Niezwykłe odkrycia dotyczące ludzkiego mózgu

Aktualizacja: 25 kwietnia, 2024

Jednym z najważniejszych organów ludzkiego ciała jest mózg. Kryje on w sobie wiele tajemnic, co utrudnia zrozumienie jego funkcjonowania i odpowiednią jego ochronę. Im więcej jednak wiemy o mózgu tym lepiej możemy go wykorzystać i chronić. Przedstawiamy Wam najnowsze odkrycia dotyczące mózgu, obalamy mity, podpowiadamy jak chronić go i jak przedłużyć jego prawidłowe funkcjonowanie.

Jaki procent mózgu wykorzystujemy?

Zacznijmy od mitów. Dość rozpowszechnionym twierdzeniem stało się ostatnio, że przeciętny człowiek wykorzystuje jedynie 10% z możliwości swojego mózgu. Jak jest w rzeczywistości?

Otóż po wielu wnikliwych badaniach nad rozwojem i pracą mózgu, neurobiolodzy obalili mit o nieużywanej części mózgu. Owszem, badania pobudliwości tego organu i odbierania informacji zarówno ze środowiska zewnętrznego jak i z wewnętrznego (organizm) pokazują, że w danej chwili, w dany proces nie są zaangażowane wszystkie części mózgu, co za tym idzie wszystkie neurony. Każdy obszar odpowiada za coś innego i posiada swoją funkcję.

Ponadto udowodniono, że osoby po operacji mózgu, w której usunięto jego część, są w stanie normalnie funkcjonować. Komórki nerwowe potrafią zastępować inne neurony, przejmując ich funkcję. Wiadomym jest, że podczas całego swojego życia tracimy komórki nerwowe, ale jest to proces zupełnie naturalny (nie mówiąc o chorobach neurodegeneracyjnych).

Palenie trawki uszkadza mózg

W medycynie marihuana stosowana jest jako środek przeciwbólowy, a ostatnio jej właściwości wykorzystywane są w leczeniu różnych chorób. Jednak jej działanie na razie jest w fazie eksperymentów, a terapie z jej zastosowaniem przechodzą badania kliniczne.

W przeprowadzonych badaniach potwierdzono negatywny wpływ działania marihuany na mózg nastolatków, powodując znaczne obniżenie ilorazu inteligencji w porównaniu z rówieśnikami, którzy nie stosowali narkotyku. Stwierdzono istotne zmiany w strukturach mózgu nastolatków uzależnionych od marihuany.

Ponadto przyjmowanie wysokich dawek tertrahydrokannabinolu (THC), szczególnie u osób młodych, w przyszłości może skutkować zaburzeniami lękowymi, depresją oraz innymi problemami psychicznymi. Jak wynika z badań substancja psychoaktywna (THC) występująca w marihuanie szczególnie niekorzystnie wpływa na rozwój układu nerwowego osób młodych, a skutki uboczne jej stosowania mogą przewyższać ewentualne efekty terapeutyczne.

Brak snu może być groźny

Priony – to nieprawidłowe białka, które mogą powodować wiele chorób, w tym chorobę o nazwie śmiertelna bezsenność rodzinna (Fatal Familial Insomnia). Jest to choroba genetyczna, która dziedziczona jest od rodziców. Może również (choć dość rzadko) pojawić się spontanicznie, niezależnie od dziedziczenia. Wcześniej wspomniane priony powodują zmiany prawidłowych komórek w mózgu.

Objawy choroby pojawiają się około 40–50 roku życia i z czasem się zaostrzają. Na początku pojawia się bezsenność, lęki, napady paniki, następnie halucynacje. Objawy przekształcają się w chroniczną bezsenność połączoną z utratą wagi. W późniejszym etapie pojawia się brak kontaktu z rzeczywistością, problemy z mową, a także demencja. Osoba chora traci zdolność odróżnienia jawy od snu, a sama choroba przejawia się niemożnością regeneracji organizmu w trakcie snu, poprzez zaburzone jego fazy. Oprócz tego u chorych następuje zanik pewnego obszaru mózgu – wzgórza.

