Szkodliwość tłuszczów trans. Lista produktów zawierających tłuszcze trans

Aktualizacja: 28 lutego, 2024

Kwasy tłuszczowe typu trans (TFA) to nienasycone kwasy tłuszczowe z ułożeniem cząsteczek węgla w konfiguracji trans, przy wiązaniu nienasyconym. Naturalnie występują one w mleku i mięsie przeżuwaczy oraz w produktach, które zawierają częściowo utwardzony tłuszcz roślinny.

Jakie korzyści wiązanie typu trans przynosi produktom spożywczym?

• zwiększa temperaturę  topnienia;
• nadaje formę stałą;
• chroni przed procesem utleniania;
• polepsza cechy, takie jak porowatość, delikatna struktura;
• zwiększa okres przydatności do spożycia. 

Tłuszcze trans – szkodliwość

Tłuszcze typu trans przynoszą wiele korzyści technologicznych, jednak nie można tego samego powiedzieć o ich wpływie na zdrowie. Wykazano, że mogą:

• zwiększać ryzyko powstania miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych,
• zaburzać profil lipidowy krwi (m.in. zwiększają stężenie cholesterolu frakcji LDL i zmniejszają frakcję HDL),
• powodować przewlekłe stany zapalne w organizmie,
• osłabiać odpowiedź tkanek na insulinę,
• zaburzać syntezę długołańcuchowych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 i n-6,
• przyczyniać się do powstania wolnych rodników.

Tłuszcze tran – lista produktów

Zaleca się, aby spożycie tłuszczów trans wraz z dietą było jak najniższe. Nie powinno przekraczać 1% energii.

Jakie produkty zawierają TFA?

• masło – średnio ok. 2%,
• mleko i jego przetwory:
  • mleko (do 0,14%),
  • fermentowane napoje mleczne ( ok. 0,05%), 
  • sery podpuszczkowe (ok. 0,4%), 
  • sery topione (ok. 0,7%),
  • sery twarogowe ( ok. 0,11%).

Powyższe produkty są również cennym źródłem witamin m.in. z grupy B oraz składników mineralnych np. wapnia. Nie należy więc ich eliminować, ale ograniczyć.

• tłuszcze roślinne i mieszane:
  • miksy tłuszczowe – 1–5%,
  • margaryny do pieczenia –  0,5%–22%,
  • margaryny miękkie/kubkowe – 0,5%–1%,

• żywność typu fast food:
  • frytki do 0,36%,
  • hamburgery do 0,3% – porcja do 0,47%,
  • kebab do 0,22% – porcja do 1%,
  • pizza do 0,53% – porcja do 0,29%

• ciastka paczkowane do 2%,
• czekoladowe wyroby nadziewane do 2,89%.

Produkty zawierające TFA to także:

• pieczywo cukiernicze, 
• słodycze,
• dania gotowe.

Tłuszcze trans na etykietach

Obecnie nie ma obowiązku oznaczania zawartości kwasów tłuszczowych typu trans na opakowaniach produktu. Na co w takim razie zwrócić uwagę robiąc zakupy?

TFA będą zawierać produkty, które w składzie mają wymieniony:

• olej roślinny i/lub tłuszcz roślinny częściowo utwardzony/uwodorniony,
• mleko świeże, w proszku, białka mleka, tłuszcz mleczny, śmietankę, śmietanę, mleko, ser i inne produkty pochodzące od przeżuwaczy. 

Kwasy tłuszczowe o konfiguracji trans przynoszą wiele korzyści w przemyśle spożywczym. Nie są jednak obojętne dla naszego zdrowia. Produkty, w których występują tłuszcze trans powstały przemysłowo, oprócz energii nie dostarczają niczego – tzw. „puste kalorie”. Warto maksymalnie zminimalizować ich spożycie. Należy zwracać uwagę m.in. na skład produktu. Natomiast mleko i produkty mleczne powinny być obecne w diecie ze względu na zawartość witamin oraz składników mineralnych.