Co to jest płyn lugola? Działanie i skutki uboczne płynu lugola

Płyn Lugola po wybuchu w Czarnobylu stał się znanym specyfikiem, podawanym szczególnie dzieciom, aby dostarczyć tarczycy tak dużo jodu, by nie mogła ona przyjąć radioaktywnego izotopu jodu z oparów promieniotwórczych. Obecnie płyn stał się popularny w profilaktyce chorób tarczycy. Czy jest on jednak bezpieczny? Jakie działanie ma płyn Lugola?

Płyn Lugola

Płyn Lugola składa się w 97% z wody destylowanej, w 2% z jodku potasu oraz w 1% z jodu. Został opracowany w 1829 roku przez francuskiego lekarza Jeana Lugola, w Polsce kojarzy się szczególnie z wybuchem elektrowni w Czarnobylu. Obecnie zalecane jest jego picie jedynie w uzasadnionych przypadkach, gdyż przedawkowanie jodu może wywołać poważne konsekwencje zdrowotne.

Płyn Lugola – działanie

Działa on bakteriobójczo, pomaga w zwalczaniu chrypki, bólu gardła, odkażaniu ran i powierzchownych uszkodzeń skóry. Pomocny jest również w leczeniu tarczycy. Jod z płynu Lugola bezpośrednio wpływa na tzw. efekt Wolffa-Chaikoffa, polegający na zahamowaniu syntezy i uwalnianiu hormonów tarczycy (podawany jest do 10 dni przed zabiegiem wycięcia w całości lub fragmentu gruczołu tarczycy). Uważa się jednak, że dowody wskazujące na wytyczne dotyczące stosowania przedoperacyjnego jodu Lugola są niewystarczające. Pojawia się więc pytanie, czy przygotowanie pacjenta za pomocą płynu jest rzeczywiście konieczne przed interwencją chirurgiczną w przypadku choroby Gravesa-Basedowa.

Płyn Lugola – skutki uboczne

Dzienna dopuszczalna dawka jodu, zapewniająca prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, wynosi 100–200 mikrogramów. Duże dawki jodu mogą być niebezpieczne dla organizmu i mogą wiązać się z uaktywnieniem tarczycy, doprowadzając do jej nadczynności, powstania trądziku jodowego, który ciężko zwalczyć, oraz alergią. Stosowanie płynu Lugola nie jest dobrym pomysłem szczególnie w przypadku osób nadwrażliwych na jod, u których może wystąpić podrażnienie błony śluzowej jamy nosowo-gardłowej, zapalenie skóry z pojawieniem się pęcherzyków, świądem i wrzodziejącymi nadżerkami, a także u osób cierpiących z powodu woli endemicznych, co może się wiązać z wystąpieniem nadmiaru hormonów tarczycy. Czasami mogą wystąpić objawy ogólne: gorączka, wysypka czy powiększone węzły chłonne.

W jednym z badań opisano przypadek zapalenia tarczycy wywołanego przez płyn Lugola. W listopadzie 2014 roku 59-letnia kobieta przyjmowała roztwór Lugola (cztery krople dziennie w celu złagodzenia objawów menopauzy). Do kliniki została skierowana w czerwcu 2015 roku ze względu na zmęczenie, utratę włosów, masy ciała i bólu tarczycy. Po porównaniu badań wykazano, iż nadmiar jodu (długotrwałe stosowanie płynu Lugola) może spowodować ostre zapalenie tarczycy, jej niedoczynność lub niedoczynność.

Doustne stosowanie płynu Lugola bez konkretnych powodów może być niebezpieczne dla zdrowia. Podstawowym przeciwwskazaniem do jego spożywania jest jakakolwiek nadwrażliwość na jod. Ponadto powinny go unikać osoby zmagające się z gruźlicą płuc bądź nadczynnością tarczycy. Spożycie płynu Lugola, jak i jego kontakt ze skórą są niewskazane także w przypadku kobiet w ciąży oraz karmiących piersią. Przed jego użyciem należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.