Uzależnienia technologiczne, hazard, pracoholizm, uzależnienie od seksu

Aktualizacja: 16 lutego, 2021

XXI wiek niesie ze sobą duże możliwości i zagrożenia. Jednostka wystawiona jest na wiele czynników, które mogą ją uzależnić. Jedną z nich są komputery i internet. Uzależnienie technologiczne może równie destrukcyjnie wpływać na jednostka jak hazard, uzależnienie od seksu czy pracy.

O specyfice uzależnień behawioralnych mogliście przeczytać w moim poprzednim artykule. Teraz pragnę się skupić na konkretnych przykładach uzależnień i sposobie ich leczenia.

Uzależnienia technologiczne

Uzależnienie od zdobyczy technologii – internetu, telefonów komórkowych, środków masowego przekazu stanowi zagrożenie szczególnie dla młodych ludzi, nastolatków, a nawet dzieci. Nikogo już nie szokuje widok trzylatka obsługującego tablet czy pierwszoklasisty z „komórką” w plecaku. Zresztą nie ma co się oszukiwać – współcześnie większość dorosłych ludzi nie potrafi sobie wyobrazić życia bez internetu, laptopa, smartfona itp. Po prostu – takie mamy czasy. Warto jednak zwrócić uwagę, że wszystkie te zdobycze technologii, poza tym, że ułatwiają nam życie,  pełnią także dwie ważne funkcje – są źródłem szybkiej i łatwej rozrywki oraz środkiem komunikacji i nawiązywania relacji z innymi ludźmi.

Portale społecznościowe, fora, czaty, blogi, vogi  – dają przestrzeń na wyrażenie siebie, interakcje z innymi ludźmi, poznawanie nowych znajomych, a wszystko to w bezpiecznych, mniej lub bardziej anonimowych warunkach. Wirtualna rzeczywistość może być szczególnie atrakcyjna dla osób, które nie odnajdują się w tej realnej. Nic więc dziwnego, że tak często korzystanie ze zdobyczy technologii przybiera formę nałogowego zachowania, kompensującego młodym ludziom to, czego nie dostają w domu rodzinnym, w szkole, wśród rówieśników. Stanowi to ogromne zagrożenie dla dalszego ich rozwoju, sukcesywnie zabierając im szansę na nawiązanie prawdziwych, bliskich relacji oraz samorozwoju. Uzależnienia technologiczne stanowią często dramat dla całej rodziny uwikłanej w kłótnie, dyskusje, kontrolowanie i próby pomocy osobie chorej.

Hazard

To uzależnienie behawioralne jest akurat dość „stare”,  ale aktualnie wciąż stanowi bardzo poważny problem wielu ludzi. W przypadku hazardu mamy do czynienia z sytuacją, gdy człowiek podejmuje grę pieniężną, o wyniku której decyduje przypadek. Jest to działanie związane z różnym stopniem ryzyka, a więc dostarczające wielu silnych emocji, co samo w sobie jest dla niektórych osób źródłem przyjemności, nie mówiąc już o przypadku, gdy uda im się wygrać.  Tak silne, pozytywne emocje związane z hazardem sprawiają, że jest on bardzo sprzyjającym obszarem rozwoju uzależnienia.

Podobnie jak w zakupoholizmie, nałóg ten prowadzi do bardzo poważnych strat finansowych, a nawet do bankructwa. Osoby uzależnione od hazardu nie cofają się przed niczym, aby uzyskać pieniądze na dalszą grę, co często kończy się konfliktem z prawem. Niejednokrotnie także zapożyczają się u rodziny, znajomych, zaciągają kredyty, popadają w długi.  Łatwo wyobrazić sobie jak taka sytuacja wpływa na ich życie rodzinne. W przypadku hazardu mechanizmem stale podtrzymującym zaburzenie jest zniekształcone myślenie polegające na wierze w to, że uda się  „odegrać”, wystarczy jeszcze jedna gra, jeszcze jeden raz, a wygrana pozwoli rozwiązać problemy finansowe i zapewnić dostatnie życie. Niestety, uzależnienie od hazardu wyjątkowo szybko i drastycznie niszczy wszystkie ważne obszary życia pozostawiając bardzo trudną drogę powrotu do zdrowia.

Uzależnienie od pracy

Pracoholizm stanowi wyjątkowy, bo jedyny, aprobowany społecznie nałóg. Osoby uzależnione od pracy poświęcają na nią coraz większą liczbę godzin, kosztem snu, wypoczynku, czasu dla rodziny i przyjaciół. Żyją w bardzo silnym stresie, co szybko odbija się na ich zdrowiu psychicznym i fizycznym. Najczęściej, niezależnie od sukcesów, czy osiąganych zarobków, wciąż mają poczucie niedosytu oraz przymusu angażowania się jeszcze bardziej w swoją pracę. Uzależnienie to dotyka częściej mężczyzn, co wiąże się z ich kulturowo zakorzenioną rolą „żywicieli rodziny”. W przypadku pracoholizmu  typowym scenariuszem są konflikty ze współmałżonkiem oraz rozpad więzi małżeńskich i rodzinnych. Zaburzenie to prowadzi często także do wielu poważnych chorób, a nawet śmierci.

