Żywność organiczna – co to jest? Zalety

Aktualizacja: 28 lutego, 2024

Żywność organiczna to żywność wyprodukowana w gospodarstwach ekologicznych przy zastosowaniu specjalnych technik uprawy przyjaznych dla środowiska i zwierząt. Wszelkie produkty żywnościowe sprzedawane jako „organiczne” podlegają odpowiednim normom i muszą spełniać wiele kryteriów prawnych.

Aby pożywienie mogło być oznakowane jako organiczne (organic), musi składać się z co najmniej 95% składników pochodzenia organicznego. Także cykl produkcji takiej żywności musi być organiczny, ponieważ ma on finalny wpływ na produkt końcowy. Niedopuszczalne jest stosowanie sztucznych nawozów przez rolników. Aby zapewnić żyzność glebie, należy stosować inne metody, np. używanie obornika, kompostu czy rotacja upraw.

Wyodrębniono szereg standardów dla rolników, którzy zajmują się uprawą organiczną. Normy te kładą spory nacisk na przyrodę i środowisko. Rolnicy są zobowiązani podchodzić do rolnictwa w sposób systemowy i stosować bardziej naturalne procesy promujące sprzyjającą, zdrowszą ekologię w gospodarstwie.

Zasady rolnictwa ekologicznego

Pestycydy są ściśle ograniczone

Rolnicy ekologiczni zamiast pestycydów, powinni rozwijać gleby obfitujące w substancje odżywcze dla intensywnego wzrostu zdrowych roślin. Istotna jest również hodowla zwierząt na wolnym wybiegu – pomoże to lepiej monitorować szkodniki oraz choroby. Sercem systemu jest dobrostan zwierząt gospodarskich.

Używanie sztucznych nawozów chemicznych jest zakazane

Rolnicy zajmujący się produkcją wyrobów organicznych, nie mogą stosować w swoim gospodarstwie sztucznych nawozów. Zdrowe i żyzne gleby muszą rozwijać poprzez uprawę, dodawanie kończyny i związków organicznych (np. obornika, kompostu) oraz rotację mieszanki roślin.

Rośliny i składniki zmodyfikowane genetycznie (GM) są zakazane

Praktyki organic, mają zastosowanie nie tylko w przypadku stosowanych w rolnictwie technik oraz składników – obejmują także metody produkcji i pakowania. Sposoby produkcyjne są ściśle monitorowane, co pozwala ochronić produkty przed zanieczyszczeniami (np. środkami chemicznymi). Poza tym dają większą gwarancję, że cykl produkcyjny został przeprowadzony właściwie.

Pospolite stosowanie antybiotyków i leków w gospodarstwie jest zakazane

Rolnicy zamiast niedozwolonych środków, powinni stosować metody prewencyjne, np. wypasanie zwierząt na świeżych pastwiskach i utrzymywanie niedużych stad.

Żywność organiczna a lokalna

Mimo że wiele sklepów spożywczych oferuje wyroby ekologiczne, to z reguły są one importowane z innych państw. Kraje te mogą, ale i nie muszą przestrzegać surowych norm ekologicznych. Najlepszym rozwiązaniem jest kupowanie produktów bezpośrednio od lokalnych producentów, których można zapytać o stosowane praktyki rolnicze. Kupowanie produktów prosto od rolników bądź od lokalnych dostawców staje się coraz bardziej popularne – można to nazwać „nowym trendem ekologicznym”. Krótko mówiąc, taka żywność jest smaczniejsza, świeższa oraz bardziej odżywcza. Kupując produkty od małych lokalnych producentów mamy większą gwarancję, że są one bezpieczne i zdrowe, a w dodatku wspieramy krajową gospodarkę. Niektóre produkty ekologiczne zakupione w dużych sieciach sklepów, mogą różnić się od towarów zakupionych od lokalnego producenta, głównie jakością. Niestety, niektórych rolników, którzy stosują w swoim gospodarstwie metody ekologiczne, nie stać na uzyskanie odpowiedniego oznaczenia ekologicznego. Zatem warto odwiedzić pobliski targ i zapytać drobnych producentów o metody, jakie wykorzystują w swoich uprawach.

