyniki żucia listków mięty, dodania ich do wody czy herbaty. Podobne rezultaty dają cytryna, imbir oraz cynamon.

Jeśli masz ważne spotkanie i musisz ekspresowo odświeżyć swój oddech, rozgryź kilka nasion anyżu, kardamonu lub kopru włoskiego. Olejki eteryczne zawarte w tych nasionach hamują rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie nieświeżego oddechu. Skuteczne, ale na krótko jest również żucie miętowych gum – najlepiej tych bez dodatku cukru. Swój oddech możemy też odświeżyć (na dłużej niż w przypadku żucia gumy) poprzez spożycie pomarańczy lub dwóch mandarynek.

Pamiętajmy, że domowe sposoby są pomocne przy przebiegu halitozy fizjologicznej, natomiast w przypadku halitozy o podłożu patologicznym zniwelują one brzydki zapach tylko na pewien czas. Skuteczne leczenie nieprzyjemnego zapachu z ust, wymaga podejścia wielodyscyplinarnego: współpracy zespołu składającego się z ogólnych stomatologów, periodontologów oraz lekarzy medycyny różnych specjalności.

Ze względu na powszechność występowania problemu, jakim jest przykry zapach z ust, ale również z uwagi na jego wpływ na jakość życia zjawiska tego nie należy lekceważyć. Jeżeli czujemy nieprzyjemny zapach z ust u kogoś bliskiego, nie krępujmy się mu o tym powiedzieć, ponieważ wówczas możemy przyspieszyć diagnostykę rozwijającej się choroby i zastosowanie odpowiedniej terapii.