Dieta niskobiałkowa – produkty, jadłospis. Pieczywo niskobiałkowe
🕣 4 min czytania
Aktualizacja: 26 lutego, 2024
Życie człowieka podobnie jak każdego żywego organizmu jest ściśle związane ze spożywaniem i przyswajaniem pokarmu. Uważa się iż jednym z głównych czynników środowiska zewnętrznego, mających wpływ na organizm człowieka i utrzymanie dobrego stanu zdrowia jest racjonalne żywienie. Opiera się ono o dostarczenie pracującemu ustrojowi składników pochodzących ze wszystkich grup pokarmowych tj. białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin oraz minerałów, bowiem pełnią w organizmie swoiste funkcje odżywcze. Niestety w szczególnych przypadkach chorobowych jak w chorobach nerek i wątroby przebiegających z niewydolnością tych narządów, wskazana jest eliminacja lub znaczne ograniczenie niektórych z nich, a w tym konkretnym przypadku białka. Dzisiejszy artykuł ma zatem charakter edukacyjny i może stanowić podpowiedź dla osób borykających się z podobnymi problemami. Zapraszamy do lektury!
Dieta niskobiałkowa
Białka pełnią szereg istotnych funkcji w organizmie. Jako przeciwciała zwalczają obce dla organizmu patogeny warunkując tym samym sprawne funkcjonowanie układu odpornościowego. Stanowią element składowy zarówno hormonów, jak i enzymów dzięki czemu wszelkie procesy w organizmie podlegają ich regulacji. Będąc składnikiem mięśni uczestniczą w ich skurczu, co jest zwłaszcza istotne z punktu widzenia osób aktywnych ruchowo.
Według panujących norm podaż tego składnika w diecie zdrowego, dorosłego człowieka powinna oscylować w granicach 0,8–1g/kg masy ciała na dobę. W diecie niskobiałkowej podaż ta wynosi ok. 40–50g dziennie, co odpowiada ilości 0,6–0,7g/kg masy ciała. Przy zaawansowanej niewydolności nerek lub wątroby restrykcje bywają jeszcze większe i wskazane jest ograniczenie białka poniżej 0,6g/kg masy ciała na dobę. Dieta niskobiałkowa wymaga ponadto stałej kontroli zawartości elektrolitów (sodu, potasu, wapnia i fosforu) oraz ilości pobieranych płynów.
Dieta niskobiałkowa – produkty
Poniżej zamieszczono listę niektórych produktów zalecanych, zalecanych w ograniczonej ilości oraz przeciwwskazanych w oparciu o zawartość białka.
| Produkty | Zalecane | Zalecane w ograniczonych ilościach | Przeciwwskazane |
| pieczywo i produkty zbożowe | pszenne, niskobiałkowe, skrobia pszenna i ziemniaczana, bułki, sucharki, biszkopty, chleb wypiekany w domu | kasze, ryż | pieczywo pełnoziarniste, zwykłe pieczywo solone, wszystkie mąki z wyjątkiem ziemniaczanej |
| mleko i produkty mleczne |
mleko słodkie i zsiadłe 2%,jogurt,kefir, chudy lub półtłusty biały ser,serek homogenizowany -według racji pokarmowej lub jako zamiennik |
sery żółte i topione, sery pleśniowe, Feta,serki typu fromage | |
| dodatki do pieczywa |
masło, dżem, marmolada, miód |
jaja, pasty serowo-warzywne, serowo-rybne, mięsno-jarzynowe | wędliny, konserwy, ryby wędzone, śledzie marynowane |
| dodatki do zup | grzanki z pieczywa niskobiałkowego, ziemniaki, makarony z mąki niskobiałkowej | kasze, ryż | dodatki z jajami, mięsem, nasiona roślin strączkowych, jaja ugotowane na twardo, kluski francuskie, groszek ptysiowy |
| mięso oraz ryby | chude gatunki: cielęcina, młoda wołowina, królik, kurczak, indyk, chude ryby, gotowane: dorsz, pstrąg, karmazyn, lin, okoń, flądra, morszczuk, mintaj, płastuga, makrela, potrawy gotowane, duszone, bez tłuszczu, potrawki, budynie, pulpety z dodatkiem skrobi lub pieczywa niskobiałkowego | wszystkie w większych ilościach, tłuste gatunki: wieprzowina, baranina, gęsi, kaczki, tłuste ryby, węgorz, łosoś, sum, potrawy smażone, pieczone, duszone w sposób konwencjonalny, marynowane, wędzone | |
| tłuszcze | masło, olej: rzepakowy bezerukowy, lniany, oliwa z oliwek, margaryny miękkie | śmietanka | smalec, słonina, boczek, margaryny kwaśne, kwaśna śmietana |
