Zespół złego wchłaniania – objawy i leczenie

Aktualizacja: 25 kwietnia, 2024

Zespół złego wchłaniania to jednostka chorobowa o wielorakich przyczynach. Dokładnie, to zespół objawów, które spowodowane są niedoborami rożnych składników odżywczych, wynikający z nieprawidłowego ich wchłaniania w przewodzie pokarmowym. Konsekwencje takiego stanu rzeczy bywają różne – niedokrwistość, zaburzenia hormonalne, zaburzenia wzrostu i wiele innych. Aby zrozumieć mechanizm choroby, zajrzyjmy do światła jelita cienkiego.

Jelito cienkie

Powierzchnia wchłaniania jelita cienkiego wynosi od 200 do 400 m2 przy średniej długości ok. 3 metrów. To wszystko za sprawą kosmków jelitowych, czyli wypustek w ścianie mające na celu zwiększenie powierzchni chłonnej. Spożywany pokarm przechodząc przez jamę ustną i żołądek do dwunastnicy (pierwszy odcinek jelita cienkiego) dociera do jelita cienkiego. Ważną funkcją jelita cienkiego jest również wchłanianie. Poszczególne jego odcinki odpowiedzialne są za absorbcję konkretnych składników – w początkowym przyswajamy cukry, aminokwasy, tłuszcze, wapń oraz żelazo, w środkowym – cukry oraz aminokwasy, w końcowym – witaminę B12 oraz kwasy żółciowe. Jeżeli któryś z etapów trawienia przebiega nieprawidłowo może dojść do sytuacji, gdzie składniki odżywcze nie będą mogły dostać się do organizmu, by pełnić swoje funkcje. Tak jest w przypadku Zespołu Upośledzonego Wchłaniania.

Zespół złego wchłaniania

Zespół Upośledzonego Wchłaniania możemy podzielić na pierwotny i wtórny. Pierwotny związany jest z defektem samej błony śluzowej, natomiast wtórny z nieprawidłowościami na wcześniejszych etapach trawienia. Przyczyn schorzenia może być wiele:

• defekt, zanik kosmków jelitowych. Zdarza się to m.in. w przebiegu celiakii, kiedy z diety nie zostaje wyeliminowany gluten, jak również na skutek długotrwałego głodzenia;
• choroby pasożytnicze przewodu pokarmowego, np. glistnica, tasiemczyca;
• choroba Crhona, inne zapalenia jelit;
• zaburzenia trawienia pokarmu na różnych etapach – począwszy od upośledzenia żucia, poprzez resekcję żołądka i niedomogę wydzielniczą trzustki (co wiąże się z niedoborem enzymów trawiennych), po resekcję fragmentów jelita;
• zaburzenia wchłaniania aminokwasów, witaminy B12, cukrów prostych.

Wyżej wymienione nie wyczerpują jednak listy. Wszelkie przyczyny zaburzające trawienie bądź wchłanianie będą w konsekwencji prowadzić do niedoborów pewnych składników w organizmie, które mogą manifestować się w różnoraki sposób.

Zespół złego wchłaniania– objawy

Objawy mogą różnić się w zależności od składnika pokarmowego, którego wchłanianie jest zaburzone. W pełnoobjawowej postaci choroby, gdzie zaburzenie przyswajania dotyczy większości składników odżywczych pojawiają się nudności, biegunki, stolce tłuszczowe, utrata masy ciała i wszelkie powikłania niedoborów poszczególnych witamin i minerałów. W związku z tym, że niedostatek którejkolwiek z substancji odżywczych daje o sobie znać, dolegliwości bywają zróżnicowane. Spośród nich wymienić można m.in.:

• niedokrwistość z niedoboru żelaza;
• zaburzenia neurologiczne, niedokrwistość megaloblastyczna, zapalenie języka z niedoboru witaminy B12;
• szkorbut z niedoboru witaminy C;
• zapalenia skóry i błon śluzowych z niedoboru witaminy B6;
• zaburzenia wzrostu, obrzęki, upośledzenie odporności;
• wyniszczenie;
• owrzodzenia, kurza ślepota, suchość skóry, wypadanie włosów;
• krzywica, skaza krwotoczna;
• osteomalacja, osteoporoza.

Zespół złego wchłaniania– leczenie

Nie można mówić o typowym sposobie leczenia zespołu upośledzonego wchłaniania. Wszystko zależy od przyczyny. Najważniejszym elementem całego procesu leczenia jest trafna diagnoza. Równie ważne jest uzupełnianie niedoborów drogą pozajelitową lub podawanie enzymów trawiennych z zewnątrz jeżeli jest to konieczne.

Rzadko spotykaną (występuje u 0,01% ludzi) i nietypową przyczyną zespołu upośledzonego wchłaniania jest choroba Whipple’a. Jej rozpoznanie często jest bardzo problematyczne, gdyż nie daje ona typowych oznak. Wiąże się z występowaniem nieswoistych objawów takich jak nudności, bóle brzucha, powiększenie węzłów chłonnych, utrata masy ciała. Co ciekawe, na długi czas przed wystąpieniem wymienionych symptomów pojawia się wędrujące zapalenie wielostawowe, które rzadko bywa właściwie skojarzone. Chorobę wywołują bakterie Tropheryma whippelii, a droga ich przenoszenia do tej pory budzi wątpliwości. Z powodu swojego nietypowego przebiegu, zespół Whipple’a jest trudny w diagnostyce, przez co często prowadzi do powstania dużych niedoborów w organizmie spowodowanych zmianami, jakie postępują w jelicie (nacieki, obrzęk ściany, zniekształcenie kosmków). Najczęściej manifestowane są niedobory żelaza, witaminy D, białka czy wapnia – niedokrwistość, hipoalbuminemia, hipokalcemia. To choroba równie trudna w identyfikacji, jak i leczeniu. Podawanie antybiotyków nie gwarantuje zupełnego jej opanowania. Niejednokrotnie walka z tym schorzeniem trwa latami, gdzie momenty zaostrzeń przeplatają się z okresami remisji.

Zespół złego wchłaniania może mieć wiele przyczyn i wiązać się z wieloma powikłaniami. Świadczy to o niesamowitej roli, jaką pełni każdy z elementów odżywczych dostarczanych do organizmu. Po raz kolejny można w tym miejscu nadmienić, jak istotna jest zbilansowana dieta, pokrywająca zapotrzebowanie organizmu.

Dowiedz się więcej na temat zespołu złego wchłaniania!