Wrośniak różnobarwny – jakie ma zalety?

Aktualizacja: 26 kwietnia, 2024

Wrośniak różnobarwny (Trametes versicolor) to grzyb, który występuje pospolicie niemal w całej Polsce. Kryje w sobie mnóstwo związków leczniczych o wielokierunkowym działaniu leczniczym (m.in. przeciwnowotworowym, hipoglikemicznym). Poznaj więcej jego dobroczynnych właściwości.

Wrośniak różnobarwny (Trametes versicolor, Coriolus versicolor) to powszechnie występujący grzyb z rodzaju Polyporaceae o wyjątkowych właściwościach terapeutycznych. Obcojęzyczna nazwa „turkey tail” („indyczy ogon”) doskonale odzwierciedla jego wygląd. Wrośniaka można bardzo łatwo spotkać – występuje w większych skupiskach, licznie porasta obumierające lub martwe drzewa. Można go rozpoznać po specyficznych paskach, które są koncentrycznie ułożone na owocnikach. Mają one barwę od brązowej, beżowej, po czarną z odcieniem lekko niebieskawym. Niekiedy na grzybach pojawia się zielony nalot, co jest wynikiem obecności glonów. Owocniki mają cienkie i ostre brzegi, a ich grubość zazwyczaj wynosi od kilku milimetrów do centymetra. Grzyby są dość twarde i elastyczne, przyjemnie też pachną. Po zerwaniu dość szybko wysychają i blakną (dlatego najlepiej trzymać je z dala od światła). Strefy, na których można je spotkać to suche konary drzew leżące nieopodal lasu, pniaki, martwe drzewa powalone przez wiatr lub nawet stojące (jeszcze żywe), ale już obumierające drzewa. Wrośniaka różnobarwnego znano i stosowano już w tradycyjnej medycynie chińskiej, był wówczas jednym z najbardziej poszukiwanych grzybów – mówiono, że to produkt witalny. Sięgano po niego, bo wzmacniał odporność, oczyszczał ciało z zalegającej wydzieliny i poprawiał dopływ krwi do serca. Oprócz tego używano go w przypadku problemów z wątrobą i przy kłopotach trawiennych. Uważano, że grzyb może zapobiegać bezsenności, uspokajać i przeciwdziałać kołataniu serca. Stosowano go też w stanach rozdrażnienia i niepokoju.

Wrośniak różnobarwny – źródło składników bioaktywnych

W badaniach nad Trametes versicolor dowiedziono, że jest on źródłem wielu grup substancji wykazujących wielokierunkowe działanie lecznicze. Zalicza się do nich głównie kompleksy białkowo-polisacharydowe i polisacharydy (glukany, α-glukany, β-glukany), a także terpeny i składniki polifenolowe. W 2012 roku japońscy eksperci wyodrębnili z niego ternatynę (cykliczny heptapeptyd), która może mieć zastosowanie w terapii cukrzycy typu 2 i otyłości. Oprócz wcześniej wymienionych składników grzyb zawiera składniki mineralne (m.in. chrom, mangan, miedź, nikiel), kwasy tłuszczowe (nasycone, nienasycone), cukry proste (ksyloza, mannoza, ramnoza, ksyloza, glukoza, arabinoza, galaktoza), witaminy z grupy B, ergosterole, tetaraol, glikoproteiny, cerevisterol, sistostreol, triterpenoidy, kwas glukuronowy, kwasy fenolowe (kawowy, galusowy, protokatechowy). Owocniki syntetyzują wiele enzymów (np. β-glukozydazy, peroksydazę manganową, celobiohydralazy, endoglukanazy), hemicelulozę i substancje o charakterze lotnym, przede wszystkim z grupy seskwiterpenów (izoleden, β-guaien, δ-kadinen).

Wrośniak różnobarwny – zastosowanie

• Wzmacnianie układu obronnego organizmu, zwłaszcza w przypadku schorzeń bakteryjnych oraz wirusowych.
• Właściwości wspierające pracę wątroby.
• Łagodzenie niekorzystnych następstw po radioterapii i chemioterapii (wspieranie układu immunologicznego).
• Uzupełniające w terapii chorób nowotworowych i prewencja nowotworowa.
• Właściwości przeciwgrzybiczne.

