Kłębuszkowe zapalenie nerek – objawy, dieta

Aktualizacja: 20 maja, 2024

Kłębuszkowemu zapaleniu nerek nie można na ogół zapobiec, dlatego tak ważne jest szybkie i skuteczne zwalczenie infekcji, która je powoduje. Wczesne wykrycie i leczenie dolegliwości ze strony nerek pomoże w uniknięciu powikłań i ostrego zapalenie kłębuszków, które może przemienić się w stan przewlekły.

Kłębuszkowe zapalenie nerek

Kłębuszkowe zapalenie nerek (KZN) to grupa chorób cechująca się zajęciem przez proces zapalny wyłącznie lub głównie kłębuszków nerkowych. Zmiany dotyczą innych struktur nerek (cewki, utkanie śródmiąższowe, naczynia) mają charakter wtórny i są następstwem zaburzeń (głównie białkomoczu) spowodowanych nieprawidłową czynnością kłębuszków.

Podłożem zapalenia są nieprawidłowe procesy immunologiczne, jednak jego przyczyny są w wielu przypadkach nieznane. Podobnie jak inne choroby rozwijające się na podłożu immunologicznym, KZN może przebiegać w postaci zaostrzeń, nowotworów i remisji.

• Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek jest alergicznym odczynem zapalnym na nawracające lub przewlekłe bakteryjne stany zapalne istniejące w organizmie.
• Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek jest czasem konsekwencją niewyleczonego ostrego kłębuszkowego zapalenia nerek, jednak częściej rozwija się samoistnie. Początek choroby jest bardzo łagodny, czasem ukryty, nieraz trwa wiele lat. Toczący się proces zapalny jest powolny i kończy się przewlekłą niewydolnością nerek. Dochodzi do zeszkliwienia i zaniku kłębuszków nerkowych. W miejscu kłębuszków rozrasta się tkanka łączna, co prowadzi do rozwoju mocznicy.

Kłębuszkowe zapalenie nerek można podzielić na pierwotne i wtórne:

• Pierwotne KZN – choroba dotyczy wyłącznie kłębuszków nerkowych, a objawy kliniczne i nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych są następstwem zaburzeń struktury i czynności kłębuszków. W niektórych przypadkach pierwotnego KZN przyczyna jest znana (np. poinfekcyjne KZN).
• Wtórne KZN – uszkodzenie kłębuszków jest następstwem toczącego się innego procesu chorobowego.

Kłębuszkowe zapalenie nerek – objawy

Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek objawia się:

• silnymi bólami w okolicy lędźwiowej,
• ograniczoną ilością oddawanego moczu w ciągu doby,
• obrzękiem górnej części tułowia, przeważnie twarzy,
• krwinkomoczem: (>3 krwinek w polu widzenia),
• niewielkim białkomoczem: (>2,5g/dobę, >3,5g/dobę zespół nerczycowy),
• osłabieniem, utratą łaknienia, sennością,
• wzrostem ciśnienia tętniczego,
• mocz jest ciemny (brunatnoczerwony),
• gorączką, drgawkami.

Przewlekłe kłębuszkowe zapalenie nerek objawia się:

• pienieniem się moczu (świadczy o dużej zawartości białka),
• krwiomoczem,
• obrzękami,
• wodobrzuszem,
• osłabieniem, uczuciem zmęczenia,
• brakiem łaknienia,
• bólami głowy,
• nadciśnieniem tętnicze,
• niedokrwistością.

Badania, które będą pomocne w diagnostyce kłębuszkowego zapalenia nerek to:

• badania ogólne moczu – białkomocz, krwinkomocz,
• badania biochemiczne krwi – w celu ocenienia czy nie doszło do niewydolności nerek (poziom kreatyniny i mocznika) oraz zaburzeń metabolicznych (sód i potas)
• badania obrazujące: USG,
• badania histopatologiczne: biopsja nerek.

Kłębuszkowe zapalenie nerek – dieta

Dieta i dokładne zalecenia żywieniowe powinny być dobierane indywidualnie w zależności od sprawności nerek.

Postępowanie dietetyczne zależy od:

1. stężenia mocznika w surowicy krwi (norma 2,5–6,7 mmol/l 15–40 mg/dl),
2. stężenia kreatyniny w surowicy krwi (60–120 μmol/l 0,7–1,35 mg/dl),
3. dobowego bilansu płynów (zrównoważenie podaży przyjmowanych i wydalanych w okresie doby płynów).

Ogólne zalecenia – dieta odciążająca nerki

• Ograniczenie produktów bogatych w fosfor, potas (np. kakao, suszone morele, przecier pomidorowy, słonecznik, migdały)
• Ograniczenie podaży soli (sodu) – nadciśnienie i obrzęki
• Zalecane są kleiki z ryżu (ze względu na małą zawartość sodu), sucharki, bułkę pszenną z mąki niskobiałkowej, ziemniaki puree z masłem
• W diecie należy zmniejszyć podaż białka (źródło mocznika i kreatyniny zatrzymywanych w nadmiarze w krwi) dorośli: 0,6–0,8 g/kg m.c./d, dzieci: 1,0 g/kg m.c./d. Białko w połowie powinno być pochodzenia zwierzęcego o wysokiej wartości biologicznej
• Ograniczenie mięsa, wędlin, serów, jaj (nasilają proces filtracji – uszkodzenie nerek)
• Ograniczenie  ryb, podrobów – wysoka zawartość białka oraz fosforu i związków purynowych
• Ograniczenie ilości płynów: płyny podaje się w ilości proporcjonalnej do oddawanego moczu w ciągu doby + około 500 ml (na straty w postaci potu oraz straty wody z kałem)
• Odpowiednia ilość energii, by nie dopuścić rozpadu białka ustrojowego
• Zapotrzebowanie energetyczne zależne jest od aktywności chorego i stanu zdrowia. Zwykle przyjmuje się 35 kcal/kg m.c./d
• Zalecana dieta to węglowodanowo-tłuszczowa
• Większość energii powinna pochodzić z węglowodanów
• Zalecane są tłuszcze łatwostrawne (olej rzepakowy, lniany)
• Pożądane w diecie produkty alkalizujące mocz: warzywa i owoce (UWAGA! bogate w potas! Dlatego nie więcej niż 500 g dziennie)
• Duże zastosowanie: potrawy półmięsne, jarskie tj. risotto, budynie, makaron z jarzynami i mięsem, kluski, pierogi ruskie, naleśniki z farszem jarzynowo-mięsnym

Kłębuszkowe zapalenie nerek to poważny stan, który wymaga interwencji specjalisty. Dieta będzie pomocna w powrocie do zdrowia, należy jednak pamiętać, że każda powinna być dobierana indywidualne do pacjenta.