Tran – na odporność, skórę, kości, serce

Aktualizacja: 11 marca, 2025

Tran… samo skojarzenie u wielu osób budzi szereg nieprzyjemnych wspomnień zwłaszcza z okresu dzieciństwa, gdzie niemal w każdym domu obowiązkowo podawano dzieciom ten rybi specyfik. Jednakże w naszych czasach przemysł farmaceutyczny wychodzi potencjalnym konsumentom naprzeciw oferując olej z wątroby dorsza zamknięty w postaci kapsułek, niekiedy żelków lub dodając do niego przeróżne owocowe aromaty. Stąd też współcześnie tran można spotkać w rozmaitych wariantach smakowych: malinowy, cytrynowy, mango i brzoskwinia…

Właściwości tranu

Za cenne właściwości tranu odpowiedzialne są wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, wśród których wyróżnia się kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA). Kwasy te bowiem pełnią bardzo ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu immunologicznego. Ponadto wiadomo, iż  EPA i DHA odgrywają także istotną rolę w zachowaniu pełnej sprawności fizycznej i umysłowej, dlatego też są ważne szczególnie w diecie małego dziecka. Oprócz niezbędnych kwasów tłuszczowych olej rybi zawiera witaminę D, której spożycie z żywnością w naszym kraju jest dosyć niskie w odniesieniu do norm, a problemy jej  niedoboru pojawiają się zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, gdzie ekspozycja skórna na promienie słoneczne jest wyjątkowo niska. Tran nie od dziś znalazł zastosowanie w leczeniu niedoborów witamin A i D, dostarczaniu niezbędnych w naszej diecie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych (w przypadku niedostatecznego spożycia tłustych ryb morskich), a także w profilaktyce krzywicy. Jako suplement diety zalecany jest dzieciom, osobom starszym i rekonwalescentom zwłaszcza w  czasie  jesienno-zimowych zachorowań.

Tran na odporność

Rozpowszechniony od lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia tłuszcz rybi znalazł zastosowanie jako produkt wzmacniający odporność organizmu. Ta niepodważalna właściwość tranu wynika w głównej mierze z zawartych w nim aktywnych biologicznie związków. Po pierwsze – obecne w rybim specyfiku niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe wzmacniają aktywność układu odpornościowego i stymulują organizm do walki z infekcjami, zaś witamina D, oprócz swojej klasycznej roli, wykazuje także działanie immunomodulujące poprzez udział w namnażaniu i różnicowaniu komórek układu immunologicznego.

Tran na skórę

W wielu aptekach dostępna jest przeznaczona do użytku zewnętrznego – maść tranowa. To właśnie dzięki obecności nienasyconych kwasów tłuszczowych oraz witaminy A wykazuje ona działanie regenerujące na naskórek, a także przyspiesza ziarninowanie ran. Stosowana jest także w ramach kuracji przyspieszającej gojenie się zmian skórnych, szczególnie w przypadku odleżyn oraz odmrożeń pierwszego stopnia.

Tran na kości

Niezaprzeczalnie wszystkim znana jest główna funkcja witaminy D. Nie od dziś wiadomo, iż uczestniczy ona w regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej oraz tworzeniu kości i zębów, a jej najistotniejsza ilość występuje właśnie w tranie [2]. Zawarta w tym suplemencie witamina D wspomaga wchłanianie wapnia w organizmie oraz sprzyja budowie mocnych kości. Z tej racji tran polecany jest dzieciom i młodzieży, zwłaszcza w okresie intensywnego wzrastania. Ponadto od lat suplement ten wykorzystywany jest w profilaktyce krzywicy.

Tran na serce

Kwasy tłuszczowe omega-3 z uwagi na swoje przeciwzapalne, przeciwzakrzepowe, antyarytmiczne, przeciwmiażdżycowe działanie są cenione i stosowane w zapobieganiu oraz leczeniu chorób układu krążenia. Te niezbędne wielonienasycone kwasy z rodziny n-3 redukują stężenie triglicerydów oraz przyczyniają się do poprawy profilu lipidowego. Badania dowodzą, iż konsumpcja ryb bogatych w kwasy omega-3 obniża  ryzyko śmierci spowodowanej chorobą niedokrwienną serca, a także zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia udaru mózgu. W związku z powyższym zalecana podaż tych kwasów winna wynosić 1 g/dzień przyjmowanych w postaci spożywanych tłustych ryb morskich lub suplementów diety, w tym tranu [1].

Jaki tran wybrać?

Rynek farmaceutyczny obfituje w szeroką gamę produktów o nazwie „tran”, który sprzedawany jest w postaci kapsułek bądź płynu do picia, niejednokrotnie w różnych wariantach smakowych. Choć można spotkać też tran z wątroby rekina, należy wiedzieć, iż to pojęcie zarezerwowane jest wyłącznie dla oleju pozyskanego z wątroby ryb z rodziny dorszowatych. Czytając etykiety rozmaitych suplementów diety należy zwracać uwagę niekoniecznie na cenę, nienaganny, przyciągający wzrok wygląd opakowania, ale na unikalną kompozycję nienasyconych kwasów tłuszczowych EPA i DHA oraz zawartość witamin A i D.

Wówczas gdy wraz z pożywieniem nie jesteśmy w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania na niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – ratunkiem może być właśnie olej rybi zwany powszechnie tranem.  Dodatkowo z tym specyfikiem dostarczymy witamin: A, D3 oraz E., zapewniając swojemu organizmowi odporność zwłaszcza w okresie jesienno-zimowych  zachorowań. Należy jednak pamiętać, iż żaden nawet najbardziej promowany suplement nie zastąpi pełnowartościowej, zbilansowanej diety oraz ruchu.