Kasza gryczana

Gryka należy do grupy roślin zbożowych, a dokładnie pseudozbóż. Na całym świecie uprawia się około 3 miliony hektarów pól gryczanych, w Polsce ta liczba wynosi około 40 tysięcy hektarów, ale posiada tendencję zwyżkową. Popularne regiony uprawne tej rośliny to Chiny, Północny Pakistan i Ameryka Północna. Kwiaty gryki kwitną od lipca do sierpnia, są drobne i białe. W Polsce pojawiła się ona prawdopodobnie około XV wieku, chociaż niektórzy uprawę gryki łączą z okresem najazdów tatarskich (dawna jej nazwa to między innymi „pogańskie krupy”).

Grykę wykorzystuje się przede wszystkim w produkcji kasz, ale oprócz tego robi się z niej mąkę. Wykorzystuje się do tego pozbawione łuski ziarna. Trwają również badania nad zasadnością wykorzystania w kuchni kiełków gryczanych.

Kasza gryczana – właściwości

Kasza gryczana wyróżnia się bardzo wysoką zawartością odżywczego białka. Liczba ta dochodzić może do nawet 16%, a jest uzależniona od warunków uprawnych rośliny. Posiada ona bardzo dobry skład aminokwasowy. Spożycie 100 g tego produktu stuprocentowo zaspokaja dzienne zapotrzebowanie na aminokwasy egzogenne. Kasza gryczana ma zdolność do obniżania poziomu cholesterolu we krwi.

W 100 g kaszy zawartych jest 3,1 g tłuszczu, głównie są to kwasy tłuszczowe wielonienasycone. Zawartość węglowodanów w kaszy gryczanej jest niższa, niż w jęczmiennej czy jaglanej.

Kasza gryczana to bardzo dobre źródło witamin z grupy B, głównie tiaminy, ale także niacyny i witaminy E. Witaminy z grupy B są korzystne dla układu nerwowego. W tym produkcie znaleźć można także białko wiążące tiaminę. Dzięki niemu może być ona przechowywana dłużej przez organizm. Wśród składu mineralnego uwagę zwraca duża ilość cynku, miedzi, żelaza, manganu i potasu. W przetworach gryczanych znajdują się flawonoidy, głównie rutyna. 100 g kaszy gryczanej nawet w 30% pokrywa dzienne zapotrzebowanie na błonnik ułatwiający trawienie. Udowodniono również właściwości prebiotyczne produktów opartych na gryce, dzięki czemu powodują one wzrost ilości dobroczynnych bakterii kwasu mlekowego w jelitach. Kasza gryczana nie zawiera glutenu.

Kasza gryczana – zastosowanie

Ze względu na swoje wartości odżywcze oraz dobroczynny wpływ na zdrowie, grykę uznaje się za jeden z elementów żywności funkcjonalnej. W kuchni pojawia się najczęściej jako dodatek do drugiego dania, zarówno w wersji mięsnej, jak i wegetariańskiej. Niekiedy używa się jej jako nadzienia do pierogów i gołąbków. Jest używana do wyrabiania kaszanek. Robi się z niej jarskie kotlety z dodatkiem twarogu. Wiele dań z jej użyciem znajduje się na listach polskich produktów regionalnych.

Grykę stosuje się w przetwórstwie farmaceutycznym, uzyskując z niej rutynę, czyli produkt niezbędny do uszczelniania naczyń krwionośnych. Liście gryki są używane do leczenia żylaków i innych schorzeń naczyń krwionośnych.

Na półkach sklepowych spotkać można kaszę paloną, ciemniejszą i niepaloną – jasną. Palona wersja kaszy gryczanej traci część składników odżywczych, ale jest popularna ze względu na swój bogaty smak. Oprócz tego istnieje kasza cała i łamana oraz łamana drobna, zwana kaszą krakowską. W staropolskiej kuchni wykorzystywano ją do przygotowywania deserów.