Zalety żywności organicznej

Zawiera więcej składników odżywczych

Produkcja żywności organicznej odbywa się w specyficzny sposób, gdzie producenci nie dodają do niej substancji dodatkowych np. w formie sztucznych słodzików, tłuszczów uwodornionych czy glutaminianu sodu. Eksperci są zdania, że wyroby te zawierają więcej korzystnych przeciwutleniaczy, które efektywnie zmniejszają ciśnienie krwi, obniżają ryzyko udarów mózgu i chorób serca, a także wzmacniają naturalne procesy obronne komórek. W dodatku mają większe ilości wapnia, magnezu i witaminy C. Z kolei organiczne mięso i produkty mleczne mogą mieć bardziej sprzyjający profil kwasów tłuszczowych (wyższy poziom omega-3) oraz większą zawartość witaminy E, żelaza i niektórych karotenoidów. Aczkolwiek w mleku ekologicznym może być mniej jodu i selenu niż w mleku nieekologicznym. Te dwa składniki mineralne są niezbędne dla zdrowia. Zwiększone spożycie kwasów omega-3 przynosi wiele korzyści zdrowotnych, m.in. zmniejsza ryzyko chorób mięśnia sercowego.

Ogólnie niższe stężenie azotanów

Dowiedziono, że w roślinach uprawianych w sposób organiczny występuje mniej azotanów. Zanotowano też, że poziom tych związków w takich uprawach może być w sumie o 30% niższy. Wysokie spożycie azotanów z żywnością może przyczynić się do rozwoju niektórych typów nowotworów.

Żywność organiczna jest przyjazna dla środowiska

Nawozy chemiczne i pestycydy stosowane przez rolników, stanowią ryzyko zarówno dla środowiska, jak i dla konsumenta. Te związki chemiczne wpływają na glebę, wodę i płody rolne, a w ostateczności na żywność, którą spożywamy.

Ma lepszy smak

Żywność organiczna smakuje lepiej niż ta uprawiana metodami konwencjonalnymi przy użyciu pestycydów.

Ma lepszą jakość

Produkty organiczne mają zazwyczaj lepszą jakość niż te zwykłe. Podczas ich produkcji zostają zachowane najwyższe standardy. Poza tym żywność pochodząca z lokalnych upraw jest także świeższa.

Docenienie rolnictwa

Rolnicy, którzy zajmują się produkcją organiczną, wykorzystują wolniejsze, ale równocześnie „zdrowsze” techniki uprawy, które dają gwarancję, że żywność ma wysoką jakość. Zatem wybór takich wyrobów to świadomość i dostrzeżenie trudnej pracy rolników, z której pożytek czerpią nie tylko ludzie, ale także środowisko.

Produkty organiczne zawierają mniej pestycydów

Związki chemiczne, takie jak syntetyczne insektycydy, herbicydy, fungicydy, są stosowane na szeroką skalę w rolnictwach konwencjonalnych, a ich pozostałości zostają w pożywieniu, które potem spożywamy. Wybierając produkty organiczne (wolne od pestycydów i chemikaliów), możemy zminimalizować ryzyko z nimi związane. Większość firm zajmujących się produkcją żywności stosuje chemiczne substancje konserwujące w celu przedłużenia trwałości swoich wyrobów. Na razie producenci żywności organicznej uprawiają rolnictwo sprzyjające środowisku, które zapewnia konsumentom optymalne korzyści wynikające z konsumpcji naturalnych produktów.

Żywność organiczna jest zazwyczaj świeższa

Ponieważ nie zawiera konserwantów, które przedłużają jej trwałość. Produkty tego typu są niekiedy wytwarzane w małych gospodarstwach usytuowanych bliżej miejsca dystrybucji (jednak nie zawsze, więc należy sprawdzać, skąd pochodzą). Ponadto zwierzętom hodowanym w sposób organiczny nie podaje się hormonów wzrostu, antybiotyków i odzwierzęcych produktów ubocznych.

