bonavita
bonavita

Menu główne

  • Diety
  • BonaVita.pl
  • Artykuły
    • Diety od A do Z
      • Dieta ketogeniczna – kompletny przewodnik
      • Korzyści zdrowotne mniszka lekarskiego w Twojej diecie
      • Jak zacząć odchudzanie: wskazówki dla początkujących?
      • Jak pozbyć się tłuszczu trzewnego?
      • Dieta białkowo-tłuszczowa na redukcji – jadłospis i efekty
    • Odżywianie
      • Napój izotoniczny – czym jest?
      • Talerz zdrowego żywienia
      • Porzeczka – dlaczego warto spożywać porzeczki?
      • Ziołowe herbaty na upały
      • Korzyści zdrowotne ostrego jedzenia
    • Psychologia
      • Jak poprawić pamięć i koncentrację? 7 skutecznych sposobów
      • Miłość zmienną jest – 6 etapów rozwoju związku
      • Proste i niezawodne sposoby na radzenie sobie ze stresem
      • Zaburzenia odżywiania towarzyszące depresji
      • Stres i aspekty żywieniowe u osób pracujących
    • Sport
      • Ćwiczenia na jędrne uda i pośladki – pozbądź się cellulitu
      • Jumping fitness – zasady, efekty i przeciwwskazania
      • Siłownia dla kobiet – szczegółowy plan na początek
      • Co jeść po treningu: 6 doskonałych przepisów
      • Węglowodany przed i po treningu. Podział węglowodanów
    • Zdrowie
      • Ziemia okrzemkowa – właściwości, zastosowanie i korzyści zdrowotne
      • Czosnek może szkodzić – poznajmy skutki uboczne jego spożywania
      • Olej z czarnuszki, jego zastosowanie i cudowne właściwości. Nie uwierzysz, że…
      • Dieta w chorobie Leśniowskiego-Crohna
      • Produkty o działaniu przeciwzapalnym
  • Tabele
    • Produkty spożywcze
    • Dodatki do żwyności
    • Witaminy
  • Przepisy
  • Kontakt
Ulubione
  1. Home
  2. Artykuły
  3. Odmiany wegetarianizmu

Odmiany wegetarianizmu

🕣 4 min czytania

Aktualizacja: 30 grudnia, 2024

Nie tak dawno temu wegetarianizm był postrzegany jako zagrażająca zdrowiu fanaberia. Ktoś, kto świadomie rezygnował ze spożywania mięsa, był niemalże sensacją. Zapewne nikt nie przypuszczał, że wegetarianizm zyska tak dużą popularność, jaką cieszy się w dzisiejszych czasach. Dotyczy to również weganizmu, który w swoich założeniach jest nawet bardziej restrykcyjny. 

SPIS TREŚCI

Toggle
  • Historia wegetarianizmu
  • Motywacja
  • Wegetarianizm a zdrowie
  • Odmiany wegetarianizmu

Historia wegetarianizmu

Kolebką wegetarianizmu są Indie, gdzie był on praktykowany na dużą skalę, jako część religii. Dietę bezmięsną stosowano również w antycznej Grecji, jednak miała ona znacznie mniej zwolenników. Wegetarianami byli głównie filozofowie i przedstawiciele wyższej klasy społecznej. Ideą, która przyświecała diecie roślinnej, było zmniejszenie cierpienia zwierząt. Ograniczanie mięsa było praktykowane również w średniowieczu w ramach postu. Była to jednak praktyka czysto religijna, mająca na celu umartwienie ciała, a nie zapewnienie dobrobytu zwierzętom. Zasady postu również nie były całkowicie zgodne z założeniami diety wegetariańskiej, ponieważ dopuszczane było jedzenie ryb. W Europie wegetarianizm bardzo długo nie był popularny, choć poszczególne jednostki praktykowały dietę roślinną. Jednym z bardziej znanych wegetarian minionych wieków był Leonardo da Vinci. Dopiero w XIX wieku wegetarianizm zyskał ponownie na znaczeniu. Miało to miejsce głównie w Anglii i Ameryce. Wtedy też powstały pierwsze stowarzyszenia wegetarian. Kierowali się oni głównie względami etycznymi, ale głosili również korzyści zdrowotne diety roślinnej. W tamtych czasach wegetarianizm wyobrażano sobie jako „dietę przyszłości”.

