Dieta w reumatoidalnym zapaleniu stawów – przykładowy jadłospis

Reumatoidalne zapalenie stawów to najczęstsze schorzenie z kręgu reumatycznych. Choroba ta zazwyczaj dotyka osoby między 30 a 50 rokiem życia i zapada na nią trzykrotnie więcej kobiet. W leczeniu RZS dużą rolę odgrywa odpowiednio zbilansowana dieta. Niedobory wybranych składników odżywczych mogą powodować nasilenie stanu zapalnego. Również nadmiar innych składników nasili ból i pogłębi zapalenie.
Reumatoidalne zapalenie stawów
Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) jest jedną z układowych chorób tkanki łącznej. Jest przewlekłą, zapalną chorobą układu ruchu, która przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Schorzenie to ma charakter autoimmunologiczny, gdzie układ odpornościowy produkuje przeciwciała skierowane przeciw własnym tkankom. W wyniku przebiegającej choroby powstałe deformacje stawów zaburzają ich funkcje. Proces zapalny może także objąć naczynia krwionośne, a zmiany mogą pojawić się również w narządach wewnętrznych (wątroba, nerki, płuca).
Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny
Dokładne przyczyny RZS nie są do końca sprecyzowane. Zdaniem specjalistów zasadnicze znaczenie ma układ immunologiczny. U osoby chorej na RZS komórki produkują przeciwciała przeciw własnym tkankom – jednym z takich przeciwciał jest czynnik reumatoidalny, którego obecność można stwierdzić we krwi większości chorych na to schorzenie.
Ponadto wyszczególniono inne czynniki, które ogrywają rolę w predyspozycji do RZS. Są to:
- czynniki genetyczne,
- silne przeżycia i emocje,
- długotrwały stres,
- znaczny wysiłek fizyczny,
- niezdrowy styl życia (palenie papierosów, otyłość, nadmierne picia kawy).
Reumatoidalne zapalenie stawów – objawy
Pierwszymi objawami choroby mogą być: uczucie znużenia, pocenie się, stany podgorączkowe, a także zmniejszenie apetytu i utrata wagi.
Charakterystyczne objawy świadczące o reumatoidalnym zapaleniu stawów to:
- silny ból i obrzęki stawów (szczególnie stawów palców rąk, nadgarstkowych, kolanowych,
- sztywność poranna, która utrudnia, a często nawet uniemożliwia wykonywanie najprostszych czynności,
- zwiększone ucieplenie i zaczerwienienie okolic okołostawowych,
- wyczuwalne zgrubienia podskórne (guzki),
- ogólne zmęczenie,
- brak apetytu,
- niewysoka gorączka,
- u niektórych osób pojawia się uczucie suchości w oczach i jamie ustnej.
Reumatoidalne zapalenie stawów – leczenie
Rozpoznaniem i leczeniem reumatoidalnego zapalenia stawów zajmuje się reumatolog. Niestety jest to choroba nieuleczalna, ale dzięki wykorzystaniu nowoczesnych metod można w znaczący sposób poprawić stan zdrowia chorego.
Kompleksowe leczenie RZS obejmuje:
- leczenie farmakologiczne, (leki zmniejszające objawy choroby – niesteroidowe lekiprzeciwzapalne, glikokortykosteroidy; leki modyfikujące przebieg choroby, biologiczne leki modyfikujące przebieg choroby),
- leczenie rehabilitacyjne,
- leczenie ortopedyczne,
- leczenie psychologiczne.
Zabiegi operacyjne mają na celu poprawę ruchomości stawów. Najczęściej wykonuje się synowektomię, czyli usunięcie przerośniętej błony maziowej oraz endoprotezoplastykę (wymianę stawu lub jego części).
Reumatoidalne zapalenie stawów – dieta
Dieta w chorobach tkanki łącznej powinna dostarczać niezbędnych substancji potrzebnych do budowy i regeneracji wszystkich struktur stawowych. Niedobory wybranych składników odżywczych w diecie mogą powodować nasilenie stanu zapalnego. Z kolei również i nadmiar innych składników nasili ból, zapalenie stawów oraz postęp zmian destrukcyjnych.