Wrośniak w leczeniu boleriozy

Za sprawą silnych właściwości immunostymulujących, fitoterapeuci rekomendują stosowanie wrośniaka także w prewencji i w łagodzeniu wczesnych etapów boreliozy. Pogłębienie odpowiedzi immunologicznej to skuteczna metoda walki z boreliozą. Polisacharyd PSP i fruktooligosacharydy obecne we wrośniaku korzystnie modyfikują skład mikroflory jelitowej (podwyższają poziom bakterii Lactobacillus spp.. i Bifidobacterium spp.., a obniżają ilość Enterococcus spp.., Staphylococcus spp.. i Clostridium spp..), a także jej odczyn (pH). Grzyb ten zapobiega defektom wywołanym przez stres oksydacyjny, a obecne w nim flawonoidy i fenole tłumią stany zapalne i pobudzają uwalnianie substancji ochronnych. Wrośniak działa synergicznie z kwasem askorbinowym (witaminą C) oraz tragankiem błoniastym (Astragalus membranaceus). Z tym ostatnim jest stosowany we wczesnym stadium infekcji albo przed zakażeniem patogenem, przeciwdziałając namnażaniu się bakterii wywołującej boleriozę w organizmie.

Wrośniak a nowotwory

Udowodniono w badaniach in vivo i in vitro, że wrośniak ogranicza namnażanie komórek nowotworowych. Zmniejsza negatywne efekty kuracji z wykorzystaniem radio- i chemioterapii, takie jak ból, zmęczenie, mdłości i brak apetytu. Grzyb jest w stanie zregenerować osłabioną na skutek chemioterapii odpowiedź immunologiczną. W 2012 roku Amerykańska rządowa Agencja Żywności i Leków (FDA) uznała zastosowanie Trametes versicolor do testów klinicznych nad rakiem. Wówczas analizowano działanie wyizolowanego z niego polisacharydu K. Testy prowadzone przez Bastyr University i University of Minnesota Medical School skoncentrowały się na kobietach z nowotworem piersi.

Wykazano lecznicze właściwości wrośniaka. U pań, którym podawano suchy wyciąg z grzyba przez okres 4 tygodni, zauważono zwiększenie odporności (aktywację limfocytów NK oraz cytokin) przy równoczesnym braku efektów ubocznych. Zaobserwowano też, że wrośniak może pozytywnie wpływać na leczenie raka jelita grubego i wiele innych chorób (m.in. chłoniaki, zakażenia górnych dróg oddechowych i dróg moczowych, choroby płuc). Wyciąg z owocników T. versicolor, zawierający polifenole i terpenoidy zwiększa czynność makrofagów, co znalazło zastosowanie w terapii czerniaka. Z kolei wodne ekstrakty zawierające aminokwasy i polisacharydy ograniczają agresję i przemieszczanie się komórek nowotworowych, powodując regresję masy nowotworu (nawet o 36%) i zmniejszenie możliwości przerzutów do mózgu. Ponadto grzyb jest olbrzymim wojownikiem przeciwko niektórym czynnikom chorobotwórczym, m.in.: wirusom, bakteriom, ziarniakom, chlamydii, komórkom nowotworowym czy drożdżom. Wrośniak „prześwietla” ludzki organizm, poszukuje szkodników i je zwalcza. Nie robi tego sam, ale z pomocą poszczególnych komórek odpornościowych organizmu człowieka. Jego strategia działania jest podobna do tej, którą wykazuje grzyb Reishi, jednak ten skuteczniej wspomaga żywotność, a do tego jest bardziej odżywczy.

Wrośniak różnobarwny jest najczęściej stosowany w leczeniu następujących typów nowotworów:

• raka mózgu
• raka płuc
• raka szyjki macicy
• raka przełyku
• raka piersi
• raka krwi (białaczka)
• raka skóry (czerniak)
• raka tkanki limfatycznej (chłoniak)
• raka jelita

Grzyb może być też wykorzystywany w leczeniu zmian nowotworowych pod pępkiem i zawsze, gdy są przerzuty. Pomaga nie tylko zmniejszyć poziom komórek nowotworowych, ale także wspomaga organizm podczas leczenia konwencjonalnego, któremu zwykle towarzyszy wiele negatywnych efektów ubocznych.

Wrośniak różnobarwny – zastosowanie w terapii następujących chorób nieonkologicznych:

• zakażenie gronkowcem złocistym
• cukrzyca
• choroby płuc
• zespół przewlekłego zmęczenia (CFS)
• zaburzenia czynności i zapalenie wątroby
• choroby wirusowe (wirus opryszczki, HIV)
• reumatoidalne Zapalenie Stawów i inne schorzenia autoimmunologiczne
• nadciśnienie tętnicze
• kandydoza (drożdżyca) i inne infekcje grzybami chorobotwórczymi
• malaria.

W państwach azjatyckich wrośniaka różnobarwnego wykorzystuje się do wspomagania leczenia infekcji dróg moczowych, zakażeń górnych dróg oddechowych oraz układu pokarmowego. Z uwagi na działanie uspokajające, grzyb może zapobiegać nadpobudliwości psychicznej, bezsenności i kołataniu mięśnia sercowego.

