Dieta Swanka i tradycje Dalekiego Wschodu w kontekście stwardnienia rozsianego

Aktualizacja: 22 maja, 2024

Stwardnienie rozsiane to choroba demielinizacyjna ośrodkowego układu nerwowego o nieznanej dotąd przyczynie. U osób ze stwardnieniem rozsianym następuje utrata otoczki mielinowej przez reakcję autoimmunologiczną, co w konsekwencji prowadzi do zaburzeń neurologicznych. Obecnie nie istnieje określona i potwierdzona badaniami dieta wspomagająca leczenie stwardnienia rozsianego. Istnieją jednak przypuszczenia, że dieta Swanka może być pomocna przy tej chorobie.

Rys. 1 Schemat budowy neuronu u osób ze stwardnieniem rozsianym

Ogólna charakterystyka i zalecenia w diecie Swanka

Nazwa diety powstała od nazwiska lekarza Roya Swanka, który podjął się jako pierwszy próby oceny wpływu sposobu żywienia na stwardnienie rozsiane (SM). Roy Swank rozpoczął pracę w Norwegii i Instytucie Neurologicznym Montrealu w latach 40. XX wieku. Lekarz przeprowadził badanie na 144 pacjentach ze SM, do których dotarł dzięki instytutowi. Respondentów Swank podzielił na: grupę odżywiającą się dobrze, wypełniającą zalecenia oraz na grupę osób nieprzestrzegających odpowiedniej diety. Monitorując przez 34 lata stan respondentów, lekarz odkrył zależność między spożyciem nasyconych kwasów tłuszczowych a rozwojem choroby. Swank podsumował swoją pracę w 1990 r. i doszedł do wniosku, że dieta uboga w tłuszcze nasycone daje w efekcie łagodniejsze postępy choroby.

Bardziej współczesne badania potwierdziły obserwacje Swanka, ponadto zaczęto zastanawiać się nad wpływem mleka krowiego na rozwój choroby. Istnieją poglądy niektórych francuskich badaczy, że mleko krowie może wpływać na występowanie stwardnienia rozsianego.

W diecie Swanka ograniczeniu podlegają nasycone kwasy tłuszczowe do 15 g/d, znaleźć je możemy w tłustym mięsnie np. karkówce wieprzowej, a także w podrobach i przetworach mięsnych typu pasztet, parówki, smalec. W grupie produktów takich jak mięso zaleca się drób np. pierś z indyka. Spośród ryb zaleca się te, o dużej zawartości kwasów tłuszczowych omega-3 (tłuste ryby morskie najlepiej atlantyckie, nie hodowlane, bałtyckie). Zaleca się ograniczyć tłuste mleko krowie.

Zwiększeniu podlegają nienasycone kwasy tłuszczowe w ilości do 30–50 g/d w postaci olejów roślinnych np. olej lniany; orzechów np. włoskie do 10 g/d.; zaleca się spożycie tranu zawierającego nienasycone kwasy tłuszczowe DHA i EPA. Wielką zaletą tego typu produktu jest to, że posiada zarówno witaminę D, A, E, jak i niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe EPA i DHA. Kwasy tj. dokozaheksaenowy i eikozapentaenowy są niezbędne do prawidłowego rozwoju mózgu i funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego.

Witamina D zawarta w dużej ilości w tranie, ma działanie protekcyjne w stwardnieniu rozsianym. Odpowiednia podaż wit. D, może hamować demielinizację nerwów. W okresie od kwietnia do września zaleca się ekspozycję na świetło słoneczne w godzinach między 10:00-15:00, co wzmaga produkcję witaminy D.

Nalezy także pokryć dzienne zapotrzebowanie na witaminę B12, bowiem deficyt kobalaminy obserwuje się dość często u osób ze SM. Niedostateczne spożycie wit. B12, pogłębia deficyt wit. B9, czyli kwasu foliowego. Objawami niedoboru wit. B12 i B9 jest anemia megaloblastyczna powstająca w następstwie zahamowania czynności krwiotwórczej szpiku oraz towarzyszące jej zaburzenia funkcji układu nerwowego związane z demielinizacją mózgu i nerwów obwodowych. Niedobór tych witamin powoduje także podwyższone stężenie homocysteiny, pośredniego produktu zaburzonej przemiany metioniny do cysteiny.

Do produktów podlegających ograniczeniu należy kawa i in. produkty zawierające kofeinę tj. herbata. Można spożywać do 3 porcji tych produktów na dzień.

Stwardnienie rozsiane (SM) a Tradycje Dalekiego Wschodu

Stosując odpowiednie żywienie w stwardnieniu rozsianym, można posiłkować się wskazówkami wywodzących się z medycyny chińskiej i odnieść się do wzorców wielkich uzdrowicieli Chińskich powstałych tysiące lat temu. Wzorce te skupiają się na leczeniu chorób za pomocą diety.

Medycyna chińska w kontekście stwardnienia rozsianego, zaleca by szczególną uwagę zwrócić na pojawiający się przerost drożdżowców Candida albicans. W przypadku drożdżycy, należy w pierwszej kolejności wyleczyć tę przypadłość. W prowadzeniu specjalistycznej diety powinno się skoncentrować na dostarczeniu żywności „łagodzącej i wzmacniającej nerwy”, czyli zaleca się spożycie namoczonego, surowego owsa (można w postaci płatków owsianych górskich), kiełków pszenicy, ryżu i koziego mleka. Zaleca się spożywać oleje zawierające kwas gamma-linolenowy np. z wiesiołka, ogórecznika, a także olej lniany zawierający kwas alfa-linolenowy.

W organizmie pacjentów ze stwardnieniem rozsianym, bardzo często obserwuje się niską zawartość lecytyny. Pomocne może być uzupełnianie tego składnika poprzez spożycie tofu, tempeh, kiełków sojowych, mleka sojowego, jaja (najlepiej pozyskane od kury z wolnego wybiegu; zaleca się około 1 jajo/d.).

Według medycyny chińskiej, nerwami zarządza wątroba i w związku z tym, zaleca się spożywać produkty obfitujące w chlorofil, włączając w to: zielone warzywa liściaste, fasolkę mung, kiełki fasoli mung, proso, wodorosty i mikroalgi (chlorella, spirulina, kelp). Spośród ziół warto pić napary z dziurawca, a także z rumianu szlachetnego, kozła lekarskiego.

Stwardnienie rozsiane nie jest typową chorobą dietozależną, stąd omówiona dieta Swanka i zalecenia Dalekiego Wschodu mogą, ale nie muszą pomóc w złagodzeniu objawów tej choroby. Wpływ diety na stwardnienie rozsiane wymaga dalszych badań, bowiem w literaturze medycznej istnieje mało dowodów potwierdzających zależność składników żywnościowych na poprawę stanu pacjenta.