Choroba ta może prowadzić do śmierci, a niestety nie istnieje skuteczny lek, który może ją zwalczyć. Nową, ale jeszcze nie do końca poznaną metodą, która może być skuteczna w leczeniu śmiertelnej bezsenności jest terapia genowa. Jednak na wyniki badań nowej metody leczenia będzie trzeba poczekać.

Incepcja jest możliwa?

Naukowcy, by dogłębnie poznać procesy zachodzące w mózgu i zbadać jego naturę, zaczęli manipulować pamięcią na poziomie komórkowym za pomocą optogenetyki. Jest to technika neurobiologiczna, która pozwala na pobudzenie lub tłumienie aktywności neuronów za pomocą światła laserowego. Naukowcy potrafią dzięki niej usuwać istniejące wspomnienia, zastępując je fałszywymi.

Badania na myszach, wykazały jeszcze więcej. Pod wpływem światła lasera skierowanego na konkretny neuron, manipulowano wspomnieniami myszy, które były dla niej nieprzyjemne i zamieniano ich odbiór na pozytywny.

Procesy te wymagają jeszcze wielu badań i weryfikacji, nie wiadomo także, jak można ich wyniki przełożyć na ludzki mózg i czy ewentualnie można wykorzystać je do terapii stresu pourazowego.

Nowatorskie rozwiązania do walki z chorobami mózgu

Postępujące choroby neurodegeneracyjne są bardzo dużym problem medycyny, który nie został jak do tej pory rozwiązany. Choroby Parkinsona czy Alzheimera dotykają licznej grupy osób, a szybko postępujące zmiany w mózgu są nieodwracalne. Nowy projekt badawczy ma na celu opracowanie metod, które pozwolą walczyć z tymi schorzeniami.

A wszystko za sprawą odpowiednio dobranego ciśnienia. Naukowcy postanowili zbudować specjalne komory ciśnieniowe, które potrafią rozpraszać neutrony. Urządzenia takie poddane analizom na tkankach miękkich mogą skutecznie niwelować nieprawidłowo pofałdowane białka, które odpowiedzialne są za powstawanie zmian w mózgu. Zespół naukowców w międzynarodowym projekcie ma za zadanie opracowanie metody i konstrukcji niemagnetycznej komory ciśnieniowej. A jak pokazują dotychczasowe badania, takie urządzenia są wykorzystywane w coraz to nowych dziedzinach nauki. Istnieje zatem szansa, że sprawdzą się również w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych.

Odmładzające i ochronne właściwości krwi

Naukowcy z Uniwersytetu Harvarda dokonali odkrycia, które w przyszłości może wspomóc walkę z chorobami neurodegeneracyjnymi jak Alzheimer. Ponadto badania dają furtkę do prowadzenia działań mających na celu opóźnienie procesów starzenia.

Przeprowadzono badania na myszach, a konkretnie na dwóch grupach: myszy w młodym wieku oraz myszy starszej. Składniki zawarte w krwi młodszej myszy powodują intensywną regenerację tkanki mózgowej oraz mięśniowej, co sprawia, że staje się ona bardziej wydajna i lepiej funkcjonuje. W 2014 roku prowadzono eksperymenty mające na celu zbadać, czy krew młodych zwierząt jest w stanie skutecznie „odmładzać” różne tkanki. Naukowcy stwierdzili, że odpowiedzialny za tą działalność jest czynnik wzrostu GDF11 (Growth Differentiation Factor 11), którego stężenie w organizmie spada wraz z wiekiem osobnika.

Dwie grupy badaczy postanowiły dogłębnie zbadać to zjawisko. W jednym z eksperymentów, badano wyizolowany czynnik GDF11 z krwi młodych osobników, który u starszych osobników powodował korzystne zmiany w sercu, regenerację mięśni oraz wzrost neuronów węchowych w mózgu. Druga grupa naukowców skupiła się na krwi (a w szczególności na jej osoczu), obserwując u starszych myszy wzmocnienie pamięci przestrzennej. Obecnie trwają badania kliniczne z udziałem starszych osób z chorobą Alzheimera, którym podawane są zastrzyki z osocza krwi osób młodych. Być może okaże się to przełomem w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych.