Właściwości biotyny. Występowanie i efekty biotyny

Aktualizacja: 10 kwietnia, 2024

W organizmie człowieka liczne substancje, takie jak witaminy czy składniki mineralne, oprócz swoich funkcji odżywczych pełnią także wiele innych istotnych ról. Biotyna okazuje się kofaktorem niezbędnych enzymów o kluczowej roli dla metabolizmu człowieka. Przeczytaj artykuł i dowiedz się więcej o tej zapomnianej witaminie!

Co to jest biotyna?

Biotyna to nic innego jak jedna z witamin niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, a także jego wzrostu i rozwoju. Należy ona do grupy związków rozpuszczalnych w wodzie i pełni kluczowe role w metabolizmie człowieka. Zaliczana jest do witamin z grupy B, znana jako witamina B7 lub też H. Niestety nieodpowiedni jej stan jest bardzo częsty u kobiet w ciąży. Przyjmuje się, że u ok. 50% z nich pojawia się niedobór tego składnika. Ciekawostką jest fakt, że jednym ze źródeł biotyny jest jelito grube człowieka, w którym mikrobiota wytwarza właśnie ten składnik i może być on od razu przyswajany. Udział takiej formy witaminy nie jest do końca znany w porównaniu do całkowitej podaży. Niedobór tej biotyny równoznaczny jest z występowaniem senności, apatii, objawów psychicznych (takich jak stany lękowe, halucynacje, depresja, rozdrażnienie), bóli mięśni oraz drętwienia stóp i dłoni, jak również z wypadaniem włosów, rozdwajaniem paznokci i zapaleniem spojówek. Stan taki rozwija się najczęściej u osób stosujących monotonną i mało urozmaiconą dietę ubogą w składniki zawierające biotynę. Może mieć on miejsce również w przypadku długotrwałej kuracji antybiotykowej, żywienia pozajelitowego czy uszkodzonej śluzówki jelita.

Biotyna – właściwości

Biotyna konieczna jest m.in. do aktywacji enzymów odpowiedzialnych za mitochondrialny metabolizm węglowodanów, lipidów oraz aminokwasów. Niezbędna jest do zachowania prawidłowej homeostazy oraz funkcji endokrynnej trzustki. Dodatkowo odgrywa istotną rolę w procesach komórkowych, w tym regulacji genów oraz stabilności genomu. Jej niedobór w czasie ciąży wpływa negatywnie na jej podaż dla płodu i zaburza jego rozwój. Ciekawostką jest fakt, iż suplementacja biotyną w czasie ciąży poprawia stan psychiczny kobiet. Niedawno odnotowano również, iż jej status wpływa na ekspresję ponad 2 000 ludzkich genów. Do nich właśnie należą również geny krytyczne dla utrzymania zróżnicowanego fenotypu trzustkowych komórek β, zachowania ich masy, a także wydzielania insuliny. W samych tych komórkach naukowcy zauważyli, iż biotyna zwiększa ekspresję receptora insulinowego oraz glukokinazy (to enzym ograniczający szybkość w stymulowanym glukozą wydzielaniu insuliny). Wydaje się zatem, że suplementacja tą substancją prowadzić może do zmniejszenia hipoglikemii i usprawnienia tolerancji glukozy u diabetyków. Istotne jest również, że bierze ona udział w przekształcaniu pirogronianu do szczawianu w cyklu kwasu trójkarboksylowego.

Niedobór enzymów biorących udział w tej reakcji prowadzi do rozwoju kwasicy mleczanowej. Niedawne wnioski badaczy zwracają uwagę na funkcje enzymów w zakresie modyfikacji histonów. Skutkować ona może zaburzeniem proliferacji komórek oraz procesów naprawy DNA. Wydaje się, że biotyna odgrywa istotną rolę również w funkcjonowaniu układu odpornościowego, zwłaszcza w wytwarzaniu przeciwciał, prawidłowej funkcji makrofagów czy różnicowaniu limfocytów T oraz B. Niedostateczna jej podaż indukuje ponadto zapalenie skóry, wypadanie włosów i neuropatie. Do rozwoju takiego stanu doprowadzić może stosowanie diety wysokotłuszczowej (ketogennej). Dodatkowo odkryto, iż witamina ta uczestniczy w syntezie kwasów tłuszczowych, a także w metabolizmie leucyny.

