Beta-karoten – działanie i efekty. Beta-karoten w tabletkach

Aktualizacja: 7 marca, 2025

Rośliny w swych tkankach syntetyzują przeróżne barwniki – są to przede wszystkim chlorofile i karotenoidy. Mimo że karotenoidów w roślinach jest kilkukrotnie mniej aniżeli chlorofili, to są one niezbędne do powstawania barw żółtych i pomarańczowych, a także są niezwykle istotne w absorpcji światła. Grupa karotenoidów dzieli się na karoteny i ksantofile różniące się składem pierwiastkowym. Najbardziej znanym „reprezentantem” pierwszej z wymienionych podgrup barwników jest właśnie beta-karoten.

Beta karoten

Najprawdopodobniej większości osób beta-karoten kojarzy się z działaniem odżywczym – i słusznie, ponieważ oprócz funkcji barwnika pełni on również funkcję prowitaminy. Wpływa na powstanie atrakcyjnych sensorycznie dla człowieka, oraz funkcjonalnych dla rośliny, kolorów wielu owoców i warzyw. Źródłami beta-karotenu w diecie człowieka są m.in. marchew, pomidor, natka pietruszki, brokuły czy szpinak, a także morele czy brzoskwinie. Dostarczyć go zatem jest łatwo – pamiętać jednak należy, że barwnik ten jest wrażliwy na działanie światła, wysokiej temperatury oraz tlenu, zatem produkty go zawierające powinny być przechowywane i przygotowywane w odpowiedni sposób.

Beta karoten – działanie

Głównym działaniem, na które zwraca się uwagę opisując beta-karoten jest zdolność organizmu do przetworzenia go na witaminę A. Po spożyciu produktów bogatych w ten barwnik dochodzi do przemiany w retinoidy, które to pełnią funkcję właśnie tej witaminy. Pośród funkcji retinoidów najważniejszą jest udział w pracy oka oraz wpływ na stan skóry, a także rola w prawidłowym funkcjonowaniu komórek organizmu. Skutkami niedoboru witaminy A, m.in. poprzez niedostateczną jej podaż z dietą, mogą być zaburzenia wzroku i odporności, pogorszenie jakości skóry, a także spowolnienie rozwoju organizmu. Popularność w świecie suplementów diety beta-karoten zyskał jako silny antyutleniacz i szybko został uznany za prozdrowotny związek chemiczny.

Beta karoten – efekty

Najważniejszym efektem spożywania beta-karotenu z pewnością jest zapewnienie odpowiedniego poziomu witaminy A w organizmie. Działający jako prowitamina barwnik zapewnia ochronę przed degeneracją wzroku, a także przed negatywnym działaniem promieni słonecznych na skórę. Efekty zawsze zależeć będą od poziomu witaminy A w organizmie oraz ogólnego stanu zdrowia – a szczególnie jelit i wątroby. Pamiętać należy, że tak jak każdy związek chemiczny, również beta-karoten może w nadmiarze wykazywać pewne skutki uboczne.

Beta karoten w tabletkach

Na rynku suplementów diety obecnych jest szereg produktów zawierających beta-karoten zarówno w formie „czystej”, jak i z dodatkiem innych związków chemicznych mających przynieść dodatkowe korzyści. Mimo że barwnik ten dostarczyć do organizmu można spożywając wiele łatwodostępnych w Polsce produktów, to jednak nie zawsze to wystarczy – istnieje oczywiście możliwość suplementacji diety beta-karotenem w tabletkach.

Mimo że ten związek chemiczny wykazuje niską toksyczność, przewód pokarmowy rozkładając go wydłuża wchłanianie w czasie, a wątroba wykazuje zdolności magazynowe, to suplementacja polecana jest niezwykle rzadko. Ryzyko związane z chronicznym nadmiarem beta-karotenu obejmuje m.in. działanie przeciwne do zamierzonego, czyli prooksydacyjne, wpływające np. na funkcjonowanie mitochondriów. Mniej ryzykownym z punktu widzenia zdrowia i życia człowieka skutkiem ubocznym mogą być żółte i pomarańczowe przebarwienia skóry.

Beta-karoten z pewnością jest istotnym dla zdrowia człowieka związkiem chemicznym, jednak nie należy doprowadzać do jego nadmiaru w organizmie. Produkty spożywcze, które spożywane są na co dzień z łatwością mogą zaspokoić zapotrzebowanie organizmu na witaminę A. Odpowiednio zbilansowana dieta bogata w warzywa i owoce, a nie suplementy diety powinny stanowić źródło beta-karotenu dla człowieka.