Fosfatydylocholina – efekty i skutki uboczne

Aktualizacja: 11 kwietnia, 2024

Kwasy tłuszczowe występujące w pokarmach pełnią istotną rolę w organizmie człowieka. Obecnie uważa się, że to nie ilość, a skład spożywanych tłuszczów ma większy wpływ na funkcjonowanie organizmu. Związkiem chemicznym zaliczanym do szerokiej grupy lipidów jest fosfatydylocholina. Przyglądając się bliżej, można zakwalifikować ją do mniejszej grupy fosfolipidów, które znane są również pod nazwą lecytyny. 

Fosfatydylocholina

Fosfatydylocholina (lecytyna) jest fosfolipidem, czyli związkiem tłuszczowym zbudowanym z glicerolu, wyższych kwasów tłuszczowych, kwasu fosforowego i choliny. W dużych ilościach fosfolipidy występują w tkance nerwowej, wątrobie oraz we krwi, ale znaleźć można je w każdej komórce ciała, ponieważ wchodzą w skład bardzo ważnej struktury, jaką jest błona komórkowa. Fosfatydylocholina służy organizmowi jako źródło energii, jest także niezwykle istotna dla układu odpornościowego oraz procesu odnowy komórek i tkanek, szczególnie wątroby. Ponadto uczestniczy w metabolizmie kwasów tłuszczowych oraz cholesterolu i kontroluje odkładanie się cholesterolu we wspomnianym narządzie. 

Rosnąca wiedza na temat składników żywności pozwala coraz lepiej poznać i zrozumieć mechanizmy działania poszczególnych związków znajdujących się w pokarmach chroniące przed schorzeniami zagrażającymi zdrowiu. Naturalnymi, żywieniowymi źródłami fosfolipidów, szczególnie fosfatydylocholiny, są żółtka jaja, wątroba wołowa, soja, orzeszki ziemne, zarodki pszenicy, płatki owsiane i szparagi. Dostępne są również leki farmaceutyczne dostarczające w odpowiednich proporcjach fosfolipidy, w tym fosfatydylocholinę. 

Fosfatydylocholina – efekty

Warto podkreślić istotną rolę fosfolipidów w kontekście zapobiegania oraz leczenia schorzeń tak ważnego organu, jakim jest wątroba, a także pęcherzyka żółciowego. Substancje te mają szczególne znaczenie na wstępnym etapie terapii chorób dotykających wątroby. Hamują proces włóknienia narządu, zwiększają rozpuszczalność cholesterolu w żółci, dzięki czemu zapobiegają tworzeniu się kamieni w pęcherzyku żółciowym. Odpowiednia podaż fosfolipidów z dietą zapobiega stłuszczeniu wątroby, chorobie wynikającej z nadużywania alkoholu i stosowania nieprawidłowej diety bogatej w nasycone kwasy tłuszczowe, tłuszcze trans i cukier oraz wchodzące w skład lipoprotein osocza (m.in. LDL, HDL, VLDL i IDL), pozwala zachować prawidłowość reakcji ich tworzenia się i transportu. 

Fosfatydylocholina stanowi, aż 40% fosfolipidów błon komórkowych, tworzących tzw. „półpłynną macierz”, w której zanurzone są białka i lipidy. Taka ilość fosfatydylocholiny wpływa korzystnie na elastyczność, płynność i przepuszczalność błon komórkowych, a także utrzymuje i przywraca odpowiednią aktywność receptorów i białek związanych z błonami, co jest bardzo istotne dla funkcjonowania komórek na zasadzie wymiany informacji i składników pomiędzy poszczególnymi komórkami.  Fosfatydylocholina odgrywa również rolę w prawidłowym funkcjonowaniu przewodu pokarmowego i płuc, ponieważ wraz z innymi substancjami tworzy cienki funkcjonalny film ochronny na nabłonku.

Fosfatydylocholina zwiększa wykorzystanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach A, D, E i K, a także wykazuje działanie przeciwmiażdżycowe. Polega ono na normalizacji poziomu cząsteczek uczestniczących w procesie tworzenia blaszki miażdżycowej, a także procesie emulgowania, czyli rozbijania tłuszczu na drobniejsze elementy. Za pomocą fosfolipidów może zapobiegać gromadzeniu się cholesterolu w ścianach tętnic, gdyż poprawiają one transport krwi w naczyniach krwionośnych, ograniczają łączenie i przyleganie płytek krwi, jednocześnie zwiększając elastyczność błon komórkowych erytrocytów. 

Fosfatydylocholina – skutki uboczne

Fosfatydylocholina jest uważana za bezpieczny składnik codziennej diety. Niestety istnieją pewne sytuacje, kiedy stosowanie choliny, która wbudowywana jest w cząsteczkę fosfatydylocholiny, może mieć pewne skutki uboczne. W USA ustalono jako górną tolerowaną granicę dziennego spożycia (kategorycznie nie należy jej przekraczać!) ilość 3,5 g choliny. W prawidłowych warunkach cholina powinna być wchłaniana w jelicie cienkim, jednak gdy spożyjemy jej zbyt dużo i całość nie zdoła się wchłonąć, pozostała jej część przejdzie do jelita grubego, gdzie może zostać przekształcona do trimetylaminy (TMA), która następnie jest wchłaniana i przekształcana w wątrobie do N-tlenku trimetylaminy (TMAO). Wysokie stężenie w surowicy krwi TMAO zwiększa ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych! Innymi wspomnianymi w literaturze skutkami nadmiernego spożycia choliny są: spadek ciśnienia tętniczego, objawy żołądkowo-jelitowe, potliwość oraz nudności. 

Fosfatydylocholina jest ważnym składnikiem codziennej diety. Wpływa na płynność błon komórkowych, chroni wątrobę przed rozwojem zmian patologicznych, a naczynia krwionośne przed tworzeniem się blaszki miażdżycowej ograniczającej przepływ przez naczynie tętnicze.