Motywacja

Istnieje kilka powodów, dla których ludzie zostają wegetarianami. Bardzo często chodzi o postawę etyczną wobec zwierząt. Jedzenie mięsa wiąże się z ich cierpieniem i wiele osób nie chce się do niego przyczyniać. Jak wykazano w badaniu Jessen i współpracowników [1], zdecydowana większość wegan (prawie 90%) wskazuje właśnie dobrostan zwierząt jako powód przejścia na dietę roślinną. Dużą rolę odgrywa także ekologia i dążenie do ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko. Produkcja mięsa wymaga bowiem dużych nakładów wody i areału pod pasze dla zwierząt.

Przejście na dietę wegetariańską niesie za sobą także korzyści dla zdrowia, a to również może być powód ograniczania i eliminacji mięsa z jadłospisu. We wspomnianym badaniu przejście na wegetarianizm z powodów korzyści dla zdrowia zadeklarowało prawie 70% ankietowanych. Wegetarianizm jest także elementem niektórych wyznań, np. buddyzmu i hinduizmu. Jednak nie wszystkie religie jasno wskazują, że chodzi o dobrostan innych żywych istot.

Wiele osób praktykujących dietę roślinną kieruje się więcej niż jednym czynnikiem i to również pokazano w badaniach Jessen. Kilka powodów przejścia na wegetarianizm wskazało ponad 80% ankietowanych.

Wegetarianizm a zdrowie

Dobrze zbilansowana dieta wegetariańska jest źródłem wielu korzystnych dla zdrowia składników. Jedzenie dużej ilości produktów roślinnych pozwala dostarczyć do organizmu więcej błonnika, kwasu foliowego, nienasyconych kwasów tłuszczowych i polifenoli. Mniej jest w niej cholesterolu, nasyconych kwasów tłuszczowych oraz substancji dodatkowych, używanych w produkcji wędlin: azotanów, fosforanów czy glutaminianu sodu.

Dieta wegetariańska może być bardzo odżywcza, a jednocześnie niskokaloryczna. Pożywienie roślinne zawiera dużo wody i błonnika, a także wymusza dłuższe przeżuwanie kęsów. To właśnie dzięki temu wegetariańskie posiłki są sycące. W metaanalizie 12 randomizowanych badań wykazano, że osoby stosujące dietę roślinną schudły więcej w tym samym czasie niż osoby na konwencjonalnej diecie. W obu przypadkach zastosowano dietę redukcyjną [3].

Wegetarianie są mniej narażeni na niektóre choroby cywilizacyjne, w tym cukrzycę typu 2, otyłość czy nadciśnienie tętnicze. Dietę wegetariańską można stosować jako profilaktykę niektórych nowotworów. Dieta wegańska może wpływać na zmniejszenie stanów zapalnych w organizmie. Jej stosowanie prowadzi do obniżenia się poziomu CRP – głównego markera stanu zapalnego w organizmie.

Niestety, brak mięsa i ryb w diecie niesie za sobą kilka zagrożeń. Wegetarianie i weganie są narażeni na niedokrwistość spowodowaną niedoborami żelaza i witaminy B12. W diecie roślinnej może także brakować białka, wapnia i kwasów tłuszczowych omega-3. Osoby na diecie wegetariańskiej i wegańskiej powinny również zwracać uwagę na witaminę D i jod. Aby zapobiegać niedoborom tych składników diety, wielu producentów wegańskiej żywności wzbogaca swoje produkty. Warto kierować się tym podczas zakupów [2].