Wpływ na mikroflorę jelitową

W badaniach in vitro dowiedziono, że wyciągi z wrośniaka oddziałują na skład mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego. Odnotowano, że polisacharyd PSP zwiększa ilość Lactobacillus spp. oraz Bifidobacterium spp. i jednocześnie zmniejsza poziom bakterii Enterococcus, Staphylococcus, Clostridium i Staphylococcus. Nie wpływa w istotny sposób na ilość Escherichia coli, Streptococcus spp., i Bacteroides spp.. Pomijając właściwości przeciwbakteryjne, PSP stymuluje produkcję kwasów organicznych (krótkołańcuchowych kwasów organicznych i kwasu mlekowego) i zwiększa aktywność dwóch enzymów: β-glukozydazy i β-galaktozydazy.

Wpływ na glikemię i leczenie cukrzycy

Odnotowano, że uzyskane z hodowli mycelialnych Trametes versicolor egzopolisacharydy mają właściwości hipoglikemiczne na skutek ograniczania aktywności enzymu α-glukozydazy uczestniczącej w hydrolizie skrobi do glukozy. Blokowanie tego związku skutkuje spowolnieniem i wstrzymaniem trawienia cukrów, co skutkuje obniżeniem stężenia glukozy po posiłku. Mechanizm ten daje możliwość wykorzystania tych frakcji z wrośniaka w leczeniu cukrzycy typu 2. Inną substancją, która wpływa na gospodarkę lipidowo-węglowodanową jest terantyna, czyli cykliczne białko zapobiegające hiperglikemii występującej w cukrzycy typu 2. Ternatyna zatrzymuje syntezę triglicerydów w wątrobie oraz blokuje gromadzenie tłuszczów w komórkach 3T3-L1, dodatkowo poprawia ich metabolizm.

Wrośniak różnobarwny – stosowanie

Po zebraniu owocników trzeba je rozdrobnić, a następnie ususzyć w piekarniku (w temp. 50°C) bądź w suszarce do grzybów. Najlepiej, aby były przechowywane w hermetycznie zamkniętym naczyniu (np. słoiku), w suchym miejscu i bez dostępu światła. Optymalną ekstrakcję wartościowych polisacharydów można uzyskać, gotując grzyby przez co najmniej 80 minut na małym ogniu.

Podsumowanie

Wrośniak różnobarwny występuje powszechnie na obszarze całej Polski, poza terenami wysokich partii gór. Rośnie na gałęziach lub pniach drzew liściastych (niekiedy iglastych) i martwych krzewów. Ma wyjątkowe właściwości terapeutyczne. Stosowano go już w tradycyjnej medycynie chińskiej. Dzięki obecności substancji bioaktywnych, tłuszczów, składników mineralnych, glikoprotein i triterpenoidów, grzyb wykazuje silne właściwości immunostymulujące. Ma także zastosowanie w prewencji i łagodzeniu wczesnych faz boreliozy. Poza tym może zapobiegać defektom powodowanym przez stres oksydacyjny, a obecne w nim fenole i flawonoidy tłumią stany zapalne i pobudzają uwalnianie substancji ochronnych. Grzyb wspomaga układ odpornościowy. Polisacharydy wyizolowane z niego mogą wykazywać działanie przeciwnowotworowe. Mechanizm ten jest związany z blokowaniem, bądź neutralizacją związków immunosupresyjnych oraz pośrednią lub bezpośrednią czynnością limfocytów na drodze regulacji wydzielania cytokin. Możliwy jest również bezpośredni wpływ tego składnika na komórki nowotworowe. Grzyb zmniejsza też negatywne efekty kuracji z wykorzystaniem radio- i chemioterapii. Liczne badania potwierdziły pozytywny wpływ wrośniaka różnobarwnego na leczenie raka jelita grubego i wiele innych chorób nieonkologicznych (m.in.: cukrzycy, zakażeń górnych dróg oddechowych, chorób płuc, nadciśnienia, zapalenia wątroby czy kandydozy).

Źródło:
1. https://www.ekologia.pl/wiedza/grzyby/wrosniak-roznobarwny, dostęp w dniu 19.09.2021r.
2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Wro%C5%9Bniak_r%C3%B3%C5%Bcnobarwny, dostęp w dniu 19.09.2021r.
3. http://www.lifepharm.com/media/pdf/ScienceArticles/I-Immune-TurkeyTail-POL.pdf, dostęp w dniu 19.09.2021r.
4. Sułkowska-Ziaja K., Muszyńska B., Sałaciak K., Gawalska A. (2016). Trametes versicolor (L.) Lloyd jako źródło związków biologicznie aktywnych o szerokim spektrum działania
i zastosowania. „Borgis. Postępy Fitoterapii”, tom 17, nr 4, str. 274-281.