Biotyna – występowanie

Zapotrzebowanie na biotynę nie jest do końca znane, zatem zalecenia odnośnie do jej przyjmowania dostarczane są pod postacią odpowiedniego spożycia (AI). Aktualnie wartość ta dla zdrowych dorosłych oraz kobiet w ciąży wynosi 30 μg/dobę (w czasie laktacji 35 μg). Ilości te uzyskane zostały poprzez eksploatację danych od niemowląt karmionych wyłącznie mlekiem ludzkim. Szacuje się, że dziennie przyjmowanych jest wraz z dietą od ok. 40 do 60 μg tej substancji, jednak do tej pory nie ustalono jej dokładnej zawartości w niektórych produktach, więc liczby te mają wartość szacunkową. Dotychczasowe badania wskazują na fakt, iż ciąża i laktacja cechują się zwiększonym zapotrzebowaniem na tę witaminę, znacznie przekraczającym obecne normy, w celu zaspokojenia potrzeb metabolicznych. Warto wspomnieć, że komórki zwierzęce nie posiadają zdolności syntezy biotyny, a jedynie wymagają dostarczenia jej z pokarmem. Właściwości takie posiadają jednak mikroorganizmy (niektóre bakterie i drożdże) oraz rośliny. Do dobrych źródeł biotyny należą:

• żółtko jaja,
• mleko krowie,
• wątroba,
• kukurydza,
• drożdże,
• otręby,
• groch,
• kalafior,
• pomidory,
• szpinak,
• marchew,
• burak,
• cebula.

Pamiętać należy jednak, iż przetwarzanie owych produktów, a także gotowanie czy nawet dostęp promieni świetlnych skutkują częściową, a niekiedy nawet całkowitą degradacją tej witaminy.

Biotyna – efekty

Biotyna wywiera niezwykle zbawienny wpływ na funkcjonowanie skóry oraz paznokci, a także włosów. Okazuje się, że zapobiega ona siwieniu oraz łysieniu. Cząsteczki w niej zawarte chronią skórę i włosy, m.in. przed promieniowaniem UV. Jej udział w syntezie węglowodanów, lipidów, białek oraz kwasów tłuszczowych skutkuje polepszeniem struktury włosów, skóry i paznokci. Właśnie z tego względu zalecana jest ona zwłaszcza osobom, których włosy są słabe i nadmiernie wypadają. Podobnie w przypadku kruchych i łamliwych paznokci czy łuszczącej się skóry. Dieta bogata w tę witaminę wspomaga walkę z trądzikiem. Jej efektywność wynika z hamowania wydzielania łoju oraz niwelowaniu wzmożonej aktywności gruczołów łojowych. Warto dodać, iż najbardziej czasochłonna okazuje się regeneracja płytki paznokciowej, gdyż wzrasta ona średnio 3–4 mm w ciągu miesiąca, zatem w celu odbudowy całej powierzchni należy odczekać aż 6 miesięcy. W tym czasie trzeba odpowiednio dbać o wysokie stężenie biotyny w ustroju bądź regularnie suplementować ten składnik.

Podsumowując, biotyna jest składnikiem pełniącym szereg niezwykle istotnych funkcji w organizmie. Jej niedobór prowadzi do złego samopoczucia oraz zaburzeń ze strony układu odpornościowego, a także uszkodzeń skóry. Prawidłowa podaż tej witaminy zapewnia nie tylko szczęśliwy przebieg ciąży, ale również urodę i prawidłowe funkcjonowanie całego organizmu.