Mangan w organizmie – nadmiar i niedobór pierwiastka

Aktualizacja: 28 lutego, 2024

Mangan jest pierwiastkiem występującym w przyrodzie zarówno w formie organicznej, jak i nieorganicznej, na różnych stopniach utlenienia. W organizmie człowieka znajduje się w ilościach śladowych.

Mangan w organizmie

Pierwiastek ma wpływ na wiele enzymów biorących udział w syntezie białek oraz kwasów tłuszczowych, m.in. odpowiedzialnych za produkcję tyroksyny (T4), która jest nieaktywną formą hormonu tarczycy oraz enzymów o działaniu antyoksydacyjnym. 

Jego odpowiedni poziom w organizmie pomaga w funkcjonowaniu układu nerwowego oraz mózgu.  Wpływa także na pracę trzustki, wspomaga skórę oraz pomaga w prawidłowym tworzeniu kości i tkanki łącznej.

Mangan – niedobór

Rzadko spotyka się niedobory manganu ze względu na jego powszechne występowanie w produktach spożywczych. W przypadku niskich stężeń w organizmie, zostaje ograniczone jego wydalanie z kałem.

Niskie poziomy manganu mogą wpłynąć negatywnie na układ ruchu i układ nerwowy. Zwiększa   się wówczas skłonność do uszkodzeń kości i stawów oraz ryzyko wystąpienia osteoporozy. Opóźnia się rozwój układu nerwowego i rozwój fizyczny. Pogarsza się stan skóry oraz zmniejsza się płodność. Ze względu na wpływ manganu na prawidłowe działanie niektórych enzymów, przy jego niedoborach zaburza się gospodarka lipidowa i węglowodanowa. Przyczynić się to może do hipocholesterolemii oraz zmniejszonej tolerancji organizmu na glukozę. 

Mangan – nadmiar

Nadmiar manganu jest spotykany sporadycznie i zazwyczaj nie jest to spowodowane jego wysokim spożyciem wraz z dietą – wyjątkiem są wody bogate w mangan i zanieczyszczone.

Mangan może oddziaływać neurotoksycznie. Jego nadmiar pojawiający w wyniku picia wody (> 10 mg manganu na litr) objawia się bólami mięśni, problemami z pamięcią, zmęczeniem i drżeniem kończyn.

Zatrucie manganem

Na manganizm narażone są osoby pracujące w przemyśle górniczym, hutniczym i przy produkcji baterii i akumulatorów. Do zatrucia dochodzi drogą wziewną. Także osoby uzależnione od narkotyków znajdują się w grupie ryzyka – w przypadku pozyskiwania efedronu domowymi sposobami. Nadmiar manganu upośledza funkcjonowanie układu nerwowego i mózgu, co przyczynia się do powstania objawów, które przypominają chorobę Parkinsona. 

W czym jest mangan?

Największe ilości manganu, do ponad 2 mg w przeliczeniu na 100 g produktu, znajdują się w ciemnym pieczywie, w produktach zbożowych z pełnego ziarna, kaszy gryczanej, orzechach, w  nasionach roślin strączkowych – fasola, groch. Jedna filiżanka herbaty może dostarczyć nawet 1,3 mg tego pierwiastka.

Mangan to pierwiastek występujący w śladowych ilościach w organizmie. Ma wpływ na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego, mózgu oraz układu ruchu. Powszechnie znajduje się w łatwo dostępnych produktach, Zarówno nadmiar, jak i jego niedobór występuje sporadycznie. Jednak należy pamiętać, że osoby pracujące w hucie, górnictwie oraz uzależnione od narkotyków, mogą być narażone na zatrucie manganem.