Dobrze zbilansowane diety wegańska i wegetariańska mogą być stosowane przez kobiety ciężarne i małe dzieci. Dieta roślinna nie polega tylko na jedzeniu samych warzyw i owoców. Powinny się w niej znaleźć również nasiona roślin strączkowych i produkty zbożowe, a także orzechy i pestki. Dzięki temu posiłki będą bogate w białko, nienasycone kwasy tłuszczowe i składniki mineralne. Aby zwiększyć wchłanianie żelaza z produktów roślinnych, warto dodawać do nich źródła witaminy C.

Odmiany wegetarianizmu

Istnieje kilka odmian wegetarianizmu. Poniżej krótka charakterystyka każdej z nich.

  • Laktoowowegetarianizm/owolaktarianizm – sposób żywienia, w którym świadomie nie konsumuje się mięsa ani ryb. Eliminowanym produktem jest także żelatyna. Można za to jeść jaja oraz mleko i jego przetwory czy też miód. Jest to najpopularniejsza i zarazem najmniej restrykcyjna forma wegetarianizmu.
  • Laktowegetarianizm – na tej diecie można spożywać mleko zwierzęce, natomiast niedozwolone są jaja.
  • Owowegetarianizm – dieta roślinna, w której dozwolone jest spożywanie jaj, ale nie mleko i jego przetwory.
  • Weganizm – dieta całkowicie oparta na produktach roślinnych. Praktykując ją, świadomie rezygnuje się nie tylko z mięsa, ale i innych produktów pochodzących od zwierząt. Weganie nie spożywają zatem serów, jaj, mleka i jego przetworów, a także miodu.
  • Witarianizm – zwany też dietą „surową” lub „raw”, zakłada spożywanie tylko surowych produktów roślinnych. Oparty jest na warzywach, owocach, kiełkach i orzechach. Nie uwzględnia produktów roślinnych, które trzeba ugotować przed zjedzeniem. Maksymalna temperatura, do której można podgrzać posiłek, to 48⁰C.
  • Frutarianizm – dieta oparta na owocach i tych warzywach, których zebranie nie powoduje śmierci rośliny. Dozwolone są na przykład jabłka, pomarańcze, pomidory lub papryka. Rośliny, na których te owoce wyrosły, dalej żyją i w przyszłości wydadzą kolejne owoce. Niedozwolone są natomiast rzodkiewki, marchew czy sałata, ponieważ ich zerwanie jest równoznaczne z zakończeniem ich życia. Dopuszczalne są orzechy i pestki.
  • Liquidaranizm – nazywany przez niektórych dietą płynną. Ten sposób żywienia zakłada spożywanie posiłków w postaci koktajli i soków. Niektóre źródła sugerują, że liquitarianizm jest bardziej zaawansowaną formą witarianizmu, a więc przyrządzonych płynów nie należy gotować. Ten model żywienia często jest wymieniany jako element terapii z zakresu medycyny alternatywnej. Według jego zwolenników płynne posiłki mają odżywić organizm, nie obciążając go, i umożliwić oczyszczenie jelit ze złogów resztek pokarmowych.
  • Sprautarianizm – zakłada żywienie się głównie kiełkami warzyw, owoców i zbóż. Jest to bardzo ekstremalna forma wegetarianizmu, podobnie jak liquidarianizm. Nie ma zbyt wielu informacji na temat tego sposobu żywienia. Można jednak przypuszczać, że sprautarianizm jest obciążający dla organizmu. Jedzenie wyłącznie skiełkowanych nasion nie pokrywa zapotrzebowania na kluczowe składniki odżywcze i w zasadzie jest to dieta głodówkowa.

Warto zaznaczyć, że spośród wymienionych diet za bezpieczną uznano dietę wegańską oraz te odmiany wegetarianizmu, które uwzględniają nabiał. Pozostałe modele żywienia nie zostały wystarczająco przebadane, więc może brakować wiarygodnych informacji na temat ich wpływu na zdrowie.

