Aspiryna – wszystko co musisz wiedzieć

Aktualizacja: 28 lutego, 2024

Aspiryna, czyli kwas acetylosalicylowy jest stosowany w medycynie od wielu lat jako jeden z najbardziej powszechnych leków przeciwbólowych. Obecnie wykorzystuje się również jego przeciwgorączkowe i przeciwzapalne działanie, jednak należy pamiętać, że przyjmowanie tego leku może wiązać się również z szeregiem skutków ubocznych, stąd decyzje o zastosowaniu produktu powinno się skonsultować z lekarzem.

Aspiryna w łagodzeniu bólu

Aspiryna to organiczny związek chemiczny będący acetylową pochodną kwasu salicylowego. Lek ten jest jednym z najpopularniejszych leków przeciwbólowych na świecie i zaliczany jest do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Po raz pierwszy jako syntetyczny środek przeciwbólowy aspirynę otrzymał w 1859 roku Herman Kolbe, a w kolejnych latach określił on ostatecznie metodę sztucznego pozyskiwania tego produktu. Z kolei mechanizm działania aspiryny został dopiero poznany dzięki badaniom John’a Vane i jego współpracowników, którzy odkryli, że działanie aspiryny ogranicza produkcje prostaglandyn w organizmie, a w wyniku tego procesu dochodzi do zmniejszenia odczucia bólu. Odkrycie tego mechanizmu stało się ogromnym sukcesem wspomnianego naukowca, który za swoje dokonania dostał nagrodę Nobla.

Aspiryna wykazuje wysoką skuteczność w walce z bólami migrenowymi i stanami napięciowymi w obrębie głowy. Niektóre badania naukowe sugerują również przewagę aspiryna nad paracetamolem w leczeniu tego typu bóli w obrębie głowy. Mechanizm działania leku kolejny raz jest oparty na zmniejszeniu ilości prostaglandyn, a co za tym idzie obniżeniu wrażliwości zakończeń nerwowych na ból. Co więcej lek ten, tak jak i szereg innych należących do NLPZ wykazuje dużą skuteczność w walce z bólami stawów. Należy jednak pamiętać, że farmakoterapia jest tylko jednym z elementów leczenia zaburzeń w obrębie stawów, ponieważ najczęściej wykorzystywana jest w przypadku kiedy zawodzą naturalne metody lecznicze tj. fizjoterapia. Co więcej znane jest również zastosowanie aspiryny w celu obniżenia dolegliwości bólowych związanych z cyklem menstruacyjnym. Działa ona relaksująco na skurcze mięśni w wyniku czego skutecznie zmniejsza dolegliwości bólowe kobiet w tym okresie.

Kto może, a kto nie może brać aspiryny

Nie zaleca się przyjmowania aspiryny przez osoby:

• uczulone na kwas salicylowy lub inne salicylany;
• ze skazą krwotoczną;
• ze zdiagnozowaną ostrą chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy;
• ciepiące na ostre niewydolności nerek, serca czy wątroby;
• w wywiadzie medycznym występowały napady astmy oskrzelowej po podaniu salicylanów;
• spożywających jednocześnie lek metotreksat w dawkach 15 mg na tydzień lub większych;
• w III trymestrze ciąży;
• u dzieci poniżej 12 roku życia.

Lek polecany jest do stosowania w leczeniu bóli o mniejszym i umiarkowanym nasileniu oraz obniżaniu gorączki. Należy jednak pamiętać, że przed spożyciem należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu indywidulanego określenia korzyści wynikających ze spożycia produktu.

Jak i kiedy przyjmować aspirynę

Lek należy zawsze stosować tak, jak opisano w ulotce dołączonej do opakowania lub według zaleceń lekarza lub farmaceuty. Zgodnie z zaleceniami w ulotkach – dorośli powinni przyjmować jednorazowo od 1 do 2 tabletek (tj. 500-1000 mg kwasu acetylosalicylowego). W razie konieczności dawka jednorazowa może być powtarzana nie częściej niż co 4 do 8 godzin. Nie należy przyjmować więcej niż 8 tabletek (tj. 4000 mg kwasu acetylosalicylowego) na dobę. Z kolei młodzież w wieku powyżej 12 lat: lek może być stosowany u młodzieży powyżej 12 r. życia wyłącznie na zlecenie lekarza. Należy przyjąć jednorazowo 1 tabletkę (tj. 500 mg kwasu acetylosalicylowego). W razie konieczności dawka jednorazowa może być powtarzana nie częściej niż 4 co 4 do 8 godzin. Nie należy przyjmować więcej niż 3 tabletek (tj. 1500 mg kwasu acetylosalicylowego) na dobę. Należy jednak zaznaczyć, że w każdym przypadku lek powinien zostać zastosowany dopiero po konsultacji z lekarzem. Tabletki należy przyjmować doustnie, po posiłkach i następnie popić dużą ilością wody.