Zrozumienie GMO

Temat wpływu GMO na zdrowie człowieka oraz środowisko wciąż wywołuje wiele kontrowersji. Najczęściej GMO opracowuje się w taki sposób, aby rośliny jadalne wykazywały odporność na herbicydy i/lub wytwarzały środek owadobójczy. Tymczasem większość słodkiej kukurydzy na rynku Amerykańskim pochodzi z upraw GM. Specjaliści dokładają starań, aby wykazywała ona odporność na herbicyd Roundup (glifosat) oraz zaczęła produkować insektycyd Bt Toxin.
W USA nie tylko kukurydza podlega uprawom GM. Do innych roślin należą m.in.: cukinia, lucerna, rzepak, dynia, soja i papaja. Jeśli dany towar ma w składzie lecytynę sojową czy syrop kukurydziany, to najprawdopodobniej pochodzący z upraw GM.

GMO i pestycydy

Od momentu wprowadzenia GMO, nastąpił istotny wzrost stosowania toksycznych herbicydów, takich jak Roundup. Pomimo że WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) uznała glifosat za środek potencjalnie rakotwórczy dla ludzi, to wciąż istnieją pewne spory w kwestii poziomu niebezpieczeństw dla zdrowia wywoływanych przez stosowanie pestycydów.

Czy produkty GMO są bezpieczne?

Chociaż FDA (Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków) oraz firmy biotechnologiczne projektujące GMO, uznają produkty GM za bezpieczne, to wielu stronników bezpieczeństwa żywności twierdzi, że nigdy nie wykonano żadnych badań długoterminowych uznających bezpieczeństwo stosowania GMO. Dowiedziono natomiast, że spożywanie produktów GM może spowolnić rozwój mózgu, uszkodzić organy wewnętrzne i pogrubić przewód pokarmowy. Mało tego, sugeruje się, że GMO może powodować problemy żołądkowo-jelitowe i zwiększyć narażenie na alergeny pokarmowe. Choć wiele osób sądzi, że modyfikacja DNA zwierzęcia lub rośliny zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu, to dotychczasowe badania okazały się niejednoznaczne.

Czy produkty organiczne są wolne od pestycydów?

Jedną z podstawowych korzyści, jaką przynosi jedzenie żywności organicznej, jest niższy poziom pestycydów. Większość osób uważa, że w gospodarstwach ekologicznych nie używa się ich. To błędne przekonanie, bo gospodarstwa ekologiczne także stosują pestycydy. Na szczęście, są to bezpieczne środki pochodzenia naturalnego, a nie syntetyczne pestycydy, które stosuje się w gospodarstwach konwencjonalnych. Niektórzy są przekonani, że takie naturalne pestycydy wykazują mniejszą toksyczność. Okazuje się jednak, że część z nich może stanowić pewne zagrożenie dla zdrowia. Jednak narażenie na szkodliwe pestycydy będzie potencjalnie mniejsze podczas spożywania produktów organicznych.

Potencjalne zagrożenia związane z pestycydami

Pestycydy są zawarte w warzywach i owocach, które większość ludzi spożywa na co dzień. Mogą one kumulować się w organizmie przez lata. Ich obecność w tkankach nie jest bez znaczenia. Stopniowa kumulacja może wywołać wiele problemów zdrowotnych, do których należą: osłabienie układu odpornościowego, bóle głowy oraz wady wrodzone. Z niektórych badań wynika, że stosowanie pestycydów nawet w niewielkich dawkach może zwiększyć ryzyko rozwoju niektórych nowotworów: raka piersi, chłoniaka, raka prostaty, guza mózgu i białaczki. Pestycydy są szczególnie niebezpieczne dla małych dzieci, gdyż ich układ immunologiczny i mózg nadal się rozwijają. Dowiedziono, że ekspozycja młodego organizmu na szkodliwe substancje stosowane w rolnictwie może powodować autyzm, dysfunkcję motoryczną, osłabienie układu odpornościowego, zaburzenia zachowania oraz opóźnienia w rozwoju. Na niekorzystny wpływ pestycydów bardziej narażone są także kobiety w ciąży, a także rozwijający się płód.

