Soczysty i „krwawy” symbol płodności – co skrywa granat?

Aktualizacja: 8 maja, 2024

Już Hipokrates interesował się tą rośliną, przypisując jej rolę we wspomaganiu płodności czy łagodzeniu objawów menopauzy. Granat stanowił symbol dostatku, dobrobytu i pomyślności. Był owocem, którym mitologiczny władca podziemi – Hades skusił Persefonę. Spożywając go bogini złamała zakaz Zeusa, przez co część każdego roku musiała odtąd spędzać w mrocznej krainie swojego męża, doświadczając rozłąki z matką – patronką urodzaju – Demeter.

Granat

Granatowiec właściwy (łac. Punica granatum, pochodzenie od słowa granum – nasienie, ziarno) należący do rodziny Punicaceae jest liściastym krzewem uprawianym w krajach śródziemnomorskich, Iranie, Indiach, Malezji, tropikalnej Afryce oraz w niewielkim stopniu na obszarze Stanów Zjednoczonych. Jego historia sięga aż czasów starożytnych. W wielu kulturach owoc granatu związany był z obrzędami zawarcia związku małżeńskiego. W Turcji panna młoda rozbijała go o podłogę, a ilość kawałków, na które się w ten sposób rozpadł, zwiastować miały liczebność przyszłego potomstwa. W Chinach zaś obraz dojrzałego, otwartego granatu był popularnym weselnym podarunkiem. Wręczany był wraz z życzeniami „obyście mieli tak wiele dzieci jak w nim nasion”. Owoc granatu najczęściej spożywany jest w świeżej postaci, choć może posłużyć także do produkcji soków lub napojów alkoholowych (wino, likier).

Kształtem i wielkością przypomina nieco jabłko. Posiada grubą łupinę o czerwonej, purpurowej lub brązowej barwie. Część jadalną stanowią soczyste, czerwone nasiona. Niekiedy można natrafić także na gatunki o granulkach w odmiennych kolorach: żółtym lub różowym.

Granat – wartość odżywcza i skład

Analizując aspekt odżywczy, granat posiada w swoim składzie głównie węglowodany. Jest także źródłem błonnika, w tym pektyn posiadających zdolność do obniżania poziomu cholesterolu we krwi, a także zawiera kwasy organiczne (cytrynowy, jabłkowy) wspomagające przeciwutleniacze poprzez chelatowanie jonów metali skłonnych do wchodzenia w niekorzystne reakcje utleniania.  Zobacz co jeszcze pomoże ci zmniejszyć zbyt wysoki poziom cholesterolu we krwi. W jego składzie znajduje się też znaczna ilość potasu – składnika mineralnego prodiuretycznego, ułatwiającego odpływ płynów metabolicznych oraz witaminy C zwiększającej odporność i uszczelniającej naczynia krwionośne.

Intensywnie czerwony kolor miąższu granatu niemal odruchowo przywodzi nam na myśl krew i rzeczywiście owoc ten jest bogatym źródłem kwasu foliowego.  Niezbędny jest on dla prawidłowego przebiegu procesu erytropoezy (powstawania czerwonych krwinek). Gdy cierpimy na jego niedobór w erytrocytach dochodzi do asynchronicznego rozwoju jądra i cytoplazmy, co skutkuje ich nieprawidłowo dużym rozmiarem, prowadzącym do anemii (tzw. megaloblastycznej). Zawiera także witaminę K, która z kolei dba o właściwą krzepliwość krwi.

Granat zawiera cała gamę związków o charakterze przeciwutleniającym takich jak: garbniki, polifenole (m.in. punikalaginę), antocyjany (np. cyjanidyna, delfinidyna, pelargonidyna), kwasy fenolowe jak elagowy, galusowy oraz pewne ilości alkaloidów. Związki te chronią organizm przed tak powszechnie dziś mającym miejsce i stającym się przyczyną śmierci, procesem nowotworzenia.

Granat – właściwości

Ekstrakt z granatu stosowany był w lecznictwie już od czasów starożytnych, stanowiąc antidotum na przypadłości takie jak infekcje, wrzody, biegunki, krwotoki oraz problemy z oddychaniem. Kora granatowca także stanowić może lek. Obecne w niej garbniki i alkaloidy oddziałują toksycznie na płazińce oraz tasiemce – pasożyty zdolne do zasiedlania przewodu pokarmowego człowieka. Podobny wpływ może mieć także sok ze świeżych łupin.

Dzięki bogactwu zawartych w granacie substancji antyoksydacyjnych wykazuje on działanie przeciwnowotworowe. W przypadku raka piersi potrafi modyfikować i osłaniać kluczowe białka i geny zaangażowane w proces kancerogenezy. W walce z rakiem prostaty, wykazuje także działanie antyproliferacyjne, czyli hamuje namnażanie się komórek guza. Zapobiega jego wzrostowi, ograniczając tworzenie się połączeń krwionośnych, które go odżywiają (tzw. angiogeneza) i które sprzyjają przerzutom do innych tkanek. Stymuluje też obumieranie komórek rakowych już powstałych, czyli tzw. apoptozę.

Granat a odchudzanie

Okazuje się, że owoc ten może poprzez różnorodne mechanizmy oddziaływania skutecznie zapobiegać i pomagać w walce z objawami składającymi się na tzw. zespół metaboliczny.

W badaniach prowadzonych głównie na gryzoniach wykazano, iż spożywanie oleju z nasion granatu wraz z dietą wysokotłuszczową, ogranicza przyrost masy ciała oraz masy tłuszczowej. Dodatkowo interwencja taka chroni przed rozwojem cukrzycy typu II, gdyż prowadzi do zmniejszenia insulinooporności tkanek. Równie korzystny wpływ miał ekstrakt z liści. Podawanie go myszom żywionym dietą wysokotłuszczową w dawce 800 mg/kg przez okres 12 tygodni doprowadziło u nich do obniżenia poziomu cholesterolu, trójglicerydów oraz glukozy we krwi. Niższy udział tkanki tłuszczowej

w obrębie brzucha odnotowany został u zwierząt suplementowanych ekstraktem z tego owocu, który siłą rzeczy zmniejszał też ryzyko wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych. Składniki zawarte w granacie mogą również zwiększać spoczynkową przemianę materii, hamować aktywność lipazy – zwiększając tym samym stopień wydalania spożytych tłuszczów, zmniejszać apetyt, chronić lipoproteiny przed oksydacją (działanie antymiażdzycowe), zwiększać syntezę tlenku azotu działającego rozszerzająco na naczynia krwionośne, co redukuje opór i tym samym obniża ciśnienie krwi.

Otyłość powiązana jest nierozerwalnie czy wręcz stanowi rodzaj stanu zapalnego organizmu, gdyż jego mediatory, takie jak interleukina 6, nasilają powiązane z nią zmiany metaboliczne. Coraz szerzej mówi się także o tym, że skład naturalnej mikroflory bakteryjnej zasiedlającej przewód pokarmowy człowieka, może mieć wpływ na masę ciała. Składniki granatu oddziałują korzystnie w obu tych polach.

Biorąc pod uwagę wszystkie opisane wcześniej właściwości, granat bezapelacyjnie warto włączyć do swojego jadłospisu. Świetnie sprawdza się w sałtkach czy lekkich deserach. Będzie chronił przed rakiem, poprawiał profil lipidowy krwi, zapobiegał przyrostowi masy ciała czy anemii. Jedzmy go na zdrowie!