Co to są żywe kultury bakterii i jak działają?

Aktualizacja: 30 kwietnia, 2024

Przygotowywana tradycyjnymi sposobami kiszona kapusta i ogórki, a także jogurt probiotyczny, kefir i maślanka to produkty będące naturalnymi źródłami żywych kultur bakterii. Czym są i jakie posiadają właściwości? Zapraszam do lektury!

Żywe kultury bakterii

Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia WHO, żywe kultury bakterii to „żywe drobnoustroje, które podawane w odpowiednich ilościach, wywierają korzystny efekt zdrowotny u gospodarza”. Innymi słowy, żywe kultury bakterii to bakterie probiotyczne, które zasiedlają nasz przewód pokarmowy pełniąc w nim szereg korzystnych funkcji. Jedzenie przetworów mlecznych fermentowanych, czyli kefiru, jogurtu czy też maślanki jest zalecane w okresie antybiotykoterapii, ponieważ przyspiesza odbudowę naturalnej mikroflory przewodu pokarmowego.

Cały przewód pokarmowy dorosłej osoby zasiedlony jest przez ponad 1014 różnego rodzaju komórek bakterii, co stanowi 10-ciokrotność ilości komórek ciałka tworzących cały organizm człowieka! Zależność między organizmem człowieka a bytującymi w przewodzie pokarmowym bakteriami można opisać jako komensalizm, czyli zależność, w której obydwie strony uzyskują korzyść ze współpracy.

Żywe kultury bakterii zamieszkują najbardziej wewnętrzną błonę śluzową przewodu pokarmowego, gdzie przylegają do jej ścian i pełnią szereg bardzo istotnych funkcji dla prawidłowego funkcjonowania całego organizmu człowieka. Bakterie probiotyczne uczestniczą w prawidłowej odbudowie nabłonka jelitowego, uczestniczą w procesie trawienia spożytego pokarmu, a następnie we wchłanianiu składników odżywczych przez kosmki jelitowe. Rozkładają one w procesie fermentacji resztki pokarmowe w postaci  m.in. błonnika pokarmowego, a także wytwarzają witaminę B2 i K. Niebagatelny wpływ mają także na prawidłową perystaltykę jelit, niwelowanie gazów, wzdęć oraz biegunek. Hamują rozwój i namnażanie się szkodliwej mikroflory patogennej, przyczyniając się do równowagi między bakteriami korzystnymi i niekorzystnymi dla gospodarza.

Niewątpliwie jedną z najważniejszych funkcji bakterii probiotycznych jest stymulowanie układu odpornościowego. Aktywacja układu odpornościowego przez bakterie probiotyczne polega na wywołaniu stanu zapalnego i wytwarzaniu cytokin prozapalnych w obrębie jelita, w odpowiedzi na kontakt z patogenem. Informacja wysłana za pomocą cytokin pozwala zlokalizować miejsce infekcji i szybko usunąć patogen zanim dojdzie do jego rozprzestrzenienia się w organizmie.

Wszystkich bakterii probiotycznych nie należy wrzucać do jednego worka, bowiem istnieje kilkaset różnych ich rodzajów. Najbardziej pożądane są te, które wytwarzają enzymy ułatwiające trawienie pokarmu oraz jego wchłanianie oraz te, które wpływają na układ odpornościowy.

Żywe kultury bakterii do jogurtu

Jogurty dostępne w sklepach, a także kefir i maślanka są produktami naturalnie zawierającymi żywe kultury bakterii, ponieważ powstały z zaszczepienia mleka konkretnymi bakteriami probiotycznymi, które przeprowadziły proces fermentacji laktozy. W obecnych czasach coraz bardziej modne jest samodzielne przygotowywanie wielu domowych przetworów w tym domowego jogurtu. W sklepach internetowych z powodzeniem można znaleźć tzw. zakwaskę lub starter zawierający bakterie jogurtowe do przygotowania domowego przetworu mlecznego. Dobra zakwaska powinna zawierać bakterie Streptococcus thermophilus, Lactobacillus delbrueckii ssp. bulgaricus, Lactobacillus acidophilus, Bifidobacterium lactis, czyli bakterie charakterystyczne dla jogurtów naturalnych.

Żywe kultury bakterii a odchudzanie

Literatura naukowa często wskazuje na niebagatelną zależność między prawidłową mikroflorą, a zachowaniem odpowiedniej dla wzrostu, wieku i płci masy ciała. Obserwuje się inną mikroflorę jelitową u osób szczupłych (przewaga Bacterioides) i otyłych (przewaga Firmicuties). W badaniach doświadczalnych na myszach wolnych od wszelkich zanieczyszczeń mikroorganizmami, zaobserwowano, że przeszczepienie mikroflory myszy otyłych, myszom szczupłym spowodowało ich tycie. Udowodniono wpływ składu mikroflory na rozwój nadwagi i otyłości. Warto zatem wzbogacić codzienną dietę o fermentowane produkty mleczne oraz kwaszoną kapustę! Ponadto dysbioza, czyli zaburzenia składu mikroflory jelitowej powiązane są ze zwiększonym stanem zapalnym, a jak wiadomo ten występuje u osób otyłych.

Warto dodać, że preparatami często polecanymi na odchudzanie są między innymi błonnik witalny będący mieszanką łupin babki jajowatej oraz babki płesznik oraz inulina. Oba wymienione produkty zaliczane są do grupy węglowodanów opornych na enzymy trawienne przewodu pokarmowego człowieka, dlatego ulegają fermentacji z udziałem bakterii symbiotycznych zamieszkujących w obrębie jelita cienkiego. Zapobiega to zaparciom stolca, a także systematyzuje defekację.

Żywe kultury bakterii – w proszku, tabletkach

Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, najbardziej przebadanym i uznanym za najskuteczniejsze są preparaty zawierające szczepy żywych kultur bakterii kwasu mlekowego Lactobacillus rhamnozus GG i takie polecam wybierać podczas zakupów. Forma produktu na jaki się zdecydujemy zależy od naszych preferencji.

Żywe kultury bakterii dla niemowląt

Zaleceniem do stosowania u niemowlęcia preparatów zawierających probiotyki jest ostra biegunka infekcyjna, a także stosowanie antybiotyków. Warto nadmienić, że w przypadku niemowląt należy wybierać preparaty przebadane i zawierające szczepy bakterii zalecane do stosowania u małych dzieci ponieważ mikroflora organizmu człowieka jest zmienna w trakcie życia. W przypadku niemowląt również polecam preparaty zawierające Lactobacillus rhamnozus GG, a preferowaną formą leku, która będzie najprostszą w podaniu są kropelki.

Żywe kultury bakterii – cena, gdzie kupić

Probiotyki można bez problemu nabyć w większości dobrych aptek stacjonarnych, a także internetowych. Niestety dobrej jakości probiotyki zawierające szczepy bakterii o udowodnionym korzystnym działaniu nie należą do tanich. Za 5 ml kropli dla niemowląt lub opakowanie 30 kapsułek dla dorosłych zapłacimy ok. 30 zł.

Bakterie probiotyczne są bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Warto pamiętać, że nie tylko preparaty apteczne, ale także tradycyjna żywność stanowi jej naturalne źródła. Dlatego gorąco zachęcam do włączenia do diety większej ilości maślanki, kefirów, jogurtów oraz kiszonych warzyw.