Wegetarianizm to znacznie szersze pojęcie niż tylko dieta bezmięsna. Wielu wegetarian i wegan ma więcej niż jeden powód do tego, aby zrezygnować z jedzenia produktów pochodzących od zwierząt. Mięso i nabiał trzeba umiejętnie zastępować produktami roślinnymi bogatymi w białko, wapń, B12 i żelazo. Inaczej mogą pojawić się niedobory tych składników i związane z nimi dolegliwości.

Literatura:

  1. Jessen M. et al., Motives of consumers following a vegandiet and their attitudes towards animal agriculture, Appetite 105, 643–651, 2016,
  2. Kibil I., WEGE dieta roślinna w praktyce, PZWL , Warszawa 2018,
  3. Ru-Yi Huang et al., Vegetarian diets and weight reduction: a meta-analysis of randomided controlled trials, Journal of general internal medicne, 31 (1), 109–116, 2016,
  4. www.proveg.com – data dostępu:17.07.2020.
Opublikowano ponad miesiąc temu
Oceń artykuł
Oceń artykuł
Autor artykułu:
Paulina Żukowska
Paulina Żukowska , Dyplomowany dietetyk z zawodu i pasji.
Udostępnij na FB
Wyślij na e-mail
Dodaj do ulubionych

Inne artykuły z tej kategorii

Catering dietetyczny w Łodzi – dlaczego warto spróbować?
Czy naprawdę ich potrzebujesz? Fakty i mity o suplementach
Uzależnienia behawioralne – jak rozpoznać problem i gdzie szukać wsparcia?
Kiedy można spać na plecach? Sprawdź!
Monohydrat kreatyny – wsparcie dla ciała i umysłu
Jak wybrać odpowiedni tonik do twarzy?
Jak działają wcierki na porost włosów?
Jak przygotować gardło na świąteczne śpiewanie kolęd i głośne rozmowy w rodzinnym gronie?
Kobieta z bólem brzucha na żółtym tle
Refluks żółciowy – objawy, leczenie, domowe sposoby
Który kraj na świecie ma najzdrowszą dietę?

Popularne tematy

owoce warzywa Zdrowie dzieci trening
Formularz kontaktowy


    Czy wiesz, że..

    7 faktów, które powinieneś wiedzieć o Matchy
    żywność ekologiczna wady i zalety
    Ekologiczna żywność i kosmetyki. Wady i zalety produktów ekologicznych
    Kozieradka, siemię lniane, pokrzywa na włosy
    Kozieradka, siemię lniane, pokrzywa – naturalna pielęgnacja włosów
    Sok z brzozy – naturalna aspiryna i izotonik!
    Szybka kawa z saszetki – sprawdź co pijesz!
    Inspiracje współczesnej dietetyki żywieniem człowieka pierwotnego
    Zespół Menkesa – objawy, przyczyny, leczenie i dieta

    Artykuły >Diety spersonalizowane

    Dieta wegetariańska
    1
    Dieta wegańska

    Wegańskie zamienniki mięsa – tofu, tempeh, seitan

    Wegetarianizm a weganizm

    Dieta wegańska

    Co to jest falafel? Falafel z ciecierzycy, bobu i soczewicy

    Wegetariańska dieta kopenhaska

    tofu jak przygotować tofu z czym podawać tofu
    1

    Co to jest tofu? Z czym jeść i jak przygotować tofu?

    smalec z fasoli właściwości przepis
    rośliny strączkowe

    Jakie wartości odżywcze ma smalec z fasoli? Jak zrobić smalec z fasoli?

    ©Copyright BonaVita – Profesjonalny portal o zdrowiu, odżywianiu, dietach, odchudzaniu 2025
    • Bonavita.pl
    • Regulamin
    • Współpraca
    • Kontakt

    Wszelkie prawa autorskie zastrzeżone i prawnie chronione.
    Serwis Bonavita.pl nie prowadzi działalności leczniczej. Ma jedynie charakter edukacyjny, nie stanowi i nie zastępuje porady lekarskiej. Redakcja i wydawca serwisu nie ponoszą odpowiedzialności wynikającej z zastosowania informacji zamieszczonych w serwisie.