W żywieniu osób z chorobami tkanki łącznej szczególnie ważna jest odpowiednia podaż takich składników jak:
- Białko, które stanowi budulec chrząstki i struktur okołostawowych. Źródłem pełnowartościowego białka jest: mięso, mleko, przetwory mleczne. Nabiał stanowi doskonałe źródło wapnia, które wraz z fosforem stanowi podstawowy budulec kości. Białko zawarte jest również w ziarnach zbóż i roślinach strączkowych, które korzystnie wpływają na syntezę mazi stawowej. W diecie osób cierpiących na RZS uwzględnia się również pełnoziarniste i razowe pieczywo, niełuskany ryż, otręby, makarony z mąki razowej. Produkty zawierają dodatkowo błonnik, który jest cennym uzupełnieniem diety redukcyjnej w przypadku istniejącej otyłości.
- Nienansycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 (omega-3), które są doskonałym czynnikiem zmniejszającym ryzyko rozwoju miażdżycy (u osób z RZS wzrasta ryzyko chorób sercowo-naczyniowych) i wpływają na poprawę ruchomości stawów. Bogatym źródłem NNKT są ryby – makrela, halibut, łosoś, sardynki, tuńczyk, śledź. Ponadto tłuste ryby dostarczają witaminy D działającej przeciwzapalnie. Osobom z RZS zaleca się regularne spożywanie ryb, najlepiej w ilości 150–200 g dziennie. Do diety warto włączyć również orzechy włoskie czy siemię lniane, które oprócz kwasów n-3 dostarczą nam witaminy E działającej przeciwzapalnie. Należy również pamiętać o spożywaniu olejów roślinnych – oliwy z oliwek, olej lniany, które zawierają kwas oleinowy poprawiający ruchomość stawów.
- Antyoksydanty, które hamują tworzenie się reaktywnych form tlenu syntetyzowanych w chorych stawach. Zapobiegają one również rozwojowi procesu zwyrodnieniowego i opóźniają starzenie się stawów. Z tego względu przy rematoidalnym zapaleniu stawów należy spożywać dużo owoców i warzyw. Szczególnie surowych czy krótkotrwale gotowanych, są one doskonałym źródłem witaminy C (niezbędna do syntezy kolagenu) i bioflawonoidów (neutralizują wolne rodniki). Źródło antyoksydantów – sałata, kapusta, marchew, ogórki, buraki, brokuły, seler, pietruszka, warzywa strączkowe, kiełki, borówka, czarna porzeczka, ciemny winogron, jagody, żurawina. Warto również pić soki owocowe i warzywne.
- Organiczne związki siarki, kwercytyna i allicyna obecne w czosnku i cebuli, działają przeciwzapalnie, ograniczają wytwarzanie leukotrienów i prostaglandyn powstających podczas stanu zapalnego tkanki łącznej. Dodatkowo związki te działają bakteriobójczo, przeciwzapalnie, żółciopędne, przeciwutleniająco, obniżają ciśnienie krwi.
- Ponadto bardzo dobrze jest stosować przyprawy, które posiadają właściwości przeciwzapalne, także przeciwbólowe, przeciwobrzękowe. Wspomagają również trawienie i dodatkowo korzystnie wpływają na przemianę materii. Do potraw dodajmy więc kurkumę, anyż, goździki, bazylię, imbir, chrzan, majeranek, miętę, szałwię czy cząber.
W chorobie RZS zaleca się spożywanie galaretek owocowych, galaret mięsnych i rybnych, gdyż są źródłem żelatyny ułatwiającej regenerację chorych stawów. Dietę warto również wzbogacić o chrząstkę rekina czy hydrolizaty kolegenu.
Jakich składników żywieniowych unikać?
W przypadku chorób tkanki łącznej należy ograniczyć ilość tłuszczów zwierzęcych, gdyż zmniejszają wydzielanie soku żołądkowego, co wpływa na wchłanianie białka (niezbędnego do odbudowy stawów). Ponadto tłuszcze zwierzęce zwiększają ryzyko wystąpienia miażdżycy i pośrednio utrudniają dostarczanie substancji odżywczych koniecznych do regeneracji struktur stawowych.
Cukry proste muszą być ograniczane w diecie chorego, jak również wysoko przetworzone węglowodany (mąka z wysokiego przemiału).
Z diety należy bezwzględnie wyeliminować fast-foody, chipsy, zupy z torebek itp., gdyż produkty tego typu sprzyjają tworzeniu się wolnych rodników szkodzących naszym stawom.
Ograniczyć należy również spożywanie produktów będących źródłem kwasu moczowego. Znaleźć go można w tłustych mięsach , konserwach mięsnych i rybnych, w szczawiu, rabarbarze, szpinaku, a także w roślinach strączkowych.
Nie zaleca się spożywania oleju kukurydzanego i słonecznikowego ze względu na dużą ilość kwasu arachidonowego należącego do rodziny n-6. Kwas ten spożywany w nadmiarze przyczynia się do powstania stanów zapalnych stawów, a wchodząc w te same szlaki metaboliczne co kwasy n-3, hamują ich korzystne oddziaływanie.
