Glifosat – działanie i szkodliwość

Wraz z rozwojem wielu państw znakomicie wzbogacał się rynek spożywczy. W celu zminimalizowania w jak największym stopniu kosztów, wynaleziono preparaty mające na celu ochronę przed chwastami oraz zwiększenie ilości plonów. Początkowo uznawane za bezpieczne dla stosowania związki, po wielu latach użytku okazują się być nie do końca zdrowe, a nawet szkodliwe. Jednym z nich jest glifosat, a więc związek będący głównym składnikiem popularnego pestycydu – Roundup. Przeczytaj artykuł i poznaj działanie tej substancji!

Glifosat

Glifosat jest dobrze znanym nieselektywnym herbicydem o szerokim spektrum działania, który ze strony chemicznej jest niczym innym, jak pochodną aminokwasu – glicyny. Do rolnictwa wprowadzony został w latach 70. XX wieku. Szacuje się, że w USA na pola uprawne wykorzystano ok. 83 000 ton tegoż związku, natomiast w przydomowych trawnikach znalazły się aż 3 000 tony. Stanowi on główny składnik preparatu Roundup. Substancja ta jest dość kontrowersyjna, gdyż po latach stosowania pojawiają się doniesienia świadczące o jego toksycznym wpływie na organizm człowieka.

Glifosat – działanie

Działanie glifosatu nakierowane jest na blokowanie szlaku szikimowego zachodzącego w chloroplastach roślin. Odpowiedzialny jest on za prawidłowy przebieg syntezy aminokwasów aromatycznych. W efekcie nie jest ona w stanie produkować białka, niezbędne do jej wzrostu. Niestety po wielu latach jego stosowania odkryto chwasty, które charakteryzują się opornością na jego działanie. Jak dotąd opisano ponad 20 takich gatunków. Dodatkowo udokumentowane zostały także jego niekorzystne oddziaływania na bioróżnorodność ekologiczną. Dzieje się tak ze względu na jego działanie niszczące nie tylko niechciane rośliny, ale również te pożyteczne występujące na glebach, na których jest rozprowadzany oraz tych w ich pobliżu. 

Glifosat – szkodliwość

Początkowo glifosat uznawany był za całkowicie bezpieczny związek. Po wielu latach stosowania jednak odnotowano jego toksyczność. Okazuje się bowiem, iż wykazuje on szkodliwość zarówno przy podaniu doustnym, jak i dożylnym, dootrzewnowym, a nawet drogą skórną czy oczną. Jego niebezpieczny charakter potwierdza model SAR (zależności struktura-aktywność), w którym zdobył on wskaźnik wynoszący aż 0,6257. Okazuje się bowiem, że może odgrywać znaczącą rolę w wywoływaniu objawów astmatycznych. Badania eksperymentalne dowiodły, iż wdychanie owej substancji skutkuje pojawieniem się świszczącego oddechu oraz ciemnych wydzielin z nosa, nawet przy niskich poziomach ekspozycji. Dodatkowo niektóre źródła donoszą, że indukuje on zapalenie dróg oddechowych poprzez aktywację wrodzonego układu odpornościowego, który rozpoznaje pro-cytokiny przyczyniające się do patologicznych stanów dróg oddechowych. Wywoływać może on także nowotwory. Inne doniesienia sugerują jego cytotoksyczne oraz genotoksyczne działanie glifosatu, który uszkadza DNA. Poza tym wzrost narażenia na ten związek skutkować może wzrostem zachorowań i pogłębieniem objawów ADHD, czyli zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Dzieje się tak ze względu na wzmożone uwalnianie histaminy w jamie ustnej, co ostatecznie wywiera negatywny wpływ na aktywność dopanergiczną. Co więcej wykazano, iż niszczy on enzymy cytochromu P450 (CYP), co w efekcie prowadzi m.in. do zahamowania aktywacji witaminy D3. Istotny jest fakt, że ulega on również bioakumulacji w mleku matki, zatem przedostaje się do organizmu dzieci i niemowląt! Dane te wymagają co prawda bardziej dokładnych badań w celu ich uwiarygodnienia, jednak warto mieć informację tę na uwadze stosując preparaty z jego dodatkiem w swoim ogródku. Wspomnieć należy również o tym, że jest on przyczyną zaburzeń endokrynologicznych, co zakłóca pracę gruczołów dokrewnych, a nawet upośledza płodność.

Glifosat – stosowanie

Glifosat stosowany jest zazwyczaj na polach uprawnych czy na przydomowych trawnikach. Skutkiem jego stosowania ma być niszczenie chwastów uszkadzających pożądane plony. Dodatkowo zwiększa on plon, co wiązać może się ze zmniejszonymi cechami żywności pozyskanej w ten sposób dla konsumentów. W krajach rozwijających się stanowić on może skuteczne narzędzie do walki z głodem. Pamiętać należy jednak o jego potencjalnym działaniu toksycznym. Jego użytek możliwy jest w Polsce co najmniej do 2022 roku. Po tym czasie wznowione zostaną obrady w Unii Europejskiej dotyczące jego szkodliwości i bezpieczeństwa stosowania. Znajduje zastosowanie  on do odchwaszczania stanowisk przed siewem roślin uprawnych, przed ich zbiorem oraz w okresie żniwnym. Sięgają po niego również sadownicy, porządkujący swe sady przed okresem zimowym.

Glifosat w piwie

Monachijski Instytut Środowiska po przebadaniu wielu rodzajów piw wykrył w nich obecność glifosatu. Szacuje się, że aż w 14 gatunkach tegoż trunku odkryto jego zawartość. Dodatkowo w niektórych odnotowano nawet 300 krotne przewyższenie dozwolonych wartości dla pestycydów. Większość surowców posiadała jednak niewielki odsetek owego herbicydu. Według ekspertów problem dotyczy przede wszystkim brytyjskiego rynku, gdzie dostępne są niemieckie marki, jednak może substancja ta być obecna także w produktach brytyjskich browarów.  W komentarzach organizacji wyczytać można, iż nie powinno wiązać się spożycia owych produktów z efektami toksycznymi, chyba, że ktoś dopuszcza się spożycia ok. 1 000 l w ciągu dnia. Warto wspomnieć, iż doniesienia te dotyczą nie tylko alkoholowego piwa, ale również tego bez dodatku alkoholu. Zagrożenie dotyczy również chleba. Okazuje się, że jakiś czas temu dość głośno było o wypiekach właśnie z Brytanii, skażonych owym związkiem.

Podsumowując glifosat to związek o wysokiej toksyczności dla organizmu człowieka. Oprócz uszkodzeń DNA i wywoływaniu nowotworów może być powodem powstawania astmy czy ADHD. Co ważne przedostaje się do mleka matki, a także krwi pępowinowej, co stanowi wysokie niebezpieczeństwo dla organizmu dziecka. Bez wątpienia należy środek ten wyeliminować jak najszybciej z globalnego zastosowania w trosce o zdrowie ludzi na całym świecie.