Myjąc produkty spożywcze, pozbywamy się pestycydów?

Staranne mycie świeżych produktów usuwa większość zanieczyszczeń i pestycydów, ale ich całkowicie nie eliminuje. Co prawda, mycie pomaga, jednak wartościowe związki odżywcze zazwyczaj ulatniają się wraz ze skórką.

Owoce i warzywa z najwyższym poziomem pestycydów

• ogórki
• winogrona
• jarmuż
• pomidory koktajlowe
• seler
• truskawki
• szpinak
• jabłka
• ziemniaki
• nektarynki
• brzoskwinie

Owoce i warzywa względnie ubogie w pestycydy:

• grzyby
• bataty
• słodka kukurydza
• ananas
• kapusta
• cebula
• mango
• kiwi
• bakłażan
• awokado
• grejpfrut
• szparagi
• papaja

Podsumowanie

Żywność sprzedawana jako „organiczna” podlega odpowiednim normom prawnym. Musi zawierać co najmniej 95% składników pochodzenia organicznego. Gospodarstwa zajmujące się uprawami organicznymi nie mogą stosować nawozów chemicznych, produktów GMO, antybiotyków i leków, a pestycydy są ściśle ograniczone. Coraz bardziej popularne staje się kupowanie produktów wprost od lokalnych dostawców lub od rolników. Produkty organiczne zawierają więcej składników odżywczych, są świeższe, smaczniejsze i przyjazne dla środowiska. Oprócz tego mają niższe stężenie azotanów i pestycydów. Z kolei temat wpływu GMO na zdrowie człowieka oraz środowisko wciąż wywołuje wiele kontrowersji. Chociaż FDA i firmy biotechnologiczne, uznają produkty GM za bezpieczne, to wielu entuzjastów bezpieczeństwa żywności twierdzi, że nigdy nie wykonano żadnych badań długoterminowych uznających bezpieczeństwo ich stosowania. Z niektórych badań wynika, że stosowanie pestycydów nawet w niewielkich dawkach może zwiększyć ryzyko rozwoju niektórych nowotworów. Na ich niekorzystny wpływ narażone są szczególnie małe dzieci i kobiety w ciąży. Staranne mycie świeżych produktów usuwa większość zanieczyszczeń, ale ich całkowicie nie eliminuje. Najlepszym rozwiązaniem jest stosowanie zróżnicowanej diety, dobór różnorodnych produktów, dokładne mycie produktów przed spożyciem, jeśli istnieje taka możliwość, to warto postawić na produkty organiczne.

Źródło:
https://vegetitian.com/2018/08/24/4634/ (dostęp, 22.08.2021).
https://porady.interia.pl/diety-i-odzywianie/news-dlaczego-warto-jesc-zywnosc-organiczna,nId,4911651 (dostęp, 22.08.2021).
https://en.wikipedia.org/wiki/Organic_food (dostęp, 22.08.2021).
https://www.healthline.com/nutrition/what-is-organic-food#TOC_TITLE_HDR_2 (dostęp, 22.08.2021).
https://www.bulk.com/pl/the-core-pl/produkty-organiczne-co-wlasciwie-oznacza-okreslenie-organic/ (dostęp, 22.08.2021).
https://foodfakty.pl/pestycydy-w-zywnosci-ekologicznej-wykrywanie (dostęp, 22.08.2021).
https://www.totylkoteoria.pl/rolnictwo-ekologiczne-zywnosc-ekologiczna-bio/ (dostęp, 22.08.2021).