| warzywa | ziemniaki gotowane, w postaci puree lub pieczone bez dodatku tłuszczu,pomidor marchew, dynia, buraki, kabaczek, szparagi, pietruszka, seler, szpinak, sałata zielona, cykoria, rabarbar, fasolka szparagowa, groszek zielony, kalafior, brokuły, gotowane, rozdrobnione, w formie puree z masłem, drobno starte surówki | rośliny strączkowe | konserwowane z octem, warzywa solone, nasiona roślin strączkowych, czosnek, cebula, brukiew, rzepa, kalarepa, zasmażane, grubo starte surówki, |
| Owoce | jagodowe, cytrusowe, jabłka, morele, brzoskwinie, wiśnie, melon, kiwi, śliwki | Ananas, mango, banany, winogrona | owoce niedojrzałe, suszone, gruszki, daktyle, czereśnie, kawon, owoce marynowane, owoce w nadmiernej ilości |
| Napoje | woda niegazowana źródlana/mineralna (chyba, że lekarz prowadzący zadecyduje inaczej) | herbata z cytryną, herbata z mlekiem, kawa zbożowa z mlekiem, mleko, kefir, jogurt 2 % tłuszczu, napoje owocowe, napoje owocowo – warzywne, soki owocowo – warzywne, koktajle (w dozwolonej ilości płynów) | kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe, kawa naturalna |
Dieta niskobiałkowa – jadłospis
Dieta codzienna chorych pomimo pewnych restrykcji związanych z podażą białka wcale nie musi być monotonna i jałowa. W kompozycji potraw, prócz wymienionych produktów przeciwwskazanych ogranicza nas jedynie nasza wyobraźnia. By lepiej to zobrazować przedstawiamy Państwu propozycję przykład dziennego jadłospisu skomponowanego dla osoby dorosłej. Łączna zawartość białka nie przekracza 50 g/dzień.
Śniadanie – płatki na mleku z owocami:
- Płatki kukurydziane (30g), truskawki (100g), miód pszczeli (24g), otręby pszenne (5g), mleko spożywcze (250g)
II Śniadanie – kanapka z pastą z oliwek i pomidorem
- Pasta z oliwek (60g), pieczywo niskobiałkowe PHU (30g), sałata masłowa (10g)
Obiad – pieczony dorsz z ziemniakami i surówką z buraków
- Ziemniaki gotowane (200g), surówka z gotowanych buraków (100g), pieczony filet z dorsza (100g), masło (5g)
Podwieczorek – owoc
- Banan (120g)
Kolacja – omlet białkowy z warzywami
- Białka jaja (70g), cukinia (100g), papryka żółta (35g), oliwa z oliwek (10g)
Pieczywo niskobiałkowe
Dieta codzienna osób stosujących restrykcje białkowe może być wzbogacana o tzw. „produkty specjalnego przeznaczenia żywieniowego”, do których zalicza się m.in. pieczywo niskobiałkowe. Są to produkty stanowiące alternatywę dla ich klasycznych odpowiedników, zmodyfikowane pod względem składu by spełniały pożądane potrzeby. Zestawienie poszczególnych składników odżywczych przedstawia poniższa tabela:
| Składniki odżywcze na 100g produktu | Pieczywo pszenne klasyczne | Pieczywo niskobiałkowe PKU |
| Energia [kcal] | 262 | 265 |
| Białko [g] | 8,5 | 0,5 |
| Tłuszcz [g] | 1,4 | 3,8 |
| Węglowodany [g] | 54,3 | 55,7 |
| Błonnik [g] | 2,7 | 3,8 |
| Fenyloalanina | 0.265 g | 0,012 |
Jak widać na załączonym przykładzie zmiany dotyczące składu widoczne są w szczególności dla zawartości białka, tłuszczów oraz błonnika. Decyzję o wdrożeniu tego typu produktu do diety codziennej należy podjąć po konsultacji z lekarzem prowadzącym. W przypadku stwierdzenia braku jakichkolwiek przeciwwskazań jedyną przeszkodą przed podjęciem zakupu może być stosunkowo zaporowa cena wynosząca średnio 6–8 zł za 300g opakowanie.
Literatura:
- M. Jarosz. Zasady prawidłowego żywienia w szpitalach. IŻŻ, 2011.
- M. Jarosz. Praktyczny podręcznik dietetyki. IŻŻ, 2012
- H. Ciborowska, A. Rudnicka, Dietetyka, Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL, 2014.
- Normy Żywienia. IŻŻ,2012
- www.kcalmar.com (dostęp: 19.12.2017)
Autor artykułu:
Przeliczyłam kaloryczność powyższego jadłospisu i wychodzi raptem 1150 kcal, to bardzo mało. Jak dorosła osoba przeważnie w podeszłym wieku ma się tym najeść? Podaż białka w całej diecie jest faktycznie na poziomie 49g/dobę ale przy takiej kaloryczności są duże niedobory energetyczne oraz innych składników odżywczych (witaminy, składniki mineralne).
Nawet podczas diety redukcyjnej nie stosuje się tak niskiej kaloryczności.
Dieta powinna zostać usunięta z tej strony. Do artykułu nie mam zastrzeżeń.
Pozdrawiam,
Aleksandra Kołodziejczak – dietetyk