Takie używki jak kawa, herbata, alkohol również należy spożywać z dużym umiarem. Nasilają one utratę cennego wapnia i zmniejszają przyswajalność białka.
Podsumowując jeśli cierpisz na reumatoidalne zapalenie stawów:
1. Zjadaj codziennie co najmniej 5 porcji produktów zbożowych
1 porcja produktu zbożowego to np. 1 kromka chleba pełnoziarnistego lub 1 mała kajzerka, 3 łyżki ryżu, kaszy, makaronu, płatków, musli.
2. Zjadaj minimum 600 g dziennie warzyw
1 porcja warzyw odpowiada 100 gramom np. pomidor, duży kawałek ogórka, duża marchewka.
3. Codziennie zjadaj 2 porcje owoców
1 porcja to 1 duży owoc − (np. jabłko, gruszka) lub 2 mniejsze owoce (np. kiwi, brzoskwinie) lub 1-1,5 szklanki owoców sezonowych (truskawki, maliny, porzeczki).
4. Jedz 2–3 jaja tygodniowo
5. Produkty mięsne, drób, ryby, wędliny i zamienniki − zjadaj 1 porcję dzień.
6. Pij codziennie 6–8 szklanek płynów:
Wody mineralnej, herbaty zielonej lub herbaty owocowej, soków owocowych i warzywnych
7. Dziennie stosuj nie więcej niż 6 łyżeczek tłuszczu widocznego, najlepiej w formie oliwy i olejów
Reumatoidalne zapalenie stawów – przykładowy jadłospis
Śniadanie:
2 kromki chleba pełnoziarnistego, chudy biały ser, szczypiorek, listek sałaty, rzodkiewka, ogórek, szklanka świeżego soku z pomarańczy
II śniadanie:
Sałatka owocowa z dodatkiem orzechów, zielona herbata
Obiad:
Zupa krem z pietruszki, z dodatkiem świeżej rukoli
Filet z dorsza z brązowym ryżem, surówka z marchwi i kiszonej kapusty z dodatkiem oleju lnianego
Podwieczorek:
Sernik na jogurtach naturalnych z polewą truskawkową
Kolacja:
Pieczywo pełnoziarniste, pasta z czerwonej soczewicy, ciecierzycy i suszonymi pomidorami, herbata z hibiskusa
Oprócz prawidłowo zbilansowanej diety w terapii należy wziąć pod uwagę aktywność ruchową. Powinna być ona umiarkowana, nieobciążająca zmienionych chorobowo stawów. Odpowiednio dobrany trening przez doświadczonego specjalistę umożliwi zachowanie sprawności i prawidłowej funkcji stawów.
Literatura:
Małgorzata W. Kwiatkowska, RZS poradnik, Instytut Reumatologii w Warszawie.
Gawęcki J., Grzymisławski M., Żywienie człowieka zdrowego i chorego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2010.
Osteoporoza jest chorobą układu kostnego, na którą cierpi coraz więcej osób, szczególnie w podeszłym wieku. Niewystarczające spożycie wapnia, zaburzenie jego wchłaniania, nadmierne wydalanie pierwiastka wraz z moczem oraz nieprawidłowa gospodarka hormonalna to nie jedyne czynniki wpływające na rozwój tej przypadłości. czytaj więcej
W jakich produktach znajdziemy naturalny kolagen, który pozwoli nam cieszyć się jędrną i gładką skórą, a także zdrowymi stawami przez długi czas? czytaj więcej
Reumatyzm jest chorobą, która nie dotyczy tylko osób starszych. Warto wiedzieć, czym się ona objawia, jak się ją leczy. Już zwykła zmiana diety może pomóc. przekonaj się sam! czytaj więcej
Opinie
Napisz swoją opinię
wyłącz pisanie odpowiedziTwoja opinia jest ważna. Zarówno dla nas jak i innych osób korzystających z naszego serwisu.
Już za 20zł ! Tabela zamienników GRATIS !
Dobry artykuł-ta dieta jest dość jasno objaśniona.
Czy tą dietą można też zapobiegać niewydolności nerek które są zagrożone przez zażywanie sterydów i methotreksatu ?
U mnie na stawy sprawdził się sok z selera, kapusty i szpinaku. Piłem soki prawie codziennie i po krótkim czasie bóle minęły. Jednak dalej piję soki, bo zdrowie mi się w ogóle poprawiło i lepiej się czuję.