Hiperwitaminoza – objawy, skutki i przyczyny nadmiaru witamin

Aktualizacja: 20 maja, 2024

Witaminy w organizmie spełniają wiele ważnych zadań i są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania. Bez nich większość procesów zachodzących wewnątrz komórek nie byłyby możliwe. Co się dzieje, gdy ich poziom jest za wysoki? Czy jesteśmy wtedy zdrowsi i czujemy się jeszcze lepiej?

Hiperwitaminoza – nadmiar witamin  

Niestety w przypadku witamin można śmiało stwierdzić „co za dużo to niezdrowo”. Jeżeli jest ich w nadmiarze wcale nie czujemy się lepiej a już na pewno nie będziemy zdrowsi i nie uchroni to nas przed chorobami. Spożycie zbyt dużej dawki witamin może doprowadzić do hiperwitaminozy czyli “przedawkowania witamin”. Dotyczy to głównie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach ponieważ to one są magazynowane w organizmie. Witaminy  rozpuszczalne w wodzie są wydalane z organizmu wraz z moczem i potem dlatego hiperwitaminozy w ich przypadku zdarzają się rzadziej.

Hiperwitaminoza – przyczyny

Jeżeli dostarczamy witaminy do organizmu w sposób naturalny wraz z żywnością, raczej nie ma powodu do obaw. Staramy się urozmaicać dietę właśnie po to, aby zaopatrzyć się w jak najwięcej witamin, minerałów i innych substancji odżywczych. Najczęściej „przedawkowanie” witamin pojawia się w przypadku stosowania środków syntetycznych. W szczególności, gdy korzystamy z suplementów witaminowych bez konkretnych wskazań, bez konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub niezgodnie z zaleceniami zawartymi na ulotce.  Ponadto bardzo łatwo nabawić się hiperwitaminozy, gdy stosowane są różne preparaty witaminowe jednocześnie o bardzo podobnym składzie bez wcześniejszej analizy proporcji konkretnych witamin.  

Hiperwitaminoza – objawy 

Nadmiar witamin objawia się w różnorodny sposób i symptomy nie są charakterystyczne. Do najczęściej występujących można zaliczyć:

• suchość, szorstkość skóry,
• łamliwość włosów, kruchość paznokci,
• krwawienia z dziąseł,
• bóle stawów, kości, szczęki,
• osłabienie mięśni,
• bóle głowy,
• brak apetytu,
• mdłości, wymioty, biegunka,
• wzmożone wydalanie moczu,
• spadek masy ciała,
• zmęczenie, osłabienie albo nienaturalna nadmierna pobudliwość,
• zaburzenie widzenia,
• objawy uczuleniowe (wysypki, świąd skóry),
• bóle serca.
  

Hiperwitaminoza – skutki

Nadmiar witamin może mieć poważne skutki zagrażające zdrowiu. Zażywanie zbyt dużych dawek witaminy A może powodować porażenie skórne, powiększenie wątroby i śledziony, może pojawić się zażółcenie skóry. Wysokie dawki wykazują działanie teratogenne. W przypadku ostrego zatrucia pojawiają się zaburzenia neurologiczne oraz drgawki.  Toksyczność witaminy A może skutkować puchliną brzuszną, czyli gromadzeniem się płynu w jamie brzusznej lub niewydolnością nerek.
W przypadku nadmiaru witaminy D wzrasta ryzyko powstawania miażdżycy i kamicy nerkowej. Zwiększa się wydalanie wapnia z moczem, może wystąpić zwapnienie tkanek oraz narządów (serca, płuca i nerek). Zbyt duża ilość witaminy D powoduje utlenianie lipidów błon komórkowych, które zawierają nienasycone kwasy tłuszczowe i powstawanie w organizmie szkodliwych nadtlenków.
Większe dawki witaminy E mogą oddziaływać antagonistycznie na poziom witaminy K zmniejszając krzepliwość krwi.  Ponadto może pojawić się zaburzenie widzenia, osłabienie mięśni, obniżenie poziomu witaminy A w organizmie, zaburzenie odporności, metabolizmu hormonów przysadki, tarczycy i nadnerczy.

Hiperwitaminoza witaminy K może wpływać negatywnie na pracę wątroby. Podawana w formie zastrzyków może powodować odczyny alergiczne, skoki ciśnienia oraz bóle i zaburzenia pracy serca. U noworodków zwiększa ryzyko anemii hemolitycznej, żółtaczki i hiperbilirubinemii.
Najczęstszymi skutkami nadmiaru witamin z grupy B są reakcje uczuleniowe, zaburzenia układu nerwowego i pokarmowego. Bardzo trudno przedawkować witaminę C, ponieważ jej nadmiar wydalany jest z moczem i potem. Jednakże duże dawki witaminy C skutkują zakwaszeniem moczu i mogą tworzyć się kamienie nerkowe. Bardzo duże dawki powodują zaburzenia pracy przewodu pokarmowego, spadek wchłaniania witamin z grupy B, aktywności miedzi i selenu oraz spadek odporności organizmu. Przyjmowanie dużych dawek przez dłuższy czas może spowodować uzależnienie od kwasu askorbinowego.  

Witaminy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Powinniśmy odżywiać się w taki sposób, aby dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych składników. Suplementy powinny być stosowane dopiero wtedy, gdy zaleci to lekarz po wcześniejszych badaniach ustalając odpowiednia dawkę. Nie róbmy nic na własna rękę i pamiętajmy, że nadmierna dbałość o własny organizm poprzez spożywanie witamin syntetycznych może mieć poważne konsekwencje.