Pomimo tak dramatycznych skutków pracoholizmu, bywa on często błędnie interpretowany jako zdrowa pracowitość, wysoki poziom zaangażowania, gotowość do poświęceń – a więc cechy bardzo pożądane przez pracodawców. W naszej kulturze praca stanowi ważną wartość, podejmowanie wysiłku, by utrzymać siebie i rodzinę spotyka się z aprobatą i szacunkiem ze strony innych. Być może dlatego tak często uzależnienie od pracy bywa bagatelizowane przez otoczenie, żony pracoholików niejednokrotnie słyszą, że powinny być wdzięczne za to, że mąż tak wiele robi dla rodziny.

Uzależnienie od seksu

Podobnie jak w przypadku pracoholizmu, w świadomości społecznej istnieje wiele nieporozumień na temat uzależnienia od seksu. Bywa ono mylone ze zdrowym, wysokim popędem seksualnym, stylem życia polegającym na nawiązywaniu częstych romansów, czy eksperymentowaniu w sferze seksualnej. W rzeczywistości uzależnienie od seksu jest bardzo poważnych zaburzeniem – osoba chora podejmuje aktywność seksualną w celu zagłuszenia cierpienia, wypełnienia pustki i szybko staje się to jej jedyną skuteczną strategią działania.

Wraz ze wzrostem tolerancji, osoby uzależnione potrzebują coraz więcej kontaktów seksualnych oraz coraz silniejszych bodźców, aby uzyskać zaspokojenie. W zaawansowanej fazie uzależnienia nie zwracają już uwagi z kim i w jakich okolicznościach odbywają stosunek lub jakie składają propozycje, co może mieć poważne konsekwencje w ich karierze zawodowej i w życiu osobistym. Niejednokrotnie zdarza się, że zaczynają się prostytuować lub posuwają się do gwałtu, mogą także rozwinąć się u nich różnego rodzaju parafilie (zaburzenia preferencji seksualnych np. zoofilia, sadomasochizm) jako odpowiedź na zapotrzebowanie silniejszych, bardziej nietypowych doznań. Z uwagi na różne standardy seksualności kobiet i mężczyzn, w przypadku tych pierwszych choroba wpływa wyjątkowo destrukcyjnie na ich poczucie własnej wartości i szacunku do siebie samej, często doświadczają one odrzucenia ze strony najbliższej rodziny, przyjaciół i społeczeństwa.

Leczenie uzależnień behawioralnych

Pomoc w leczeniu uzależnień behawioralnych można uzyskać w publicznych oraz prywatnych ośrodkach, poradniach i oddziałach szpitalnych specjalizujących się w terapii uzależnień. Stosuje się w nich taką samą terapię jak w przypadku uzależnienia od środków psychoaktywnych. Zazwyczaj składa się na nią terapia grupowa oraz indywidualna, pacjenci mogą także uzyskać informację o funkcjonujących grupach wsparcia zaś członkowie rodziny poddać się terapii współuzależnienia – uzależnienie odbija się na wszystkich osobach funkcjonujących w bliskim otoczeniu chorego, stąd często oni również potrzebują pomocy specjalistów. Jeśli podejrzewasz u siebie lub kogoś bliskiego uzależnienie behawioralne nie zwlekaj – wcześnie podjęta terapia daje dużo lepsze szanse wyleczenia. Nie warto oszukiwać się i wierzyć, że choroba sama minie – w przypadku uzależnień nigdy tak się nie dzieje, co najwyżej mogą na jakiś czas wyciszyć się lub przejść w inne równie poważne zaburzenie. Stąd tak ważna jest natychmiastowa, specjalistyczna pomoc – zanim dojdzie do momentu, w którym uzależnienie zniszczy wszystko, co było dla nas ważne.

Uzależnienia behawioralne mogą wydawać się mniej poważne niż alkoholizm, czy narkomania, w rzeczywistości jednak mają równie destrukcyjny wpływ na wszystkie obszary życia człowieka. W zaawansowanej fazie prowadzą do poważnych problemów zdrowotnych, finansowych, rozpadu więzi z bliskimi osobami, utraty szacunku do samego siebie i poczucia wartości. Wymagają pomocy specjalisty, stąd nie warto zwlekać – pozostawienie problemu samemu sobie może mieć naprawdę opłakane skutki.