Przyjmowanie aspiryny z innymi lekami przeciwbólowymi

Aspiryna, tak jak i wiele innych leków reaguje z innymi środkami mogąc nasilać lub obniżać ich działanie w wyniku czego, działa niekorzystnie na organizm człowieka. Przyjmowanie aspiryny wraz z kortykosteroidami lub innymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi może zwiększać ryzyko rozwoju choroby wrzodowej przewodu pokarmowego oraz powodować krwawienia w tym obszarze. Stąd ważne, aby w trakcie wizyty u lekarza lub w aptece wymienić wszystkie leki, które przyjmuje się na stałe lub doraźnie.

Skutki uboczne

Jak każdy lek aspiryna może, ale nie musi powodować rozwinięcia skutków ubocznych. Każde takie problemy powinny bezzwłocznie zostać zgłoszone lekarzowi przepisującemu leki. Do wymienianych na ulotkach skutków ubocznych należą:

• Bóle żołądka i brzucha, zgaga, nudności, wymioty, niestrawność, zapalenie przewodu pokarmowego, potencjalnie zagrażające życiu krwawienia z przewodu pokarmowego: jawne (fusowate wymioty, choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, perforacja.
• W rzadkich przypadkach opisywano przemijające zaburtłuzenia czynności wątroby.
• Zawroty głowy i szumy uszne, będące zazwyczaj objawami przedawkowania.
• Zwiększone ryzyko krwawień, krwotoki, krwiaki, wydłużenie czasu krwawienia.
• Wylew krwi do mózgu (szczególnie u pacjentów z niekontrolowanym nadciśnieniem i (lub) jednocześnie stosujących inne leki przeciwzakrzepowe).
• Zaburzenia czynności nerek i ciężka niewydolność nerek.
• Reakcje nadwrażliwości.
• Astma oskrzelowa.

Jak radzić sobie ze skutkami ubocznymi aspiryny

W celu zminimalizowania ryzyka skutków ubocznych stosowania aspiryny, szczególnie związanych z podrażnianiem ściółki żołądka i chorobą wrzodową zalecane jest podawanie leku w niskich dawkach. Co więcej podkreśla się zasadność jednoczesnego monitorowania ciśnienia krwi podczas przyjmowania leku oraz przestrzegania odpowiednich zachowań zdrowotnych takich jak: wyeliminowanie z diety alkoholu, ograniczenie palenia papierosów, utrzymanie odpowiedniej masy ciała czy regularna aktywność fizyczna. Współpraca z lekarzem prowadzącym z całą pewnością umożliwi zmniejszenie ryzyka rozwoju skutków ubocznych przyjmowania leków oraz zwiększy skuteczność zastosowanej terapii.

Ciąża i karmienie piersią

W celu określenia wpływu przyjmowanego leku przez kobietę w ciąży na ryzyko uszkodzenia płodu stosuje się klasyfikację leków stosowanych w ciąży. Według tej skali w czasie I i II trymestru ciąży aspiryna należy do leków kategorii C. Znaczy to, że badania na zwierzętach wykazały działanie teratogenne lub zabójcze dla płodu, ale nie przeprowadzono badań z grupą kontrolną kobiet lub nie przeprowadzono odpowiednich badań ani na zwierzętach, ani na ludziach. Z tego powodu lek może być stosowany u kobiet w ciąży tylko wówczas, gdy korzyści z jego podania przewyższają ryzyko niekorzystnego wpływu na płód. Z kolei w III trymestrze cięży aspiryna należy do kategorii D, ponieważ występuje potwierdzone ryzyko działania teratogennego na płód ludzki. Lek może być stosowany tylko w stanach zagrożenia życia matki w sytuacji, gdy nie ma alternatywnych leków z wyżej wymienionych kategorii lub gdy leki te są nieskuteczne. Co więcej stosowanie aspiryny w tym czasie może skutkować wydłużeniem akcji porodowej oraz występowaniem powikłań.

Bez wątpienia odkrycie działania kwasu salicylowego było przełomowym momentem w karcie historii medycyny, a co więcej do dnia dzisiejszego prowadzi się wiele badań mających na celu określenie innych możliwości wykorzystywania tego leku. Z całą pewnością istnieje szansa, że w najbliższym czasie możemy poznać nowe kierunki działania tego leku przy jednoczesnym ograniczaniu skutków ubocznych jego stosowania.

Źródło

1. Siemiński P., „Aspiryna 115 lat od odkrycia -nowe zastosowania.”, Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, Kraków 2015
2. Zdrojewicz Z. i wsp., „Stare i nowe oblicze aspiryny.”, Pediatr Med Rodz 2018, 14 (4), p. 369–375
3. Grześk G. i wsp. „Kwas acetylosalicylowy — podstawa leczenia przeciwpłytkowego.”, Folia Cardiologica Excerpta 2011, tom 6, nr 1
4. Ulotka dla pacjenta: informacja dla użytkownika Acidum acetylsalicylicum
5. https://www.ros.net.pl/Portals/0/richcontent/Aspirin/45185/assets/files/Aspirin_tab_mus_500_Ulotka_CCDSv4_02-11-2010_clean.pdf